Social Media maak
t dat jongeren zich sneller intiem uiten naar hun offline vrienden (Valkenburg, 2014). Daarnaast geeft Social Media jongeren de ruimte om veel en vaak contact te hebben met hun vrienden. Toch maakt Social Media ook dat jongeren zich in hun communicatie anders gedragen (Walrave & van Ouytsel, 2014). Zo is het gemakkelijker om je sneller negatief te gedragen en vallen remmingen weg om anderen te bekritiseren te pesten of te bedreigen. Cyberpesten is een groeiend probleem. Zo geeft 9% van de negen- tot zestienjarigen aan slachtoffer te zijn van herhaaldelijke vormen van agressie via de computer of mobiele telefoon (Valkenburg, 2014). Dat communicatie via internet anders verloopt dan in het echte leven kan wel geconcludeerd worden. In dit hoofdstuk wordt besproken hoe die anders verloopt en wat de effecten hier van zijn. Ook is er aandacht voor het thema cyberpesten, de verschillende rollen die jongeren hier in kunnen spelen en de gevolgen die het kan hebben.
Onlinecommunicatie
Wat is er anders aan online communicatie?
Volgens het 'ontremmingseffect' is het online gemakkelijker om negatief gedrag te vertonen, omdat normale remmingen in de communicatie wegvallen (Walrave & van Ouytsel, 2014). De volgende kenmerken dragen bij aan het ontremmingseffect:
Anonimiteit:
Door scheiding aan te brengen tussen online en offline identiteit voelen mensen zich over het algemeen minder geremd om uitspraken te doen die ze in de offline wereld niet zo snel zouden doen.
Onzichtbaarheid van de gesprekspartner:
Online communicatie bestaat volledig uit tekst en emoji's. Non-verbale signalen zoals lichaamshouding vallen weg. Dit maakt het gemakkelijk om hier dus geen rekening mee te hoeven houden. Dit zorgt er ook voor dat het lastiger is om in te schatten hoe een opmerking over komt bij je gesprekspartner. Wel is het weer gemakkelijker voor mensen die moeite hebben om non-verbale communicatie te lezen. Door hun ongevoeligheid hiervoor is online communicatie een stuk minder gecompliceerd.
Asynchroon karakter van de communicatie:
In online communicatie zijn mensen niet gedwongen om direct te reageren. Doordat mensen in de gelegenheid zijn om langer na te denken over de boodschap die ze verzenden, kan het zijn dat ze scherper geformuleerd worden. Dit geeft ook hierbij juist weer mogelijkheden. het langer kunnen nadenken over een boodschap maakt ook dat je in de gelegenheid bent om meer bewuste keuzes te maken in je communicatie op een voordelige manier.
Onlinecommunicatie staat los van het gedrag van de offlinewereld:
Hier spelen twee elementen een belangrijke rol. In de eerste plaats de afwezigheid van autoriteit in de online wereld. Ten tweede zien sommige mensen hun online identiteit los van de gedragsregels die gelden in de offline wereld. Dit maakt het gemakkelijk om negatief gedrag toe te staan zonder je hier in de offline wereld voor te schamen of schuldig over te voelen.
Wat zijn de voordelen van onlinecommunicatie voor jongeren met ASS?
Grappig genoeg worden de meeste hierboven genoemde kenmerken voor het ‘ontremmingseffect’ gezien als voordeel voor onlinecommunicatie voor mensen met ASS. Het Amsterdam Center for Social Media (2013) noemt het asynchrone karakter van onlinecommunicatie het grootste voordeel voor ASS’ers. Tevens wordt de ‘onzichtbaarheid van de gesprekspartner’ genoemd als belangrijk voordeel. Juist de afwezigheid van non-verbale communicatie zorgt voor minder afleiding in de tekst-gebaseerde onlinecommunicatie. Helaas concludeert het Amsterdam Center for Social Media ook dat het onderzoek naar het gebruik van Social Media door deze specifieke doelgroep nog in de kinderschoenen staat. Helaas is er dus nog weinig bekend over de mogelijkheden en voordelen van Social Media voor mensen met een autismespectrumstoornis.
Cyberpesten
Wat is het verschil tussen traditioneel pesten en cyberpesten?
In de basis komt traditioneel pesten sterk overeen met cyberpesten (Walrave & van Ouytsel, 2014). Een aantal verschillen zijn te benoemen, zoals de mogelijkheid om 24/7 bekenden en onbekenden te kunnen pesten en anoniem te pesten door gebrek aan autoriteit en toezicht. Daarnaast worden daders niet onmiddellijk geconfronteerd met hun acties zoals bij traditioneel pesten en blijft het cyberpesten langdurig zichtbaar op internet. Dit laatste heeft ook het voordeel dat het gemakkelijk is om bewijsmateriaal te verzamelen. Al deze verschillen bevorderen het gemak waarmee cyberpesten tot stand komt, alhoewel de cijfers rondom cyberpesten nauwelijks stijgen de afgelopen jaren (Nederlands Jeugdinstituut, 2015).
Hoe herken je cyberpesters?
Walrave en van Ouytsel (2014) noemen de volgende kenmerken en motieven van de dader:
Hoe herken je slachtoffers van cyberpesten?
Walrave en van Ouytsel (2014) noemen de volgende kenmerken van en gevolgen voor het slachtoffer. Bij de kenmerken moet in acht worden genomen dat het lastig is om te zeggen of deze kenmerken reeds aanwezig zijn bij een slachtoffer of dat bepaalde kenmerken juist ontstaan doordat jongeren slachtoffer zijn van cyberpesten.
Welk advies geef je jongeren bij cyberpesten?