مقدمه
خلاصه: چهار سیستم برای ارزش عددی حروف معرفی می‌شود. از میان آنها به نظر می‌رسد دو سیستمِ «ارزش ابجدی» و «ارزش ابجدی سرجمع» دارای تأیید بیشتری برای بررسی آیات هستند. یک راه تحقیق ساده برای بررسی قابلیت تقسیم اعداد بر 19 ارائه می‌شود.
فرمت اچ تی ام ال این مقاله نیز در زیر، عمدتاً برای تسهیل سرچ اینترنتی، قرار داده شده است و در مواردی ممکن است در آن ترتیب اعداد برعکس شده باشد - مبنا همان فرمت تصوبری PDF ارائه شده در بالاست.
مقدمه
حروف (مفصل) عربی 35 تا هستند: (ا أ إ ء) ب ج د (ه ة) (و ؤ) ز ح ط (ي یٰ ئ) ک ل م ن س ع ف ص ق ر ش ت ث خ ذ ض ظ غ. برای تعیین ارزش عددی برای آنها (عمدتاً بر مبنای کرسی حروف (28گانه)) حروف ا أ إ ء کلاً معادل با ا، و حروف ه ة کلاً معادل با ه، و حروف و ؤ کلاً معادل با و، و حروف ي یٰ ئ کلاً معادل با ي در نظر گرفته می‌شوند. (در عربی ي بدون نقطه (به صورت ی) نداریم هر چند برای راحتی در خیلی از موارد نقطه‌های آن گذاشته نمی‌شود. همچنین آ یک حرف مستقل نیست بلکه لازم است آن را با ءا جایگزین کنیم.)
به نظر می‌رسد استفاده از ارزش عددیِ حروف چیزی فراتر از یک بازی ریاضی یا یک وسیله‌ی محاسباتی معمولی باشد. برای تعیین ارزش عددی حروف، چهار سیستم معرفی می‌شود که لازم است ترتیبِ حروف در هرکدام، برحسب افزایشِ ارزش حرف باشد:
سیستم GV (یا Gematrical Value) یا سیستم ارزش ابجدی:
(ا=1)، (ب=2)، (ج=3)، (د=4)، (ه=5)، (و=6)، (ز=7)، (ح=8)، (ط=9)، (ی=10)، (ک=20)، (ل=30)، (م=40)، (ن=50)، (س=60)، (ع=70)، (ف=80)، (ص=90)، (ق=100)، (ر=200)، (ش=300)، (ت=400)، (ث=500)، (خ=600)، (ذ=700)، (ض=800)، (ظ=900)، (غ=1000)
سیستم GSV (یا Gematrical Sequential Value) یا سیستم ارزش ترتیبی ابجدی:
(ا=1)، (ب=2)، (ج=3)، (د=4)، (ه=5)، (و=6)، (ز=7)، (ح=8)، (ط=9)، (ی=10)، (ک=11)، (ل=12)، (م=13)، (ن=14)، (س=15)، (ع=16)، (ف=17)، (ص=18)، (ق=19)، (ر=20)، (ش=21)، (ت=22)، (ث=23)، (خ=24)، (ذ=25)، (ض=26)، (ظ=27)، (غ=28)
سیستم ASV (یا Alphabetical Sequential Value) یا سیستم ارزش ترتیبی الفبایی:
(ا=1)، (ب=2)، (ت=3)، (ث=4)، (ج=5)، (ح=6)، (خ=7)، (د=8)، (ذ=9)، (ر=10)، (ز=11)، (س=12)، (ش=13)، (ص=14)، (ض=15)، (ط=16)، (ظ=17)، (ع=18)، (غ=19)، (ف=20)، (ق=21)، (ک=22)، (ل=23)، (م=24)، (ن=25)، (ه=26)، (و=27)، (ی=28)
سیستم TGV (یا Total Gematrical Value) یا سیستم ارزش ابجدی سرجمع، که جمعِ سه سیستم فوق است:
(ا=3)، (ب=6)، (ج=11)، (د=16)، (ح=22)، (ز=25)، (ط=34)، (ه=36)، (و=39)، (ی=48)، (ک=53)، (ل=65)، (م=77)، (س=87)، (ن=89)، (ع=104)، (ف=117)، (ص=122)، (ق=140)، (ر=230)، (ش=334)، (ت=425)، (ث=527)، (خ=631)، (ذ=734)، (ض=841)، (ظ=944)، (غ=1047)
هرگاه معادل ابجدی حروف را از چپ به راست پشت سر هم بنویسیم عددی به‌دست می آید که مضرب 19 است: …×19=1234567891020304050607080901002003004005006007008009001000
اگر همین عمل را با معادل ابجدی سرجمع حروف انجام دهیم باز مضربی از 19 به‌دست می‌آید: ...×19=
1047 944 841 734 631 527 425 334 230 140 122 117 104 89 87 77 65 53 48 39 36 34 25 22 16 11 6 3
یک راه تحقیق قابلیت تقسیمِ اعداد بزرگ بر 19 با استفاده از ماشین حسابهای کوچک (یعنی حتی اگر Calculator کامپیوترتان هم گنجایش عدد را نداشت):
الف- از سمت چپِ عدد تکه‌ی کوچکِ قابل گنجایشي از عدد را برگزیده و آنرا بر 19 تقسیم کنید. تنها اولين دو رقمِ اعشاريِ قسمت اعشاری حاصل را به‌عنوان عددي صحيح در نظر گرفته و آنرا به‌طور ذهني در 2 ضرب كنيد و رقمِ يكان حاصل را در نظر نگيريد. آنچه به‌دست مي‌آيد را برگزینید و قسمت بعدی عدد را دنبال آن نوشته و مجدداً تقسیم بر 19 کرده و همین کار را تکرار کنید تا عدد تمام شود. آخرین قسمت صحیحی که به روش فوق به دست می‌آید باقیمانده‌ی تقسیمِ عددِ کلی بر 19 است.
