Monopoly

Highscores

Het spel Monopoly (Engels voor monopolie) is sinds 1935 het best verkochte bordspel ter wereld (ruim 200 miljoen exemplaren). Er bestaan veel varianten. Zo is het spel in 26 talen verschenen.

Het doel van het spel is een monopolie op te bouwen, wat je kunt doen door zo veel mogelijk straten op te kopen. Ieder die in jouw straat verblijft moet jou huur betalen. De straten zijn verdeeld in groepen van drie (of twee) straten. In veel buitenlandse versies zijn het straten in de hoofdstad van het land, maar vaak ook zijn het straten in verschillende steden, wat de groepsindeling logischer maakt.

De straten van het bordspel reflecteren iets van de landen waarin het verkocht wordt. De duurste straat op het Nederlandse bordspel is bijvoorbeeld de Kalverstraat, de bekendste winkelstraat in Amsterdam. Op het Belgische bordspel is dat de Nieuwstraat in Brussel.

Spelregels:

Iedere speler begint met 1500 euro waarmee hij of zij straten, stations of nutsbedrijven kan kopen waarop hij of zij landt. Wanneer de straat al eigendom is van een andere speler, zal huur betaald moeten worden aan die speler. Wanneer een speler alle straten in dezelfde groep (in de Nederlandse versie: dezelfde stad) in bezit heeft, mag hij er huizen en hotels bouwen, zodat voorbijgangers een hoger bedrag moeten betalen als ze in deze straat moeten overblijven. Stations en nutsbedrijven kunnen niet bebouwd worden: de huur is daar afhankelijk van dan wel het aantal ogen dat de speler gooide (voor de nutsbedrijven) dan wel het aantal stations of nutsbedrijven dat de speler in bezit heeft.

Het verloop van het spel wordt verder gecompliceerd door de vakjes met de opschriften Kans en Algemeen Fonds. De daar aangekomen speler krijgt een opdracht die gunstig of ongunstig kan uitpakken. Eventuele betalingen uit hoofde van deze kaarten, alsmede belastingen, horen in tegenstelling tot wat veel mensen denken, volgens de officiële spelregels aan de bank betaald te worden in plaats van het neer te leggen in het midden van het speelbord.

Op de hoeken van het speelbord bevinden zich speciale velden:

• • Af of Start: Hier staan de pionnen voordat het spel begint. Iedere speler die hier voorbij komt ontvangt € 200 salaris.

  • Gevangenis: Een speler kan in de gevangenis terechtkomen, waar het zeker in de latere fase van het spel aangenaam toeven is, doordat daar geen huur betaald hoeft te worden terwijl de speler wel huur ontvangt. Gaat een speler naar de gevangenis, dan gaat hij niet langs 'Af' en ontvangt dus geen salaris.

    • • Een speler komt in de gevangenis:

        • 1. Door op het vakje 'Ga naar de gevangenis' te komen.

          2. Als hij/zij een Kans- of Algemeen Fondskaart trekt die dit opdraagt.

          3. Door drie keer achter elkaar dubbel te gooien. Hij speelt de derde worp niet maar gaat direct naar de gevangenis.

      • Een speler komt uit de gevangenis:

• • • • • 1. Door dubbel te gooien. Hij speelt dan meteen het aantal ogen van de worp. Hierna mag hij nog een keer gooien (zoals normaal bij een dubbele worp).

          2. Door een boete van € 50 te betalen of door de Kans- of Algemeen Fondskaart 'Verlaat de gevangenis zonder betalen' in te leveren. Dit is verplicht als hij reeds drie beurten in de gevangenis is zonder dubbel te gooien. Bij zijn eerstvolgende beurt speelt hij verder.

• • • • Wie door een gewone worp op het vakje Gevangenis landt, is 'op bezoek' en kan doorlopen;

  • Vrij parkeren: De speler is veilig, er gebeurt niets;

  • Ga naar de gevangenis: De speler moet direct naar de gevangenis.

