ĐỘNG CƠ XOAY CHIỀU 1 PHA

1. Cấu tạo của động cơ điện 1 pha

Stator

Là phần cố định của động cơ, thường có các cuộn dây dẫn điện được đặt trong khe của lõi sắt. Dây dẫn này thường được kết nối với nguồn điện xoay chiều để tạo ra trường từ, gây ra chuyển động quay.

Bộ phận Stator được cấu tạo 2 phần gồm dây quấn và lõi thép. Trong đó

• Lõi thép: có cấu tạo hình trụ tròn rỗng, là phần dẫn từ của động cơ. Các lõi thép được ghép từ các lá thép có độ dày từ 0,35-0,5mm. Có thiết kế dạng hình vành khăn, bên trong có các rãnh xẻ để đặt dây quấn.

• Dây quấn: Sử dụng vật liệu đồng hoặc dây nhôm. Đặt bên trong các rãnh của lõi thép.

Rotor

Phần di động của động cơ, thường được đặt bên trong stator. Rotor có thể có dạng lồng sóc hoặc dạng dây dẫn, và nó tương tác với trường từ tạo ra bởi stator để tạo ra chuyển động quay.

Rotor có cấu tạo cơ bản gồm:

• Lõi thép: là các lá thép kỹ thuật điện, được dập thành hình dĩa và ép chặt lại. Trên bề mặt có các đường rãnh để đặt các thanh dây dẫn hoặc dây quấn. Lõi thép được ghép chặt vào trục quay và trên 2 ổ đỡ của stator.

• Dây quấn: Tùy thuộc loại roto mà phần dây quấn cũng có sự khác nhau. Với loại roto dây quấn, cấu tạo dây quấn tương tự như phần dây quấn của stato. Với loại roto lồng sóc có cấu tạo khác biệt hơn, được làm bằng nhôm đúc cho các rãnh nối của roto được dập xiên với trục.

2. Nguyên lý hoạt động của động cơ điện 1 pha

Muốn cho động cơ điện 1 pha làm việc, stato của động cơ cần phải được cấp 1 dòng điện xoay chiều. Dòng điện chạy qua dây quấn stato sẽ tạo nên một từ trường quay nhanh với tốc độ: n = 60f/ p (vòng/ phút). Trong đó thì f chính là tần số của nguồn điện, còn p chính là số đôi cực của phần dây quấn stato.

Trong quá trình quay, từ trường này sẽ liên tục quét qua các thanh dẫn của rôto, làm xuất hiện một sức điện động cảm ứng. Vì dây quấn rôto đang kín mạch nên sức điện động này sẽ tạo dòng điện ở trong các thanh dẫn của rôto. Các thanh dẫn có dòng điện lại nằm bên trong từ trường, nên chúng sẽ tương tác với nhau, tạo ra lực điện từ được đặt vào các thanh dẫn.

Tổng hợp các lực ở trên đây sẽ tạo ra mô men quay đối với trục của roto, làm cho roto quay theo chiều cùng với chiều của từ trường. Khi motor làm việc, tốc độ của rôto (n) luôn luôn nhỏ hơn tốc độ đo được của từ trường (n1). 

Kết quả là rôto quay chậm lại, cho nên chúng luôn nhỏ hơn n1, vì thế nên động cơ còn được gọi tên là động cơ không đồng bộ. Độ sai lệch giữa tốc độ của rôto và tốc độ từ trường còn được gọi là hệ số trượt, được ký hiệu là S, thông thường thì hệ số trượt đo được vào khoảng từ 2% 10%.