Στα πλαίσια της τριακονταετούς διακονίας μου στην υπηρεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας, της Ιεράς Μητροπόλεως Γερμανίας, και επομένως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ως «Ορθόδοξος Θεολόγος Εισηγητής» στο Οικουμενικό Κέντρο (Okumenische Centrale), του Οικουμενικού Συμβουλίου των Εκκλησιών της Γερμανίας (Arbeitsgemein- schaf Christlicher Kirchen in Deutschand = National Council of Churches in Germany), απέκτησα ορισμένες εμπειρίες, τις οποίες θα ήθελα να μοιραστώ με το παρόν βιβλίο με τους ορθόδοξους χριστιανούς, στην προκειμένη περίπτωση τους ελληνόφωνους ορθοδόξους χριστιανούς, τόσο στη Γερμανία, όσο και στην Ελλάδα, και σε άλλες χώρες, όπου υπάρχουν “Ελληνες χριστιανοί Ορθόδοξοι. Είναι βέβαια αυτονόητο, ότι το παρόν βιβλίο θα μπορούσε να γραφεί ή και να μεταφραστεί σε όποιαδήποτε άλλη γλώσσα των παραδοσιακά ορθοδόξων λαών. Το περιεχόμενό του απευθύνεται σε κάθε ορθόδοξο χριστιανό.
Μια πρώτη εμπειρία, την οποία αποκτά κανείς, όταν ασχολείται με τις σχέσεις της Ορθόδοξης με τις άλλες Εκκλησίες σε χώρες έξω από την Ελλάδα, π.χ. στη Γερμανία, είναι ότι οι ορθόδοξοι χριστιανοί, όχι μόνο οι απλοί πιστοί, αλλά και πολλοί ορθόδοξοι κληρικοί (Έλληνες, Ρώσοι, Σέρβοι, Ρουμάνοι, Βούλγαροι κτλ.), δεν έχουν τις απαραίτητες και αναγκαίες γνώσεις για τις άλλες Εκκλησίες που υπάρχουν στο χώρο, που ζουν οι ίδιοι, παρ’ όλον ότι πολλοί από αυτούς ζουν περισσότερες δεκαετίες στη Γερμανία και υπηρετούν κατά τα άλλα με ζήλο και αυτοθυσία την Ορθόδοξη Εκκλησία και το ορθόδοξο πλήρωμα.
Η διαπίστωση αυτή ισχύει πολύ περισσότερο για τους απλούς, ορθόδοξους πιστούς της πρώτης, δευτέρας και της τρίτης γενιάς στη διασπορά, οι οποίοι είτε γνωρίζουν, είτε όχι την τοπική γλώσσα, πολύ πιο δύσκολα μπορούν να μάθουν, τι είναι και τι πιστεύουν τέλος πάντων οι γείτονές τους, οι συγκάτοικοί τους και οι συνεργάτες τους στα εργοστάσια, καθολικοί, προτεστάντες και άλλοι χριστιανοί στη χώρα που ζουν και εργάζονται. Το πρόβλημα αυτό γίνεται πιο φανερό, ζωτικό και επιτακτικό, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν, ότι π.χ. στη Γερμανία σήμερα σχεδόν κάθε τρίτος ορθόδοξος χριστιανός (όχι μόνο οι “Ελληνες) ζει σε μικτό γάμο, είναι δηλαδή παντρεμένος με μη ορθόδοξο σύζυγο, κατά κανόνα καθολικό ή ευαγγελικό, και επομένως πρέπει να γνωρίζει, τι πιστεύει ο μη ορθόδοξος σύζυγός του.
