Link » Pomnik powstańców w Zdzieszowicach 

Powstania Śląskie - 1919,1920,1921

11 listopada 1918 roku w lasku Compiegne pod Paryżem podpisano zawieszenie broni kończące I wojnę światową. Na froncie zachodnim Niemcy ponieśli klęskę, ale nie zamierzali dopuścić do korekty swych wschodnich granic. Tymczasem Wielkopolskę, Pomorze i Śląsk chcieli im odebrać Polacy. Iścił się koszmarny sen kanclerza Otto Bismarcka o niepodległym państwie polskim. Zamiary Polski nie były dla Niemców zaskoczeniem. Jeszcze w październiku 1918 roku niemiecką opinię publiczną szokowały płomienne wystąpienia w Reichstagu posła Wojciecha Korfantego, który nie tylko domagał się zwrotu Polsce ziem pozaborowych, ale również całej rejencji opolskiej, która poza polskimi granicami znalazła się w XIII wieku! Na Śląsku wrzało od strajków, w styczniu 1919 roku Niemcy brutalnie spacyfikowali wystąpienia robotnicze w Królewskiej Hucie, zabijając kilkanaście osób. Jednocześnie w wielu miejscowościach wprowadzili stan oblężenia, a następnie wydali zarządzenie uznające za zdradę stanu każde działanie na rzecz przyłączenia Górnego Śląska do Polski. Ślązacy nie dali się zastraszyć. Pierwsze powstanie wybuchło  w nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku, niestety po pierwszych sukcesach powstanie zostało stłumione a na powstańców spadły niemieckie represje, część tych ludzi wraz z rodzinami uciekło za granicę. Od stycznia 1920 roku na terenie Górnego Śląska zaczęły obowiązywać ustalenia traktatu wersalskiego, które przewidywały przeprowadzenie tam plebiscytu. Wojska niemieckie musiały wycofać się z obszaru plebiscytowego, które zajęły siły alianckie. Niewiele to jednak osłabiło niemieckie represje wobec ludności polskiej. Głównym narzędziem terroru stała się teoretycznie „bezstronna” policja bezpieczeństwa Sicherhiestspolizei, zwana Sipo. Jej funkcjonariusze nie zamierzali pozwolić Polakom na pracę plebiscytową. Między innymi brutalnie rozpędzili polski wiec w Opolu i wielokrotnie atakowali Polską Komisję Plebiscytową w Bytomiu. Czarę goryczy przelał jednak lincz na polskim lekarzu Andrzeju Mielęckim w Katowicach. Doktor został zakatowany na śmierć przez niemieckich bojówkarzy 17 sierpnia 1920 roku, kiedy pomagał rannym demonstrantom niemieckim ostrzelanym przez żołnierzy francuskich. Sama demonstracja urządzona była po fałszywej wiadomości o ostatecznej klęsce Polski w wojnie z bolszewikami. 

W nocy z 19 na 20 sierpnia 1920 roku jednocześnie wybuchły walki w powiatach pszczyńskim, rybnickim, katowickim, lublinieckim, tarnogórskim, toszecko-gliwickim i zabrskim. Walczono również wokół linii Opole – Krasiejów – Dobrodzień oraz w Raciborzu i Koźlu. Wprawdzie Polacy nie opanowali większych miast, gdzie stacjonowali alianci lub Sipo, ale dni znienawidzonej policji niemieckiej zostały policzone. Komisja Międzysojusznicza poleciła ją rozwiązać, co znacznie utrudniło Niemcom infiltrację terenu plebiscytowego. Drugie powstanie śląskie zakończyło się całkowitym sukcesem. 

Niestety, wyniki plebiscytu z 20 marca 1921 roku okazały się niekorzystne dla Polski. Rzeczypospolitej miało przypaść jedynie 25% rejonu plebiscytowego, dodatkowo pozbawionego ciężkiego przemysłu. Błędem strony polskiej było postulowanie, by do plebiscytu dopuścić Górnoślązaków mieszkających poza granicami Śląska, a ci w większości opowiedzieli się po stronie Niemiec. Ostatniego dnia kwietnia 1921 roku Wojciech Korfanty spotkał się z dowódcami wojskowymi i zapadła decyzja, że wyniki plebiscytu trzeba podważyć kolejną walką zbrojną. Trzecie powstanie śląskie rozpoczęło się w nocy z 2 na 3 maja 1921 roku. Akcję rozpoczęto od wysadzenia dziewięciu mostów kolejowych, co odcięło obszar plebiscytowy od posiłków niemieckich. Do boju stanęło 39 tys. powstańców, a w trakcie walk liczba ta wzrosła do 45 tys. Tym razem Polska, uwolniona od wojny na wschodzie, mogła bardziej zaangażować się w walkę o zachodnie kresy. Na Śląsk ruszyli ochotnicy i transporty z bronią. Mimo to walki z Grenzschutzem okazały się niezwykle ciężkie i zażarte. Do historii polskiego oręża przeszła obrona Góry Świętej Anny, krwawe bitwy w Zębowicach, Oleśnie czy obrona Kędzierzyna. Jednak żadna ze stron nie mogła przechylić szali zwycięstwa na swoją stronę i 25 czerwca 1921 roku w Błotnicy Strzeleckiej podpisano rozejm. Wkrótce Komisja zaproponowała nowy podział spornych terytoriów. Polsce miał przypaść rejon o jedną trzecią większy niż poprzednio. Zyskała połowę hut i ponad 70 procent złóż węgla. W październiku 1921 roku propozycję zaakceptowała Rada Ambasadorów w Paryżu. III powstanie śląskie zakończyło się więc sukcesem. W walkach życie straciło i ranny odniosło niemal dwa tysiące Polaków. Straty Niemców historycy szacują na 500 zabitych i 1500 rannych. 

Święto Narodowe

20 czerwca 1922 r. większość Górnego Śląska została przyłączona do Polski. Do Katowic wkroczyły oddziały Wojska Polskiego.  20 czerwca jest dniem święta narodowego, ustanowionego przez prezydenta Andrzeja Dudę.

Cześć i chwała Powstańcom Śląskim!

20 czerwca po raz pierwszy obchodziliśmy Narodowy Dzień Powstań Śląskich. To święto państwowe ma upamiętniać trzy zrywy z lat 1919 – 1920 - 1921 i czcić ich bohaterskich uczestników, którzy „wywalczyli przyłączenie części Górnego Śląska do odrodzonej Rzeczypospolitej”. Bez Górnego Śląska Polska by nie była tym kim jest