หมวดทานพิธี

▣ หมวดทานพิธี ▣

การถวายทาน คือ การถวายวัตถุที่ควรถวายทานแก่สมณะพึงบริโภคใช้สอยได้ เรียกว่า "ทานวัตถุ" การถวายทานนั้นมี ๒ อย่างคือ

• ปาฏิบุคคลิกทาน การถวายทานแบบเจาะจงผู้รับ

• สังฆทาน การถวายทานแบบเพื่อหมู่สงฆ์ โดยไม่เจาะจงผู้รับ

สำหรับปาฏิบุคคลิกทานนั้นไม่มีพิธีกรรมอะไรในการถวาย เมื่อเกิดศรัทธาจะถวายสิ่งใดแก่พระภิกษุ-สามเณรรูปใด ก็จัดนำมาถวายได้เลย ก็สำเร็จเป็นทานแล้ว

ส่วนสังฆทานนั้น เป็นการถวายแก่หมู่สงฆ์ ไม่ใช่การบุคคล (คือกลุ่มพระภิกษุรวมกันอย่างน้อย ๔ รูป) จึงเป็นเรื่องเกี่ยวกับพิธีกรรม โดยเฉพาะการถวายและการอนุโมทนาของสงฆ์ย่อมมีพิธีปฏิบัติ ฯ การถวายสังฆทานนั้น ผู้ถวายต้องมีจิตเจตนาถวายเป็นสงฆ์จริงๆ อย่าเห็นแก่หน้าบุคคลผู้รับว่าเป็นภิกษุหรือเป็นสามเณร เป็นพระเถระหรือพระนวกะ เป็นต้น ฯ หากมีจิตใจไขว้เขว ยินดียินร้ายในบุคคลเฉพาะผู้รับบางบุคคล ก็จะทำให้เสียพิธีการสังฆทานไป

ระเบียบพิธี เจ้าภาพทำการเผดียงสงฆ์ คือ แจ้งความประสงค์ที่จะถวายทานนั้นๆ และจำนวนพระสงฆ์ที่จะรับทาน ให้สงฆ์ทราบ ฯ แล้วแต่หัวหน้าสงฆ์ท่านจะจัดพระภิกษุหรือสามเณรมารับก็แล้วแต่หมู่สงฆ์ท่านจะตกลงกันเอง แม้มีภิกษุหรือสามเณรเพียงรูปเดียวก็สามารถถวายเป็นสังฆทานได้ ฯ และนัดแนะสถานที่และกำหนดเวลาให้เรียบร้อย

เมื่อถึงกำหนดเวลา ทายก (ผู้ถวาย) พึงจุดธูปเทียนบูชาพระ (ถ้ามีตั้งอยู่ด้วย) แล้วอาราธนาศีล จากนั้นตั้งนะโม ๓ จบ ฯ กล่าวคำถวายทานนั้นๆ ตามแบบ ฯ โดยกล่าวเป็นบาลีและคำแปลไทย ฯ หรือจะกล่าวเพียงเฉพาะภาษาไทยก็ได้ จากนั้นยกของที่ต้องการถวาย เข้ามาประเคนให้กับหมู่สงฆ์ หรือตัวแทนสงฆ์ ฯ หากเป็นอาหารพึงถวายก่อนเที่ยง ฯ หากเป็นวัตถุใหญ่โต ไม่สามารถยกประเคนได้ ให้ใช้น้ำหลั่งบนมือหัวหน้าพระสงฆ์ พระท่านจะหงายฝ่ามือรับน้ำ ก็เป็นอันได้ถวายแล้ว ฯ หรือจะใช้สายสิญจน์ผูกวัตถุที่ใหญ่โตนั้น แล้วนำปลายสายสิญจน์มาน้อมถวายสงฆ์หรือตัวแทนสงฆ์ ก็เป็นอันใช้ได้ ฯ จากนั้นกรวดน้ำรับพรต่อไปจนจบ เป็นอันเสร็จพิธีถวายสังฆทาน