Algemeen
Het is belangrijk om bij cliënten met een alcoholprobleem na te gaan of er sprake is van ziekte-inzicht. Alcohol verlaagt na enige uren de glucosespiegel in het bloed en is dus in zekere zin gevaarlijk. Vandaar het advies om bij meer dan twee eenheden van een alcoholische drank koolhydraten te eten. Door het gebruik van alcohol is de cliënt bovendien minder alert op dalingen van de glucosewaarden. Pomptherapie is om die reden af te raden voor mensen met diabetes die een alcoholprobleem hebben. De insulinepomp moet ten allen tijden stopgezet kunnen worden in geval van een hypo.
Achtergrond
Als iemand met diabetes alcohol drinkt, gaat de lever eerst de alcohol in het bloed afbreken in plaats van de glucose naar het bloed te sturen. Hierdoor is de kans op een hypoglycaemie (een te lage bloedglucose) groter. Bij het drinken van één glas zal de kans op een hypoglycaemie klein zijn, maar bij het drinken van meerdere glazen kan dit wel merkbaar zijn.
Men voelt een hypo minder goed aankomen omdat de symptomen daarvan op dronkenschap kunnen lijken.
Alcohol heeft tevens invloed op orale medicatie [26].
Alcohol en medicatie [26]
Als de cliënt de medicatie niet op de juiste manier binnen krijgt omdat alcohol de werking verstoort, kan deze hier blijvend schade van ondervinden. De medicijnen zelf kunnen de afbraak van alcohol vertragen omdat deze allebei langs de lever gaan. De alcohol blijft daardoor langer in het lichaam en kan door de langzame afbraak nare bijwerkingen hebben.
Zo kan de cliënt last krijgen van de volgende oncomfortabele sensaties:
Een warm en rood gezicht,
Hoofdpijn,
Misselijkheid,
Daling van de bloeddruk,
Hartkloppingen.
Observatie symptomen [27,28].
1. Gewicht van de cliënt
Alcoholische dranken bevatten veel suiker. Bij diabetes is het belangrijk dat je op je gewicht let. Hoe zwaarder je wordt, hoe instabieler je bloedsuiker kan worden. Er kan ook ondergewicht ontstaan door slechte zelfzorg. Dit vergt ook aanpassing van medicatie. Daarom is leefstijl en gewicht controle een belangrijk onderdeel van diabeteszorg.
2. Momenten van alcoholgebruik
Alcohol verstoort de werking van de hersenen. Daardoor kan het lichaam niet meer goed reageren op insuline en wordt er veel minder gevoelig voor. Daardoor worden suikers uit eten en drinken onvoldoende afgebroken. De cliënt kan hierdoor gevaarlijk hoge bloedsuikerwaarden krijgen.
Wanneer de cliënt alcohol tijdens een maaltijd drinkt, gaat het langzamer door het maag-darm kanaal en komt het minder snel in de bloedbaan. Dit zorgt ervoor dat diabetes en alcohol iets beter samengaan. Dit geldt alleen bij kleine hoeveelheden.
Alcohol voor het slapen gaan is het meest gevaarlijk. De bloedsuiker kan zo laag dalen dat de cliënt in een coma raakt.
3. Samenwerken
Het is belangrijk om regelmatig te communiceren met betrokkenen rondom de diabetescliënt zodat je eenzelfde beleid volgt en elkaar op de hoogte kunt houden bij bijzonderheden en wijzigingen.
Belangrijke controles bij deze cliënten zijn : Nierfunctie, Leverfunctie, HbA1c, Vitamine B1.
4. Zelfregie
Het is belangrijk om een beeld te krijgen van de leefstijl van de cliënt, alsook de persoonlijke verzorging. Wees alert op wondjes aan voeten of tandvlees. Bespreek de mate van ziekte-inzicht en kennis rondom de diabetes. Neem hier de tijd voor en bespreek hoe je samen hier zorg voor kunt dragen. Zorg voor duidelijkheid in communicatie en in afspraken.
Symptomen bij cliënten met Korsakov
De meeste Korsakov-patiënten zijn ouder dan 45 jaar. De geheugenproblemen en andere klachten die horen bij Korsakov, lijken erg op dementie. Korsakov herkennen is daardoor best lastig. Een kenmerk is dat de persoon die de ziekte heeft, zelf niet beseft dingen te vergeten. Het ontkennen dat er iets mis is, gebeurt niet expres. De ziekte maakt dat de persoon met Korsakov zelf niets merkt van geheugenproblemen.
Hoe herken je het? Als iemand:
Een alcoholverslaving heeft en te weinig en ongezond eet,
Door andere ziektes als anorexia of maag-darmproblemen een tekort heeft aan vitamine B1,
Steeds slechter voor zichzelf zorgt,
Geheugenverlies heeft (vooral korte termijn),
Zelf niet beseft dat er iets mis is met het geheugen,
Geen nieuwe dingen meer kan leren,
De volgorde van gebeurtenissen niet begrijpt,
Moeite heeft met hele gewone handelingen, zoals aan -en uitkleden,
Klachten krijgt aan hart, lever of alvleesklier,
Moeite heeft met bewegen,
Verdrietig of snel boos is,
Of juist emotieloos of ongeremd is [28].
26. BSL, verslavingen [internet]. Beschikbaar via: https://mijn.bsl.nl/verslavingen/394858 [Geraadpleegd op 26 april 2024].
27. CWZ, Zorgtraject diabetes mellitus [internet]. Beschikbaar via: https://www.cwz.nl/aandoeningen/diabetes-mellitus-type-1/zorgtraject-diabetes-mellitus-type- [Geraadpleegd op 26 april 2024].
28. Ziekte vrij leven, diabetes en alcohol. [internet]. Beschikbaar via: https://www.ziektevrijleven.nl/diabetes-en-alcohol/ [Geraadpleegd op 26 april 2024].