Μια άλλη, πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία, την οποία αποκτά κανείς ασχολούμενος με το θέμα αυτό, είναι και αυτή, ότι δηλ. πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί δεν γνωρίζουν βασικά πράγματα γύρω από την ίδια την Ορθόδοξη Εκκλησία, τη δομή της και βέβαια και για τις διεκκλησιαστικές της σχέσεις (Οικουμενική Κίνηση), που έχουν αναπτύξει και καλλιεργούν επίσημα οι Ορθόδοξες Εκκλησίες στο σύνολό τους σήμερα. Το σημείο αυτό αποκτά ιδιαίτερη σημασία, αν το συσχετίσει κανείς με την υποχρέωση και το καθήκον κάθε ορθόδοξου χριστιανού στην αλλοδαπή για μια ζωντανή και σωστή μαρτυρία της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Είμαι της γνώμης, ότι οι παραπάνω διαπιστώσεις δεν ισχύουν μόνο για τη Διασπορά, αλλά και για τον ελλαδικό χώρο και τα ελληνικά δεδομένα. Δεν είναι ίσως υπερβολή, αν λεχθεί, ότι πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί, οι οποίοι δεν ζουν σε περιοχές και πόλεις, όπου εκτός από τους Ορθόδοξους υπάρχουν και άλλοι χριστιανοί, όπως π.χ. Καθολικοί και Προτεστάντες (κυρίως στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και σε ορισμένα νησιά), δεν γνωρίζουν, ότι εκτός από τους Ορθόδοξους υπάρχουν και άλλοι χριστιανοί στον κόσμο, πολύ δε λιγότερο, τι πιστεύουν, πώς ζουν και ποιες σχέσεις έχουν αυτοί με μας τους Ορθοδόξους. Όσοι δε για οποιονδήποτε λόγο έχουν ασχοληθεί λίγο με τις άλλες Εκκλησίες ή είχαν την ευκαιρία να ακούσουν κάτι γι” αυτές, οι γνώσεις τους εν προκειμένω είναι κατά κανόνα, αν όχι τίποτε άλλο, οπωσδήποτε ελλειπείς, μονομερείς, όχι σπάνια λανθασμένες και αρνητικές, και στις περισσότερες περιπτώσεις εκ των προτέρων και κατά βάση εχθρικές και πολεμικές, ωσάν να πρόκειται για όλους αυτούς ανεξαιρέτως για αιρέσεις, αιρετικούς, σχισματικούς και για εχθρούς που επιβουλεύονται τη δική τους πίστη και ύπαρξη.
Οι παραπάνω λόγοι, σε συνδυασμό και με ανάλογες εμπειρίες που έκανα με αφορμή την έκδοση ενός παρόμοιου βιβλίου μου στη γερμανική γλώσσα, με οδήγησαν στη συγγραφή του παρόντος βιβλίου, το οποίο φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό στον ελληνόφωνο ορθόδοξο χώρο, όχι μόνο στη Γερμανία και την Ελλάδα, αλλά και αλλού, και να βοηθήσει τον ελληνόφωνα χριστιανό και αναγνώστη, να μάθει πρώτα μεν ορισμένα πράγ¬ματα για τη δική του την Ορθόδοξη Εκκλησία, τα οποία για οποιοδήποτε λόγο δεν είχε την ευκαιρία να μάθει και να γνωρίσει, και δεύτερον να πληροφορηθεί ορισμένα βασικά πράγματα για τις άλλες, μη ορθόδοξες Εκκλησίες, για την προέλευσή τους, την ιστορία τους, την εκκλησιαστική τους δομή και τάξη και ασφαλώς και για την πίστη τους και τη λειτουργική και λατρευτική τους ζωή. Η περιγραφή και παρουσίαση της λειτουργικής ζωής των άλλων Εκκλησιών έχει υπ’ όψιν της τη γερμανική πραγματικότητα, πράγμα το οποίο σημαίνει, ότι η εικόνα του εκκλησιαστικού και λειτουργικού βίου των Εκκλησιών αυτών σε άλλες χώρες, μπορεί να είναι διαφορετική. Οι θεολογικές όμως αρχές και βάσεις είναι οι ίδιες.
Μ’ αυτό το σκεπτικό, λοιπόν, θα προσπαθήσω στο βιβλίο αυτό, το οποίο απευθύνεται στον απλό ορθόδοξο χριστιανό, λαϊκό και κληρικό, να παρουσιάσω και να σκιαγραφήσω τις άλλες χριστιανικές Εκκλησίες, παραθέτοντας όχι όλες, αλλά τις κυριότερες και αναγκαίες πληροφορίες για την ιστορία, την πίστη και τη διδασκαλία τους, για την εκκλησιαστική και λατρευτική τους ζωή και για τις σχέσεις τους με τη δική μας Ορθόδοξη Εκκλησία, ούτως ώστε ο αναγνώστης να μπορεί να σχηματίσει μόνος του μια κατά το δυνατό ορθή και αντικειμενική εικόνα γι’ αυτές. Βασικές πληροφορίες για τους κυριότερους Οικουμενικούς Οργανισμούς, όπως π.χ. το Παγκόσμιο Συμβούλιο Εκκλησιών και το Συμβούλιο Ευρωπαϊκών Εκκλησιών θεωρώ επίσης αναγκαίες, όπως και την ενασχόληση με φλέγοντα οικουμενικά προβλήματα, όπως π.χ. το πρόβλημα της συμπροσευχής με μη ορθοδόξους, δηλ. ετεροδόξους χριστιανούς, την ευχαριστιακή κοινωνία με ετεροδόξους, τη χειροτονία των γυναικών και το ημερολογιακό πρόβλημα.
