Gasboringen

Dossier Gasboringen Utrecht

Openbare zitting van de enkelvoudige kamer van de Omgevingskamer (Unit R4) van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State donderdag 20 november 2025 Kneuterdijk 22 Den Haag zaal 6, 15:30 uur: 

Voorzitter: staatsraad E.A. Minderhoud - Seniorjurist: mr. M.P.J.M. van Grinsven - 

Zaaknummer: 202206419/2/R4 Betreft het verzoek om voorlopige voorziening hangende het hoger beroep van: Vermilion Energy Netherlands B.V. te Amsterdam, verzoekster tegen de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland van 30 september 2022 in het geding tussen het college van gedeputeerde staten van Utrecht, het college van burgemeester en wethouders van Bunnik, het college van burgemeester en wethouders van Houten het college van burgemeester en wethouders van IJsselstein, het college van burgemeester en wethouders van Nieuwegein, het college van burgemeester en wethouders van Oudewater, het college van burgemeester en wethouders van Stichtse Vecht, het college van burgemeester en wethouders van Utrecht, het college van burgemeester en wethouders van Vijfheerenlanden, het college van burgemeester en wethouders van Wijk bij Duurstede, het college van burgemeester en wethouders van Woerden en de minister van Economische Zaken en Klimaat. Bij vermelde uitspraak is het beroep gericht tegen het besluit van de minister van Economische Zaken en Klimaat van 3 september 2021 gegrond verklaard en dat besluit vernietigd. Tevens is de minister opgedragen om een nieuw besluit te nemen op het bezwaar. Het geding betreft het verlengen van een opsporingsvergunning voor koolwaterstoffen in Utrecht.

Zaaknummer: 202206420/2/R4 Betreft het verzoek om voorlopige voorziening hangende het hoger beroep van: Vermilion Energy Netherlands B.V. te Amsterdam, verzoekster tegen de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland van 30 september 2022 in het geding tussen het college van gedeputeerde staten van Zuid-Holland en de minister van Economische Zaken en Klimaat. Bij vermelde uitspraak is het beroep gericht tegen het besluit van de minister van Economische Zaken en Klimaat van 3 september 2021 gegrond verklaard en dat besluit vernietigd. Tevens is de minister opgedragen om een nieuw besluit te nemen op het bezwaar. Het geding betreft het verlengen van een opsporingsvergunning voor koolwaterstoffen in Utrecht.

Zaaknummer: 202206421/2/R4 Betreft het verzoek om voorlopige voorziening hangende het hoger beroep van: Vermilion Energy Netherlands B.V. te Amsterdam, verzoekster tegen de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland van 30 september 2022 in het geding tussen Stichting Laat Woerden Niet Zakken en de minister van Economische Zaken en Klimaat. Bij vermelde uitspraak is het beroep gericht tegen het besluit van de minister van Economische Zaken en Klimaat van 3 september 2021 gegrond verklaard en dat besluit vernietigd. Tevens is de minister opgedragen om een nieuw besluit te nemen op het bezwaar. Het geding betreft het verlengen van een opsporingsvergunning voor koolwaterstoffen in Utrecht.

Voorgeschiedenis en achtergrond

Opsporingsvergunning Utrecht (2007)

De opsporingsvergunning voor koolwaterstoffen (olie en gas) voor het gebied Utrecht werd oorspronkelijk verleend op 25 april 2007 aan de rechtsvoorganger van Vermilion. Het gaat om een groot gebied van ongeveer 1100-1144 vierkante kilometer, dat zich uitstrekt over een groot deel van de provincie Utrecht en delen van Zuid-Holland (onder andere de Krimpenerwaard). Het omvatte het recht om onderzoek te doen naar de aanwezigheid van delfstoffen, bijvoorbeeld via proefboringen. De vergunning was lange tijd nauwelijks bekend bij de provincie en de gemeenten. 

Verlenging en verzet (2018 - 2021)

In november 2018 vroeg Vermilion Energy bij het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) een verlenging aan van de vergunning (die in 2007 was afgegeven voor een bepaalde termijn). Op 15 maart 2021 besloot de Minister van EZK om de geldigheidsduur van de opsporingsvergunning te verlengen tot en met 31 december 2025. De provincie Utrecht, de provincie Zuid-Holland en diverse gemeenten gingen in bezwaar tegen deze verlenging. Ze stelden dat het besluit in strijd was met de Mijnbouwwet en niet paste in het provinciale en gemeentelijke beleid (Coalitieakkoord, Omgevingsvisie), dat gericht is op het beëindigen van de winning van fossiele brandstoffen. 

Vernietiging van het besluit (2022)

Op 3 september 2021 besloot de Minister van EZK om de bezwaren van de provincies en gemeenten niet-ontvankelijk te verklaren. De minister vond dat de bezwaarmakers geen belanghebbenden waren in de zin van de wet. 

