50 min. (+ 25 min.*)

Na deze les kan je:

• de 3 verdedigingsmechanismen van ons afweersysteem in eigen woorden uitleggen.

• uitleggen hoe ons afweersysteem een geheugen opbouwt.

• in eigen woorden uitleggen wat het nut van koorts is.

• verschillende mogelijkheden geven om ons afweersysteem te helpen.

• een samenvatting maken op een door jou gekozen manier.

Na deze les ben je je ervan bewust dat een aangepaste levensstijl ons helpt om gezond te blijven.

*Als je nog wat extra wil, weten kan je verder scrollen naar het stukje over allergieën.

Ons afweersysteem kan je zien als een leger met 3 verschillende verdedigingslinies:

Verdedigingslinie 1: De fysieke barrière

De huid en de slijmvliezen (bv. in de mond, de neus, de longen) zorgen ervoor dat de ziekteverwekkers niet in ons lichaam kunnen komen. Langs plaatsen waar de huid of de slijmvliezen beschadigd zijn, kunnen ziekteverwekkers gemakkelijker in het lichaam komen.

Talg- en zweetklieren in de huid scheiden een stof af die zorgt voor een lage zuurtegraad. De meeste ziekteverwekkers houden daar niet van. Ook tranen en speeksel zorgen ervoor dat bacteriën en virussen wegspoelen en zich niet aan de huid en de slijmvliezen kunnen hechten. Ze bevatten ook stoffen die de ziekteverwekkers onschadelijk kunnen maken.

Bij een verkoudheid maakt je lichaam meer slijm aan dan normaal, om zich beter te verdedigen. Hierdoor ga je hoesten en niezen. Zo probeert je lichaam het slijm met de ziekteverwekker uit je lichaam te krijgen. Door hoesten en niezen kan je echter wel andere mensen besmetten.

Verdedigingslinie 2: De algemene afweer

Als de ziekteverwekkers door de eerste barrière geraken, komen ze in contact met de tweede verdedigingslinie: de witte bloedcellen in ons lichaam. Deze witte bloedcellen sporen alle lichaamsvreemde stoffen op en eten ze op.

Verdedigingslinie 3: De specifieke afweer

De derde verdedigingslinie reageert heel specifiek op bepaalde lichaamsvreemde stoffen. Ook hier spelen witte bloedcellen de hoofdrol. Ziekteverwekkers worden aangevallen doordat de witte bloedcellen antistoffen aanmaken tegen een specifieke ziekteverwekker. Deze antistoffen maken de ziekteverwekker onschadelijk.

De cellen herinneren zich eenzelfde ziekteverwekker heel lang. Dit zorgt ervoor dat er de volgende keer als dezelfde ziekteverwekker het lichaam binnendringt, veel sneller gereageerd kan worden. Ons lichaam is immuun geworden voor een ziekte die het eerder al heeft doorstaan.

Waarom zijn we dan nog niet immuun voor verkoudheden en griep?

Het griepvirus verandert elk jaar een beetje. Hierdoor herkent ons afweersysteem het niet. Er werden nog geen antistoffen aangemaakt. Hetzelfde geldt ook voor een verkoudheid. Er zijn veel verschillende virussen die voor een verkoudheid kunnen zorgen. De kans dat je dus een verkoudheidsvirus tegenkomt dat niet door je lichaam wordt herkend, is groot.

Hetzelfde geldt ook voor COVID-19. Deze ziekte wordt veroorzaakt door een variant van het coronavirus waar ons lichaam nog geen antistoffen tegen opgebouwd heeft.

2. Waarom krijgen we koorts?

We spreken van koorts als de lichaamstemperatuur hoger is dan 38°C. Koorts is een reactie van het lichaam om een infectie te helpen bestrijden. Bij koorts gaat het bloed in ons lichaam sneller stromen. Er kunnen dus meer witte bloedcellen worden aangevoerd die ervoor zorgen dat de ziekte kan bestreden worden.

3. Kunnen we ons afweersysteem helpen?

Bij een verminderde weerstand krijgen micro-organismen meer kans om zich te delen en te verspreiden. Hierdoor loop je meer risico om een infectie te krijgen.

Slaap voldoende

Tijdens het slapen herstelt ons lichaam zich en maakt het antistoffen aan.

Eet gezond

De werking van ons afweersysteem hangt samen met de werking van onze darmen. In onze darmen zitten heel veel verschillende bacteriën die ons afweersysteem in evenwicht houden. Gezonde voeding is van belang voor een evenwichtige darmflora. Eet vooral veel groenten, fruit, volkorenproducten, noten, zaden, vis en mager vlees. Vermijd suikers. Het drinken van voldoende water zorgt ervoor dat afvalstoffen goed verwijderd kunnen worden.

Beweeg

Beweging stimuleert de bloedsomloop. De darmen zullen bovendien beter hun werk kunnen doen. Hierdoor worden afvalstoffen sneller afgevoerd.

Op www.gezondleven.be kan je de actieve voedingsdriehoek nog eens bekijken.

4. Opdracht: een samenvatting

Geen testje deze keer, maar een andere opdracht: vat bovenstaande uitleg samen in je eigen woorden. Dit kan op twee manieren, je kiest zelf hoe jij dit het liefst aanpakt.

1) Je maakt een samenvatting in tekstvorm via dit schema.

of

2) Je maakt een stripverhaal via dit document. Je maakt je eigen tekeningen en vult de tekstballonnetjes in. Zorg ervoor dat je door de tekeningen en de tekst laat zien dat je weet hoe ons afweersysteem werkt.

Veel succes!

*EXTRA: Allergieën

Bij een allergie is ons afweersysteem in de war. Ons lichaam denkt dat een ziekteverwekker ons lichaam aanvalt en gaat hierop reageren (door meer slijm en vocht te produceren waardoor onze ogen gaan tranen, we gaan niezen, snotteren, …). In feite gaat het niet om een ziekteverwekker maar om stuifmeel, huidschilfers van dieren, uitwerpselen van stofmijt, voedselbestanddelen, … Ons lichaam maakt hier antistoffen tegen aan. Elk contact met deze stof zal leiden tot een allergische reactie.

Normaal is een allergie redelijk onschuldig. In heel uitzonderlijke gevallen kan het levensbedreigend zijn. Mensen die allergisch zijn voor pinda’s of wespensteken kunnen in een ernstige shock raken. Vaak hebben mensen met zo’n allergie een adrenalinepen bij zich. Het is een injectiespuit in de vorm van een pen die ze gemakkelijk bij zichzelf kunnen inspuiten. Door dit middel te gebruiken gaat men de shock tegen na contact met pinda’s of na een wespensteek.