Embedded Files
Aandachtspunten voor wijkverpleging
Voeten
Controle van de voeten door de wijkverpleging is belangrijk vanwege een verhoogd risico op vaatproblemen en neuropathie bij mensen met diabetes. De wijkverpleegkundige kan geregeld voetinspectie uitvoeren. Controleer op wondjes, blaren, kloven, droge huid en zorg voor behandeling/verzorging.
Stimuleer cliënt goed schoeisel te dragen.
Stimuleer mensen met diabetes voetverzorging te laten doen door de (medisch) pedicure. Voetzorg wordt voor weinig cliënten vergoed. Bij de praktijkondersteuner van de huisarts wordt tijdens de jaarlijkse controle voetonderzoek uitgevoerd.
Wondjes op de huid: genezen langzamer en kunnen sneller ontsteken.
Urineweginfectie komt meer voor bij mensen met diabetes.
Zelfcontrole aanleren
Gebruik de gevalideerde protocollen van Vilans [15] om de cliënt de juiste methode aan te leren voor zelfcontrole van glucosewaardes. Handen wassen en elke keer een nieuw priknaaldje/lancet gebruiken zijn essentiële punten.
Gebruik geen ontsmettingsmiddel, alcohol bevattende middelen verlagen bloedsuiker.
Bij tablet gebruik is bloedsuikermeten met name om “een waarde op het moment te weten”, maar er is verder weinig/niets aan te doen op het moment van meten. Symptomen van lage bloedsuiker (hypoglycemie) zijn al voldoende om actie te ondernemen. Hyperglycemie, te hoge bloedsuikerwaarden, geven dorst gevoelens of vaak/veel plassen, maar zijn minder goed te controleren/observeren.
Bij tabletgebruik is er maar beperkte vergoeding mogelijk voor zelfcontrole materiaal. Vraag de behandelaar om advies.
Insuline
De behandelaar kan besluiten om insuline voor te schrijven. Er bestaat kortwerkende, langwerkende en mix-insuline.
Bij instellen op insuline is meten van de nuchtere bloedsuiker of een dagcurve van belang om de instelling van hoeveelheid insuline te kunnen bepalen. Maak afspraken met de behandelaar over de gewenste metingen en de wijze van communicatie.
Langwerkende insuline kan op elk moment van de dag gespoten worden en is niet afhankelijk van een maaltijd. Kies een vast moment op de dag met een marge van 2 u (bv tussen 8 en 10 u). Kortwerkende insuline wordt meestal voor de maaltijd geïnjecteerd of zo nodig bij een correctieschema.
De behandelaar kan een correctieschema laten hanteren voor een goede diabetesinstelling. Maak hierover duidelijke afspraken met de behandelaar en de client.
Aanleren op de juiste wijze insuline injecteren
Gebruik de gevalideerde Vilans protocollen [15] om de client instructies te geven over het aanleren van insulinetoediening.
Wanneer contact zoeken met HA of HAP?
Maak afspraken met de behandelaar over situaties waarin overleg wenselijk is. Neem contact op met huisarts bij, denk daarbij aan:
waardes onder de 4, boven de 15 mmol,
veranderingen in het voedingspatroon,
als er sprake is van ziekte, koorts of mogelijke ontstekingen,
als er sprake is van koorts of diarree.
Advies met hypo- of hyperglyceamie.
Bloedsuiker onder de 4 mmol of bij hypo klachten: volgens Vilans protocol [15].
Bloedsuikers 10 - 15 mmol: extra drinken en extra beweging.
Bloedsuiker boven 15 mmol: adviseer om extra te drinken, zodat suikers worden uitgeplast. Beweging kan nog hogere suikers tot gevolg hebben omdat er te weinig insuline gemaakt wordt door pancreas, om de extra hoeveelheid energie die nodig is (de suikers dus) naar de spieren te kunnen vervoeren.
Niet-medicamenteuze behandeling
Gezonde voeding
Schakel een diëtiste in
Voedingsadviezen kunnen zijn
veel groente, fruit, volkoren producten, peulvruchten en noten.
Eén keer per week vis, liefst vette vis (makreel, haring, zalm)
weinig producten van wit meel gebruiken (witbrood, koekjes, zoutjes)
weinig rood of bewerkt vlees (worst, vleeswaren)
enkele porties zuivel per dag (zonder suiker)
1,5 tot 2 liter drinken (water, thee, koffie zonder suiker)
Leefstijl
beweging: meedoen aan een leefstijlprogramma kan goed werken: via fysio of erkend leefstijlprogramma
voldoende slaap
genoeg ontspanning,
afvallen indien te zwaar: gewichtsverlies zorgt vaak voor minder noodzaak of verminderen van medicijnen.
matig alcohol gebruik: liefst geen alcohol, of max 1 eenheid per dag
niet roken.
Meer informatie zie ook Thuisarts.nl [16].
Medicamenteuze behandeling [2]
1. Tabletten
Start met metformine, naast adviezen over een gezonde leefstijl.
Blijft de bloedsuiker te hoog, dan wordt meestal gliclazide toegevoegd.
Telkens na de driemaandelijkse controle bij HA/PO of specialist/DVK wordt gekeken naar de diabetesregulatie. Indien met tabletten de bloedsuiker niet onder controle gekregen wordt, kan het nodig zijn dat insuline wordt ingezet.
Bij sommige mensen gaat de behandeling met medicijnen anders. Dat is zo als er naast diabetes ook een ziekte van hart en bloedvaten of nieren bij de cliënt aanwezig is.
Samen met de praktijkondersteuner/diabetesverpleegkundige en/of arts wordt de behandeling per cliënt afgestemd op maat.
Bekijk samen met behandelaar of medicatie naar zo min mogelijk tijdstippen kan ten behoeve van therapietrouw. Of bespreek het inzetten van een medicatierol.
Bespreek ook met behandelaar welke klachten normaal zijn bij welke medicatie en wanneer deze voorbij moeten zijn.
Bijvoorbeeld diarree en braken: bellen met arts, ivm risico op uitdroging bij sommige medicijnen (sglt2, diuretica).
2. Insuline
Als ondanks een gezonde leefstijl en therapietrouw, of ondanks maximale medicatie de bloedsuiker te hoog blijft dan wordt er overgegaan op toevoeging van insuline.
3. Andere medicijnen voor diabetes type 2
Als insuline niet geschikt is, dan wordt bekeken of er een derde medicijn naast metformine en gliclazide wordt voorgeschreven.
Dit kan zijn:
DPP4 remmer, zoals sitagliptine (tablet)
GLP1 agonist, zoals liraglutide (spuit)
SGLT2 remmer, zoals dapagliflozine, empgliflozine of canagliflozine (tablet)
Bronnen
2. Zorgstandaard diabetes.nl [internet]. Beschikbaar via: https://zorgstandaarddiabetes.nl/wp-content/uploads/2015/08/NDF-Zorgstandaard-diabetes-type-2-Volwassenen-2015.pdf [Geraadpleegd op 11 april 2024].
15. Vilans protocollen, diabetes mellitus, hypo en hyper [internet]. Beschikbaar via: https://www.vilansprotocollen.nl/achtergrondinformatie/diabetes-mellitus-en-hypo-hyper [Geraadpleegd op 25 april 2024].
16. Thuisarts.nl, diabetes type 2 [internet]. Beschikbaar via: https://www.thuisarts.nl/diabetes-type-2 [Geraadpleegd op 25 april 2024].
Page updated
Report abuse