Op 30 september 2022 heeft de Rechtbank Midden-Nederland het beroep van de provincies, de gemeenten en de Stichting Laat Woerden Niet Zakken gegrond verklaard. De rechtbank oordeelde dat de provincies, de gemeenten en de stichting wel belanghebbenden waren bij de verlenging van de vergunning. De rechtbank vernietigde het besluit van de Minister van EZK van 3 september 2021. De minister kreeg de opdracht om een nieuw besluit te nemen op de bezwaren, waarbij inhoudelijk ingegaan moest worden op de argumenten van de provincies en gemeenten, aangezien zij als belanghebbenden werden aangemerkt.

In december 2022 heeft de miniser van EZK de vergunning ingetrokken. Als gevolg van de uitspraak van de rechtbank besloot de Minister van EZK om de verlenging van de opsporingsvergunning af te wijzen. Hierdoor is de opsporingsvergunning verlopen en mag Vermilion in dat gebied niet langer zoeken naar olie en gas. 

Vermilion Energy is tegen de uitspraak van de rechtbank in hoger beroep gegaan bij de Raad van State. De zitting op 20 november betreft een verzoek om een voorlopige voorziening in afwachting van dat hoger beroep. Met dit verzoek probeert Vermilion te bewerkstelligen dat de opsporingsvergunning (tijdelijk) weer geldt, totdat de RvS uitspraak doet in de hoofdzaak.

Uitspraak Rechtbank Midden-Nederland (30 september 2022)

• UTR 21/4153 (Provincie Utrecht en Utrechtse gemeenten): ECLI:NL:RBMNE:2022:3914

• UTR 21/4157 (Provincie Zuid-Holland): ECLI:NL:RBMNE:2022:3913

• UTR 21/4158 (Stichting Laat Woerden Niet Zakken): ECLI:NL:RBMNE:2022:3915

Bronnen

De beslissing van de minister om de verlenging van de opsporingsvergunning af te wijzen, kreeg eind 2022 beperkt, maar duidelijk lokale en regionale aandacht. De strekking van de berichtgeving was dat, dankzij de gewonnen rechtszaak door de provincies, gemeenten en milieuorganisaties, een groot deel van Midden-Nederland voorlopig gasvrij bleef van opsporingsactiviteiten. Veel media-aandacht kwam van regionale en lokale nieuwssites, zoals RTV Utrecht, die spraken van een 'overwinning' voor de provincie en de gemeenten. Het betekende dat in een gebied van ruim 1100 vierkante kilometer (van Mijdrecht tot Den Bosch) niet langer naar gas of olie gezocht mocht worden. Vermilion Energy gaf aan de beslissing van de minister te betreuren en kondigde aan de juridische procedure voort te zetten, wat leidde tot het hoger beroep bij de Raad van State waar de huidige zaak over gaat. 

Winveld Papekop buiten schot: Het besluit verandert niets aan het al bestaande winningsgebied Papekop (gemeente Oudewater, vlakbij Woerden). De vergunning voor de gaswinning daar loopt tot 2030 en staat los van de nu ingetrokken opsporingsvergunning. Dit veld blijft een aparte bron van conflict. 

Staatscourant 2021-03-16 Besluit verlenging geldigheidsduur opsporingsvergunning koolwaterstoffen voor het gebied Utrecht
Provincie Utrecht 2021-04-20 GS: Bezwaar tegen besluit EZK 'instemming verlenging opsporingsvergunning Utrecht'
Provincie Zuid-Holland 2021-04-22 Statenbrief met GS-voorstel over het bezwaar tegen het verlengingsbesluit.
AD  2021-05-20 Dit is waarom de Staat toch een vergunning heeft gegeven aan Vermilion voor olie- en gaswinning
RTV Utrecht 2021-10-14 Onderzoek olie- en gaswinning wordt niet stopgezet: 'Provincie Utrecht en gemeenten geen belanghebbenden'
Radio Stad Montfoort 2022-12-12 Vermilion Energy mag niet meer zoeken naar gas
Sargasso 2022-12--15 Eind aan opsporing aardgas in provincie Utrecht
Krispijn Beek 2022-12-23 Eind aan opsporing aardgas in provincie Utrecht
In november 2018 vroeg Vermilion Energy bij het ministerie van EZK verlenging aan van de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht. De opsporingsvergunning stamt al uit 2007 en was bij de provincie Utrecht en de gemeenten nauwelijks bekend. De vergunning kwam in zicht door vragen van stichting Laat Woerden niet Zakken aan de gemeente Woerden over wat de opsporingsvergunning koolwaterstoffen Utrecht inhield. (...) Vermilion gaat al in hoger beroep bij de Raad van State tegen de uitspraak van de rechtbank dat provincie en gemeenten belanghebbenden zijn bij een besluit tot verlenging van de opsporingsvergunning. (...) Het is winst dat het ministerie van EZK met het nieuwe besluit erkent dat de Mijnbouwwet geen mogelijkheid bevat om verlopen vergunningen te verlengen, tenzij er een winningsvergunning is aangevraagd.(...) Krispijn geeft aan dat hij in zijn vorige baan bij de gemeente lang betrokken is geweest bij dit dossier. Hij heeft dit bericht geschreven voor en gepubliceerd op Sargasso. 

Overzicht koolwaterschofvergunningen Nederlands Territoir per 1 januari 2020