Geschiedenis 3

Abt Wibald verbouwt de plek

Wibald had de bouwvallige staat geconstateerd van de versterkte burcht. In een handvest van 1138 wijst hij er immers op dat het kasteel van Logne bijna geheel ingestort was en bezet was door slechts enkele bewoners ("catellum itaque Longie(...) fere totum collapsum erat, et raris inhabitatoribus incolebatur").

De eerste taak van de abt was het verkrijgen van de bevestiging van zijn rechten op de plek door de paus en door meerdere keizers. DAarna ving hij aan met de wederopbouw van de totaliteit van het kasteel. Om zich van de trouw van de kasteelheren te verzekeren, stichtte hijzelfs een nieuwe toren aan de noordelijke uiterste grens van de berguitloper.

Voorbehouden aan een ministerial die boven alle argwaan stond, Nicolas de Logne, symboliseerde deze slottoren, meer dan ieder ander deel van het kasteel, het gezag van Wibald.

Het is ook op dit moment dat een opmerkelijke gebeurtenis van de plaatselijke geschiedenis plaatsvond: de stichting van het gehucht Logne.

De teksten onthullen dat het kasteel zeer geïsoleerd was van het originele centrum van het domein (nu Vieuxville). De abt besloot dus een nieuwe villa aan de voet van de burcht te stichten waaraan een markt en talrijke vrijstellingen werden toegekend.

De geschiedschrijvers van Logne hebben vaak het oeuvre van Wibald willen verheerlijken, de edelmoedige stichter van een nieuwe stad. Voor dat tijdperk echter, toonde de abt zich niet bijzonder als vernieuwer. In heel veel gewesten stichtten de leenheren,bezorgd om hun domeinen op te waarderen, nieuwe steden onder toekenning van aantrekkelijke vrijstellingen. Overigens liep de stichting van Logne niet uit op de formulering van een belangrijk dorpje.

Was dat eigenlijk wel het doel dat Wibald nastreefde?

We kunnen simpelweg vaststellen dat het oude centrum van het domein geheel of gedeeltelijk zijn parochiale en economische privileges behield want, vandaag de dag nog vinden we er de kerk en de gebouwen vande boerderij van het domein. Een vraag laat zich dan stellen: welke waren de motieven van Wibald te Logne?

Ze waren waarschijnlijk niet van zuiver economsiche aard, daar in dat geval, de onderneming een volledige mislukking zou zijn geweest. Een studie van Hélène Damas toont dat het gebruikte eigendomsysteem te Logne alleen maar een economische en demografische stagnatie met zich mee kon brengen.

Men moet eerder toegeven dat de redenen van Wibald van voornamelijk politieke aard waren. Logne aan de rand van het Stavelose grondgebied, was het administratieve centrum van een burggraafschap, maar ook een bemiddelaar tussen abdij en haar ververwijderde domeinen van de Condroz; een symbool van macht tegenover de vazallen en de naburige leenheren, tenslotte, en dat is wellicht niet de minst belangrijke verklaring, een strategische plek, die,als zij slecht verdedigd was, alleen maar de hebzucht van andere prinsen kon aantrekken.

Helaas, echter vlak na het overlijden van Wibald, deden zich plotseling grote conflicten voor wat betreft de rechten van de voogden op de burcht. Vanaf het begin van de XIIIe eeuw bezetten Ermesinde, gravin van Luxemburg en haar echtgenoot Waleran, het kasteel ondanks de protesten van de abten. Minder dan honderd jaar later matigde ook Hendrik IV van Luxemburg zich in het bezit van de plek aan, uit angst om deze in de handen van de bisschop van Luik te zien vallen.

Tot keizer gekozen werd hij echter verplicht te besluiten recht aan de monniken te doen en hun de burcht terug te geven.

Voor korte tijd, want, in dit einde van de middeleeuwen kende Stavelot een ernstige spirituele en materiele crisis.

In 1427 haalde de abt Jean Godescale de Gueuzaine van het domein van de abdij een uitgestrekt leengoed af, gevormd door bijna de hele burggraafschap Logne en hij droeg het in pand over aan Everard II de la Marck, heer van Arenberg voor 4000 florijnen.