Het is toegestaan onbebouwde straten, stations en nutsbedrijven aan andere spelers te verkopen, voor een onderling overeengekomen prijs. Dit geschiedt tussen twee beurten in, dus nadat een speler gespeeld heeft en voordat de volgende speler de dobbelstenen gooit. Heeft een speler de dobbelstenen al gegooid, dan moet hij zijn beurt dus eerst afmaken. Ook het bebouwen van straten geschiedt tussen twee beurten in. Voor al deze transacties maakt het niet uit welke speler aan de beurt is.

Indien een speler iets niet meer kan betalen, moet hij zijn bezittingen liquideren. Dat kan als volgt:

• • Huizen en hotels terugverkopen aan de bank voor de helft van de aankoopprijs.

    • • Bij verkoop van een hotel betaalt de bank de helft van de prijs van vijf huizen.

  • Onbebouwde straten, nutsbedrijven en stations met hypotheek bezwaren, wat 50% van de koopprijs oplevert. De bezittingen blijven nog eigendom van de speler, maar leveren geen huur meer op als een medespeler erop landt. De hypotheek kan worden afbetaald, maar dan moet 10% rente worden bijbetaald.

    • • Hypotheek op bebouwde straten is niet toegestaan.

      • De benaming 'hypotheek' is eigenlijk niet juist. In het echte leven kan een gebouw ook met hypotheek worden bezwaard, en bovendien houdt de eigenaar het vruchtgebruik.

  • Onbebouwde straten, nutsbedrijven en stations verkopen aan een andere speler.

    • • Bebouwde straten kunnen niet worden verkocht.

Een straat, nutsbedrijf of station kan niet aan een andere speler worden overgedragen terwijl er hypotheek op rust. De hypotheek moet dus eerst worden afgelost waarna de koper eventueel een nieuwe hypothecaire lening kan afsluiten. In feite komt dit erop neer dat bij verkoop 10 % administratiekosten aan de bank moet worden betaald.

Levert verkoop onvoldoende op, dan is de speler failliet en verlaat hij het spel. Al zijn eigendommen vervallen aan de schuldeiser (de bank of een andere speler). Straten, nutsbedrijven en stations die op die wijze weer in bezit van de bank komen, worden bij opbod verkocht.

De speler die als laatste overblijft heeft een monopolie gecreëerd en heeft gewonnen.

Varianten op de spelregels:

Op de spelregels worden veelal varianten gehanteerd. Sommige varianten worden door de officiele spelregels aanbevolen, omdat Monopoly de neiging heeft erg lang te duren, vooral wanneer er 2 of 3 spelers overblijven die elkaar min of meer in evenwicht houden. Ook zijn sommige van deze onofficiele regels een gevolg van de creativiteit van sommige spelers. Voorbeelden van veel gehanteerde afwijkende spelregels zijn:

• • Zowel betalingen ten gevolge van 'Kans' en 'Algemeen Fonds' kaarten geschieden niet aan de bank maar aan de 'pot' in het midden van het spel. Wie op Vrij Parkeren landt wint vervolgens deze pot.

  • Wie op het vakje Start landt ontvangt dubbel salaris.

  • Niet vijf maar vier of drie huizen gelden als hotel.

  • Pas wanneer men een volledige ronde heeft gemaakt mag men bezit aankopen.

  • Alle of een deel van de straten worden aan het begin van het spel geschud en willekeurig onder de spelers verdeeld.

  • Het verlenen van 'huurimmuniteit'. Dit wil zeggen dat men, meestal als onderdeel van een transactie, afspreekt dat iemand geen huur hoeft te betalen als hij op diens straat landt. Dit kan voor een enkele kleurcode of het gehele bezit van een speler gelden. Men kan afspreken dit te verbieden, toe te staan, of limiteren.

  • Bezit dat aan de bank vervalt ten gevolge van faillissement van een speler wordt niet geveild maar komt opnieuw vrij voor verkoop aan wie op de straat landt.