ب- اگر مایلید خارج قسمت را هم داشته باشید بعد از آنکه برای اولین بار، خارج قسمت تکه‌ی اول را به‌دست آوردید تنها قسمت صحیح آنرا یادداشت کنید. سپس قسمت صحیحِ به‌دست آمده‌یِ ذهنیِ مذکور در بالا را در نظرگرفته و رقم بعدی از عدد را در سمت راست آن قرار دهید. اگر 19 یا بیشتر بود می‌توانید رقمهای بیشتری از عدد را نیز در سمت راست قرار داده و روال را ادامه دهید. اما اگر کمتر از 19 بود قبل از قرار دادنِ رقم بعدی یک صفر در سمت راست خارج قسمت اضافه کنید و روال را ادامه دهید.
مثلاً برای 74111097 می توان اینگونه عمل کرد: 894736842ر3=19÷74. قسمتِ اول خارج قسمت = 3. حال 89 را در 2 ضرب می‌کنیم و با صرف‌نظر کردن از مرتبه‌ی یکانِ حاصل، عدد 17 را به‌دست می‌آوریم. حال می‌نویسیم 171 که کوچکتر از 19 نیست و لذا می‌توانیم مثلاً بنویسیم 0526ر90=19÷1711. قسمتِ بعدیِ خارج قسمت=90. حال 05 را در 2 ضرب کرده و با صرف‌نظر کردن از یکانِ حاصل، به‌دست می‌آوریم 1. حال می‌نویسیم 11 که کوچکتر از 19 است. لذا قسمت بعدیِ خارج قسمت، 0 است که بعد از گذاشتنِ آن، رقم بعدی (یعنی 0) را می‌گذاریم که می‌شود 110 که کوچکتر از 19 نیست و لذا می‌توانیم بنویسیم 0526ر584=19÷11097. و در مجموع، خارج قسمت 3900584 می‌شود و باقیمانده 1، زیرا اگر 05 را در 2 ضرب کنیم و یکان حاصل را حذف کنیم 1 به‌دست می‌آید.
ج- اگر بخواهیم باقیمانده‌ی تقسیم مجموع چند عدد بر 19 را بدست آوریم کافی است باقیمانده‌ی تقسیم بر نوزدهِ مجموعِ باقیمانده‌های تقسیم بر نوزدهِ هر کدام را به‌دست آوریم.
برای شمارش کلمات قرآن دو سیستم معرفی می‌شود. سیستم اول را سیستمِ شمارشی منفصل یا UC (Unconnected Counting) می‌نامیم. در این سیستم چند قاعده‌ي زير رعايت مي‌شود:
1- كلمه‌اي مستقل محسوب مي‌شود كه ضمنِ داشتنِ معناي مستقل، از لحاظ نگارش به كلمه‌ي ديگري نچسبيده باشد، مثل و به عنوان كلمه‌ي عطف یا قسم يا هم در عندهم (و نه در عليهم) يا ها در وقودها (و نه در تحتها) (فردوه دو كلمه‌ي مستقل است هرچند فردو به صورت فردوا نوشته نشده است). هم چنین ادات نفی مثل لا و ما و لن و لم و لمّا و اِن و اَلّا كه هركدام نافيِ فعل (و نه نافيِ اسم) باشند، كلمه‌اي مستقل محسوب نمي‌شوند (زيرا معناي مستقلي ندارند) (پس فلن تجد يك كلمه‌ي مستقل است) (غیر در قرآن همه جا نافی اسم است. همچنین در قرآن لیس و کلمه‌های همریشه آن مثل لست همه جا تنها نافی اسم هستند). همچنین ضمایر متصل مرفوعی (یا فاعلی) در افعال، به هر رو مستقل از بقیه فعل در نظر گرفته نمی‌شوند (زیرا بدون آنها بقیه فعل معنای مورد نظر را نخواهد داشت و به عبارتی مستقل نیست). مثلاً وعدنا یک کلمه پرحرفی مستقل است (نه دو تا به صورت وعد و نا).
