Forum van Trajanus

Trajanus was de zoon van M. Ulpius Traianus (ook bekend was als Traianus Pater). Zijn vader was een vooraanstaand senator en generaal uit een beroemd Etruskisch geslacht, de Ulpii. De familie had zich enige tijd na de Tweede Punische oorlog gevestigd in de provincie Baetica in Spanje en Traianus was slechts één van de vele bekende Ulpii, een geslacht dat nog lang na zijn dood zou voortduren.Trajanus werd in de stad Itálica in Baetica geboren. Itálica is een oude Romeinse stad in Spanje, dat tien kilometer ten noord-westen van Sevilla ligt. Itálica was de eerste Romeinse stad op het Iberische schiereiland. Trajanus was de eerste Romeinse keizer die buiten Italië geboren was. Trajanus was een Spaanse militair. Hij heeft vooral in de moeilijkste gebieden, zoals bij de grens van de Rijn en Donau, gestreden. Hij nam bijvoorbeeld deel aan de veldtochten tegen de Germanen. Toen de keizer van deGermanen in 96 vermoord werd, was Trajanus een van de belangrijkste legeraanvoerders. Trajanus was niet alleen een zeer bekwame veldheer, maar hij was ook nog populair bij het volk. Door zijn successen adopteerde keizer Nerva hem. Nerva was niet al te geliefd bij het leger, maar toen hij dus Trajanus in de zomer van 97 adopteerde en hem daarmee tot kroonprins maakte, werden de betrekkingen met de legioenen aanzienlijk verbeterd.

Toen keizer Nerva een jaar later op 25 januarie 98 overleed, werd Trajanus zonder verdere problemen de nieuwe keizer. Trajanus was toen 45 jaar oud. De man die hem het overlijdensbericht bracht was Hadrianus en daarmee ontstond een vertrouwensrelatie die tot Trajanus' dood standhield. Hadrianus heeft later Trajanus ook opgevolgd. De nieuwe keizer kreeg een warm onthaal bij het volk en maakte zich nog geliefder door een aantal gevangenen, die sinds Domitianus vastzaten, vrij te laten en een groot aantal bezittingen, die door Domitianus in Trajanus beslag genomen waren, terug te geven. De senaat gaf hem zelfs de titel optimus, de beste.

Ook was Trajanus een groot bouwkeizer, maar helaas zijn weinig gebouwen bewaard gebleven. Trajanus wordt gezien als de beste keizer die Rome ooit gehad heeft. Onder hem bereikte het rijk zijn grootste omvang.

Als Trajanus op 8 augustus 117 te Selinus, in Cicilië, sterft, wijst hij Hadrianus op zijn sterfbed aan als nieuwe keizer van Rome. Na de dood van Trajanus wordt zijn as in de triomfzuil gegooid. Hij wordt daarna “Optimus Princeps” genoemd, wat “allerbeste keizer” betekend.

Geschiedenis vóór het Forum Trajani

Dacië (het huidige Roemenië) werd aan het eind van de 1e eeuw na Chr. opnieuw een machtig rijk onder hun koning Decebalus. De Romeinse keizer Trajanus vond dat dit rijk een bedreiging

vormde voor de veiligheid van de Romeinse provincies ten zuiden van de Donau en begon daarom een oorlog tegen de Daciërs in 101 na Chr.. Deze duurde een jaar en Trajanus bezette toen een deel van Dacië. Maar decebalus wilde wraak en zette andere naties ten noorden van de Donau tegen de Romeinen op te zetten. Trajanus keert in 105 na Chr. Terug naar het gebied, liet een andere brug bouwen over de Donau en veroverde in 106 heel Dacië. Decebalus pleegde zelfmoord om niet in de hand van de Romeinen te vallen. Dat deed hij in de hoofdstad. Deze hoofdstad werd volledig platgebrand, en ongeveer 150.000 gevangenen werden als slaven weggevoerd. De Daciërs werden bijna helemaal uitgeroeid. Dacië was een van de weinige plaatsen waar de Romeinen dat gedaan hadden. Het gebied werd daarna herbevolkt met Romeinse kolonisten.Om zijn overwinning op de Daciërs te vieren liet keizer Trajanus in Rome een triomfzuil oprichten, die neer werd gezet op dit forum. Deze bouw werd gerealiseerd met de oorlogsbuit uit het overwonnen Dacië.

