Aragobe: sust. masc. “Lluvia repentina y abundante. Chaparrón”.
Parabra replegata en o lugar de Calomarde, Siarra d’ Albarrazín. Tamién, con bellas barians en a redolada: algarobe e algarazo; arabogas; araboga, araboque; e mesmo en Castellón: araboques; alabogue en Cuenca e algarazo en Guadalajara. Andolz cuaterna araboga: “Turbonada o aguacero repentino y de poca duración”.
Etimolochia: algarazo con cambeo de sufixo, algarada (alboroto), de l’arabe algava (tropa a caballo que atacaba fendo muito rudio).
ARENGA. (s.f.)
Bocable que semanticamén ye de raso esferén que en castellano, catalán e oczitano. Se poderba definir alto u baxo como: “medrana por o que pueda pasar, preocupazión”, tanimientres que en castellano ye “discurso para enardecer el ánimo de los oyentes”. En franzés ye harangue, e semanticamén ye igual como en castellano, catalán e oczitano.
O suyo berbo en aragonés ye arenguiar: “esprisar u mormostiar preocupazión u medrana, xorrontar-se, alticamar-se”. Dende un pundo de bista sicolochico l’arenga ye un fenomeno en primeras normal, orichinato por un feito que esplanica ixe sentimiento, que no presienta as carauteristicas sicopatolochicas propias d’a basemia. Cal siñalar á o respeutibe que esiste o berbo arenguiar pero no esiste basemiar.
Asinas : “ O mozet no ye tornato encara, tiengo arenga que no s’ aiga estalapizato con l’auto”, “ A pobrona yera con arenga por os resultatos d’as prebas medicas que teneba pendiens”, “Nomas feba que arenguiar por tot”.
Ta yo ye una parola patrimonial, emplegata perén con o sentito semantico siñalato, exclusivo de l’aragonés.
Arenga se troba rechistrata en o EBA, con a referenzia diatopica d’Abiego (Conte Oliveros, 1971) e d’ Almudébar. Seguntes o debandito autor Conte Oliveros: “preocupación miedosa y de mal presagio”. A mesma definizión que literalmén se troba en o dizionario d’ Andolz. Ye cuaternata tamién en os dizionarios de Martínez e Mostolay con o mesmo u parellano sinificato, encara que iste zaguero la fa serbir tamién como achetibo, feito iste que yo trobo estraño, cuan menos en singular. L’aragonario la rechistra igual como en en castellano sin denguna referenzia á o sentito que semos considerando en aragonés.
Aborral de 2024. BOMBOLÓN BUXO.
Arguellau,-ada: adj. “Flaco, deslucido. Dícese de la ropa que no acaba de limpiarse por mucho que se lave”. Parabra replegata en o lugar de Calomarde, Siarra d’ Albarrazín e redolada. Mesmo en Balenzia e Cuenca.
Etimolochia: alqilla, en arabe ispanico arguello (escasez).