2- در صورتی که بدون ذکر یک حرفی یا چند حرفی بودن و مستقل بودن، صحبت از شمارش کلمات شود منظور شمارش کلمات چند حرفی مستقل است. از این رو كلماتِ يك حرفيِ مستقل (مثلِ و، أ، ك، ه، بر خلاف ها و نا)، در شمارش محسوب نمي‌شوند.
3- هنگام درجِ معادلِ عددي كلمات مستقل، معادلِ عدديِ كلماتِ مستقل به صورتِ مجزا نوشته مي‌شود.
مثلاً برحسب قواعد فوق، تعداد كلمات قرآن از ابتداي آيه‌ي 9 سوره 18 (كهف) تا قبل از عبارت ثلث مائه سنين و ازدادوا تسعا در آيه‌ي 25 اين سوره كه به معني سيصد به‌اضافه‌ي نُه، يا 309، است برابر است با 309 كلمه، و اين قسمت از قرآن، و تنها همين قسمت، تماماً در مورد قصه‌ي اصحاب كهف است كه 309 سال در غار خوابيدند. و نیز تعداد کلمات بین دو بسم الله الرحمن الرحیم سوره‌ی 27 برابر است با 19-19×19 (ماذا (به معنای چه چیزی) در آيه‌ي 28 اين سوره يك كلمه شبيه هذا يا هذه (به معنای این چیز) است)، و همچنین اولین وحی بر پیامبر یعنی آیات 1 تا 5 سوره‌ی 96، 19 کلمه دارد، در حالی که سوره‌ی 110 هم که آخرین وحی بر پیامبر است 19 کلمه دارد.
سیستم دوم شمارش کلمات قرآن را سیستم شمارشی متصل یا CC (Connected Counting) می‌نامیم. در این سیستم اولاً هر کدام از ادات نفی فعل (مانند ادات نفی اسم) کلمه‌ای مستقل محسوب می‌شود. ثانیاً ضمیر متصل، به هر رو جدا از کلمه به عنوان کلمه‌ای مستقل محسوب نمی‌شود بلکه با خود کلمه مجموعاً به عنوان یک کلمه مستقل محسوب می‌شود. سه مورد مالِ و یک مورد فمالِ در قرآن وجود دارد که در واقع لِ تک حرفی (به معنای برای) بعد از ما (یا فما) قرار گرفته است که در این حال طبق این قاعده (برخلاف قاعده‌ی قبل) این لِ تک حرفی با کلمه قبلی خود به عنوان یک کلمه مستقل محسوب می‌شود. ثالثاً هر کدام از کلمات و (واو ربط و قسم و ...) و أ (استفهام) با کلمه بعدی خود به عنوان یک کلمه مستقل محسوب می‌شود. از آن جا که هر کدام از أ استفهام و و با کلمه بعد خود در شمارش ادغام می‌شوند و همین طور است برای ضمایر متصل تک حرفی و لِ مذکور در بالا که با کلمه قبل از خود در شمارش ادغام می‌شوند، در شمارش کلمات قرآن به این روش به جز مقطعه‌های تک حرفی ص و ق کلمه‌ای تک حرفی وجود ندارد (چنان که در مقاله نوزده در قرآن توضیح داده شده است کلمه تک حرفی ن وجود ندارد بلکه یک کلمه به صورت ن‌ن که متشکل از دو مقطعه‌ی به هم چسبیده ن است در ابتدای سوره‌ی 68 وجود دارد). (این سیستم در حال حاضر برای شمارش کلمات قرآن رایج‌تر است منتهی متأسفانه گاهی بر خلاف فرض‌های فوق به طور سلیقه‌ای بیش از فرض، تمایل به متصل کردن وجود دارد که لازم است از آن اجتناب شود. مثلاً هر کدام از عبارت‌های لولا، لوما، و أوکلما باید دو کلمه‌ای به صورت لو لا، لو ما، و أو کلما در نظر گرفته شوند.)
بر مبنای این سیستم نیز، تعداد كلمات قرآن از ابتداي آيه‌ي 9 سوره 18 (كهف) تا قبل از عبارت ثلث مائه سنين و ازدادوا تسعا در آيه‌ي 25 اين سوره كه به معني سيصد به‌اضافه‌ي نُه، يا 309، است برابر است با 309 كلمه. همچنین سوره‌ی 110 که آخرین وحی بر پیامبر است 19 کلمه دارد. همچنین بر مبنای این سیستم، 10×19=190 کلمه که تمام حروف آن نقطه دار باشند (ی آخر کلمه‌ها نقطه دار فرض می‌شود (ي)) در قرآن داریم که 101×19=1919 بار در 80×19=1520 آیه از قرآن تکرار شده‌اند. از این 1919 کلمه، 1185 تا مربوط به في است. با خطایی کمتر از نه صدم درصد این گونه است که تقسیم 1185 بر (1185-1919) برابر است با تقسیم 1919 بر 1185. به عبارتی این نسبت با خطایی کمتر از نه صدم در صد برابر است با عدد معروف فی (Ф) در ریاضی (که برابر است با «یک به اضافه رادیکال پنج» تقسیم بر دو) (به تشابه نام فی توجه داشته باشید).