Het forum bestond uit:

- een ingang in de vorm van een triomfboog

- De zuil van Trajanus, met op de zuil een verguld brons standbeeld van Trajanus (is in de

16e eeuw vervangen door een beeld van petrus);

- 2 Bibliotheken;

- Basilica Ulpia; een vijf-beukige Basilica;

- Tempel van de Divus Trajanus en van de Diva Plotina;

- Ruitersbeeld van Trajanus; stond op het plein;

- colonnades; zuilengalerijen rondom het plein/ binnenplaats;

(- markthallenhoorden er eigenlijk niet bij, deze waren namelijk naast het forum gebouwd, wel gelijktijdig met de bouw van het forum.)

Het forum van Trajanus was ontworpen door de beroemde architect Apollodorus van Damascus. De Bouw begon in het jaar 106 en het forum werd geopend in het jaar 113. Het gehel complex is echter pas in het jaar 143 voltooid. Het forum was 300 meter lang en 185 meter breed.

De ingang

Achter de toegangspoort tot het Forum stond de Triomfzuil van Trajanus. Deze zuil werd gebouwd om de triomf van Trajanus en zijn leger over Dacië, te vieren. De zuil van Trajanus is 30 meter hoog. Met het voetstuk en het beeld erbij was het 47 meter hoog. Deze hoogte gaf ook de hoogte van de vroegere heuvel (Quirinaal) aan, die moest worden afgegraven voor dit forum.De zuil bestaat uit 18 blokken Parisch marmer met een doorsnee van 3.70 meter. Op deze 30 meter hoge zuil is een verslag gebeeldhouwd van de twee veldtochten die nodig waren voor die overwinning: die van het jaar 101 tot 103 na Christus en die van 107 tot 108. De afbeeldingen moeten niet als realistische weergave van de oorlogshandelingen worden gezien, maar als een epische verwerking ervan. Het is dus een soort stripverhaal van gebeeldhouwde en geverfde mensen en omgevingen.

De diepte van het reliëf is vijf centimeter. De hoogte van dit omhoog draaiende fries is onderaan 91 centimeter en bovenaan 120 centimeter, ter compensatie van het feit dat mensen schuin tegen de zuil opkijken. Het rondlopende fries is ongeveer 200 meter lang en op dit reliëf zijn in totaal 2500 mensen afgebeeld. Binnen in de zuil is een wenteltrap die helemaal naar het platform boven op de zuil leidt. Voor lichtinval zijn er 43 nauwe gleuven aangebracht. De keizer zelf is 60 keer afgebeeld, maar nooit tijdens een gevechtshandeling.Deze indrukwekkende zuil diende overigens ook als graf voor Trajanus. Zijn as en die van zijn vrouw Plotina werden in een gouden urn in de holle basis van de zuil geplaatst. Eerst stond er een beeld van Trajanus op de zuil, maar die was vervangen door een beeld uit de Sint Pieter van de heilige Petrus in 1588 door de paus Sixtus V. De reliëfs waren vormen een belangrijke bron voor onze kennis van het Romeinse leger. Men kon zien wat voor wapens en wapenuitrusting de Romeinen en Barbaren hadden. Ook geeft de zuil informatie over de geschiedenis en gewoonten van het oude Rome. Een voorbeeld van een fragment op het reliëf is dat Trajanus bij zijn generaals staat en een offer ontvangt van twee hoofden van Dacische leiders.In 1162 werd een wet gemaakt om de zuil te beschermen, anders zou het net als de andere gebouwen afgebroken kunnen worden. In de Middeleeuwen was de zuil namelijk ook een toeristische trekpleister. Degene die de zuil beschadigde zou de doodstraf krijgen.

Basilica Ulpia

Grenzend aan de bibliotheken achter de zuil, stond de Basilica Ulpia, een vijf-beukige basilica. Een basilica is een gebouw voor handel en rechtspraak. Het was de grootste basilica die ooit in Rome werd gebouwd en draagt de familienaam van de keizer: Ulpia.