Είναι εκ των πραγμάτων αυτονόητο, ότι στο παρόν βιβλίο δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην Ρωμαιοκαθολική και στις Προτεσταντικές Εκκλησίες. Με την Ορθόδοξη Εκκλησία ασχολούμαι τόσο μόνο, όσο είναι απαραίτητο και αναγκαίο, ώστε ο αναγνώστης να μπορέσει να συγκρίνει την Ορθόδοξη με τις άλλες Εκκλησίες, ώστε να βγάλει και τα ανάλογα συμπεράσματα. Και επειδή η αφορμή και οι εμπειρίες για τη συγγραφή του παρόντος Εγχειριδίου προέρχονται από το γερμανικό χώρο με τις πολύπλευρες και ενδιαφέρουσες οικουμενικές προεκτάσεις και για την Ορθόδοξη Εκκλησία, την οποία και υπηρέτησα στο χώρο αυτό, για το λόγο αυτό, γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην Ορθόδοξη, τη Ρωμαιοκαθολική και την Ευαγγελική Εκκλησία της Γερμανίας και τις μεταξύ τους σχέσεις.
Για όλους αυτούς τους λόγους, το παρόν βιβλίο δεν είναι ένα ιστορικό, συμβολικό ή και δογματικό σύγγραμμα, αλλά ένα πρακτικό Εγχειρίδιο για μια πρώτη επαφή και γνωριμία των πιστών μας με τις άλλες Εκκλησίες και Ομολογίες
Παρουσίαση
Δεν είναι υπερβολή, αν λεχθεί, ότι πολλοί ορθόδοξοι χριστιανοί, λαϊκοί και κληρικοί, δεν γνωρίζουν βασικά πράγματα γύρω από την Ορθόδοξη Εκκλησία, την οργάνωση, τη δομή και τις διαχριστιανικές σχέσεις της με τις άλλες Εκκλησίες. Όσοι δε έχουν ασχοληθεί λίγο ή είχαν την ευκαιρία να ακούσουν κάτι γι' αυτές, οι γνώσεις τους είναι κατά κανόνα ελλειπείς, μονομερείς, όχι δε σπάνια, λανθασμένες, αρνητικές, και εκ των προτέρων εχθρικές. Δεν είναι δε ολίγοι εκείνοι, οι οποίοι θεωρούν κάθε οικουμενική προσπάθεια, τον Οικουμενισμό, σαν αίρεση και προδοσία της Ορθοδοξίας. Οι παραπάνω λόγοι, σε συνδυασμό με ανάλογες εμπειρίες στα πλαίσια της τριακονταετούς και πλέον διακονίας μου στην υπηρεσία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη Γερμανία, με οδήγησαν στη συγγραφή του παρόντος βιβλίου, το οποίο φιλοδοξεί να καλύψει ένα κενό στον ελληνόφωνο ορθόδοξο χώρο, όχι μόνο στη Γερμανία και στην Ελλάδα, αλλά και αλλού.
Ο σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι να πληροφορήσει και να ενημερώσει τους ελληνόφωνους ορθόδοξους χριστιανούς και αναγνώστες, πρώτα μεν για ορισμένα βασικά θέματα για την Ορθόδοξη Εκκλησία, και δεύτερον για τις άλλες, μη ορθόδοξες Εκκλησίες, για την προέλευση, την ιστορία, την εκκλησιαστική δομή και τάξη, την πίστη, τη λειτουργική και λατρευτική ζωή και ασφαλώς και για τις σχέσεις τους με την Ορθόδοξη Εκκλησία. Πιστεύω, ότι κατ' αυτόν τον τρόπο θα μπορέσει ο ορθόδοξος Έλληνας αναγνώστης να σχηματίσει μια κατά το δυνατόν ορθή και αντικειμενική άποψη και εικόνα για τις άλλες Εκκλησίες. (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)