Tempel van de Divus Trajanus en van de Diva Plotina

Voor de zuil stond de Tempel van de Divus Trajanus en van de Diva Plotina (vrouw van Trajanus). Op de afbeelding hierboven: Basilica Ulpia (en rest van het forum) kan je de tempel zien achter de basilica en de zuil. Deze tempel was gebouwd door Hadrianus na de dood van Trajanus. Het heeft 8 hoge corintische zuilen aan de voorkant en ook 8 aan de weerszijden. Nu staat er de kerk van Santa Maria di Loreto op de plaats waar de tempel stond.

De markthallen

Trajanus liet tegelijk met zijn forum daarachter een groot winkelcentrum bouwen tegen de zuidelijk helling van de Quirinaal. De architect was Apollodorus van Damascus, die ook het Forum van Trajanus ontwierp. Het gebouw bestond uit beton die met bakstenen bekleed was. Het lag dicht naast het Forum, maar het forum was omgeven door een hoge brandmuur (waar nu alleen nog een lage rand van over is) en daar liep een weg langs. Het kon ook zijn dat de markt ook diende om te voorkomen dat de steile helling die was ontstaan door afgravingen voor het Forum, zou instorten. Het was vijf verdiepingen hoog en elke verdieping had zijn eigen soort winkels. Het had in totaal 150 winkels en kantoren. Deze markthallen kan je vergelijken met de winkelcentra van tegenwoordig. Men kon er namelijk alles kopen, zoals zijde, specerijen, verse vis, fruit en bloemen.

Er waren ingangen op de begane grond. Via een straatje, bekend als de “Via Biberatica” in de Middeleeuwen, kon je naar de 2e verdieping en de bovenste hallen waren bereikbaar vanaf de Quirinaal via een grote gewelfde hal. De ingang van deze hal was waarschijnlijk ook de hoofdingang. Aan het eind van die hal loopt een trap naar beneden naar de tweede verdieping naar de Via Biberatica.

Op de begane grond liggen tien tabernae (winkeleenheden) in een halve cirkel die de omtrek volgt van de noordelijke exedra van het Forum van Trajanus. Ze hebben een fraai bewerkte façade. Boven de ingangen bevond zich een rand van ramen met halfronde bovenkant en pilasters ertussen. Daarboven zijn driehoekige frontons en halffrontons aangebracht.

Op de begane grond werden tuinbouwproducten verkocht. Op de eerste etage waren olie- en wijnhandelaren gevestigd. Op de tweede verdieping werden luxe specerijen uit het Verre Oosten werden verkocht. Ook de 3e verdieping werd geweid aan specerijenhandel. In de bovenste verdieping, ten slotte, waren waarschijnlijk kantoren gevestigd van ambtenaren die zich bezighielden met de voedseluitdeling.

In de zestiende eeuw werd het klooster in en op de resten van de Markten aangelegd. In de 20e eeuw werd het klooster gesloopt en werden de antieke resten van de Markten blootgelegd. Het complex is zoveel mogelijk in zijn oorspronkelijke staat hersteld en uitvoerig gerestaureerd.

Bronnenvermelding

Sites:

home-3.worldonline.nl/~wr1644/trajanus.html

en.wikipedia.org/wiki/Trajan%27s_Forum

nl.wikipedia.org/wiki/Zuil_van_Traianus

student-kmt.hku.nl/~joost1/forumtrajani/

nl.wikipedia.org/wiki/Forum_van_Traianus

www.rome.nl/id/271

home.wish.net/~mgelten/Staatshoofden/Romeinen/

nl.wikipedia.org/wiki/Daci%C3%AB

Boeken:

De taal van de Architectuur

Groter winkler prins deel 18

Rome (oxford Archaeological Guides)

Rome Kunst en architectuur, Marco Bussagli samenstelling

Reiziger in Rome, Morton

Stad in marmer

Rome - archeologische gids van de eeuwige stad

Fin Meijer – Keizers sterven niet in bed

Van Gessel – Rome

De oude wereld, M. Rostovizeff

De oude wereld

Tekst: Carlo Peeters