Post date: 30-May-2013 06:37:35
Η ευρωπαϊκή ισορροπία δυνάμεων είχε αποκρυσταλλωθεί στις αρχές του 20ου αιώνα. Τα μεγάλα κράτη είχαν υπογράψει συμφωνίες, που τα υποχρέωναν να πολεμούν, αν κάποιος σύμμαχός τους δεχόταν επίθεση. Η Ευρώπη περίμενε τη σπίθα που θα προκαλούσε την αλυσιδωτή αντίδραση. Η σπίθα αυτή άναψε στις 28 Ιουνίου του 1914, όταν ο Αυστριακός Αψβούργος Αρχιδούκας Φραγκίσκος Φερδινάνδος δολοφονήθηκε στο Σεράγεβο από ένα Σέρβο εθνικιστή, τον Γκαβρίλο Πρίντσιπ.
Οι Αυστριακοί απέστειλαν ένα προσβλητικό τελεσίγραφο στη Σερβία, απαιτώντας ικανοποίηση για την δολοφονία στο Σεράγεβο. Στις 28 Ιουλίου 1914, άρχισαν να βομβαρδίζουν το Βελιγράδι. Η Ρωσία κινητοποίησε ένα τεράστιο στράτευμα εναντίον της Αυστρίας για να υπερασπίσει τη Σερβία και σε απάντηση η Γερμανία κήρυξε τον πόλεμο στη Ρωσία. Οι Γερμανοί μιλιταριστές επέμεναν να επιτεθούν και εναντίον των Γάλλων ταυτόχρονα, γιατί πίστευαν ότι θα μπορούσαν ν΄ αποφύγουν ένα μακροχρόνιο και δαπανηρό διμέτωπο πόλεμο, αν πολεμούσαν και νικούσαν αμέσως έναν απ’ αυτούς. Σύμφωνα με το σχέδιο Σλίφεν, τα γερμανικά στρατεύματα έπρεπε να διασχίσουν τις Κάτω Χώρες, στο δρόμο τους για το Παρίσι. Η καταστροφική μανία των Γερμανών στο Βέλγιο, έπεισε τη Βρετανία να κηρύξει κι αυτή τον πόλεμο. Μέσα σε δέκα μέρες, όλες οι μεγάλες δυνάμεις της Ευρώπης συμμετείχαν πλέον στη σύγκρουση.
Οι Γερμανοί συνέτριψαν τους Βέλγους και συνέχισαν την προέλασή τους μέσα στη Γαλλία, βομβαρδίζοντας, στη διάρκεια της πορείας τους, με το βαρύ πυροβολικό τους. Στα ανατολικά, ο Γερμανός στρατηγός Πάουλ φον Χίντενμπουργκ νίκησε τους Ρώσους στη μάχη του Τάνενμπεργκ, στην ανατολική Πρωσία. Οι Αυστριακοί σημείωσαν μικρή πρόοδο εναντίον των εμπειροπόλεμων Σέρβων κι έχασαν το μεγαλύτερο τμήμα της Γαλικίας από τους Ρώσους. Από δώ και πέρα, η Αυστροουγγαρία βρέθηκε ολοκληρωτικά εξαρτημένη από τη γερμανική στρατιωτική μηχανή.
Οι Οθωμανοί Τούρκοι μπαίνουν στον Πόλεμο
Οι γερμανικές ελπίδες για μια σύντομη νίκη τους επί της Γαλλίας διαψεύστηκαν στη μάχη του Μάρνη, στις αρχές Σεπτεμβρίου. Ισχυρές γαλλικές δυνάμεις τους απώθησαν προς τα πίσω και μετά άρχισαν να κατασκευάζουν ένα τεράστιο σύστημα χαρακωμάτων και οχυρών. Η τελευταία σοβαρή βελγική αντίσταση κατέρρευσε όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν την Αμβέρσα και την Οστάνδη. Βρετανικά και βελγικά στρατεύματα υπερασπίζονταν τη μοναδική ελεύθερη βελγική πόλη που είχε απομείνει, το Υπρ. Με μια απειλητική κίνηση, η Οθωμανική Αυτοκρατορία εισήλθε στον πόλεμο στο πλευρό των Γερμανών, στα τέλη Οκτωβρίου.
Οι Αυστριακοί κατέλαβαν την πρωτεύουσα της Σερβίας Βελιγράδι, στις 2 Δεκεμβρίου του 1914, αλλά την έχασαν ξανά, μόλις δυο εβδομάδες μετά. Στο βόρειο μέτωπο, τα ρωσικά στρατεύματα κατέκλυσαν τα σύνορα της Ουγγαρίας κι άρχισαν να προελαύνουν μέσω των Καρπαθίων. Ταυτόχρονα, απώθησαν μια γερμανική επίθεση στην Πολωνία.
Στο δυτικό μέτωπο, η χρονιά τελείωσε μέσα σε αιματοβαμμένο αδιέξοδο. Πολλοί Ευρωπαίοι είχαν προφητέψει ότι ένας μεγάλος πόλεμος θα μετατρεπόταν σε δαρβινικό ανταγωνισμό μεταξύ των κρατών. Φαντάζονταν ότι το δράμα θα έβρισκε τελική λύση σε σύντομο χρονικό διάστημα και πως το ισχυρότερο κράτος θα αναδυόταν ως ο κυρίαρχος όλων. Αλλά μόνο λίγοι αντιλήφθηκαν τις συνέπειες της βιομηχανικής επανάστασης επί του πολέμου. Ατέλειωτες σειρές χιλιάδων νέων ανδρών πήγαν στο μέτωπο, μόνο και μόνο για να τους γαζώσουν αυτόματα πυροβόλα όπλα ή να τους κομματιάσει το πυροβολικό μακρού βεληνεκούς. Το δυτικό μέτωπο μετετράπη σε σφαγείο για τέσσερα ατελείωτα χρόνια.
1915: Η είσοδος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στον πόλεμο, στα τέλη του 1914, αποτελούσε μια σοβαρή απειλή για τη Βρετανία. Στην Ινδία, η Βρετανική Αυτοκρατορία είχε 100 εκατομμύρια μουσουλμάνους υπηκόους. Ευτυχώς όμως για τους Βρετανούς, οι περισσότεροι μουσουλμάνοι αγνόησαν το κάλεσμα του σουλτάνου σε επανάσταση. Αντίθετα, οι Βρετανοί της Ινδίας έστειλαν στρατό να καταλάβει τη Βασόρα, στο νότιο Ιράκ, ενώ οι Τούρκοι προσπάθησαν να επιτεθούν στη διώρυγα του Σουέζ, στην Αίγυπτο.
Καλλίπολη
Τον Απρίλιο του 1915, οι βρετανικές αυτοκρατορικές δυνάμεις αποβιβάστηκαν στη χερσόνησο της Καλλίπολης, στα νοτιοανατολικά της Κωνσταντινούπολης. Αγγλικές, ινδικές, αυστραλέζικες και νεοζηλανδέζικες μονάδες, υποτίθεται ότι θα προέλαυναν γρήγορα προς τα βόρεια και θα ανέτρεπαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Η προχειρότητα όμως και η ανίκανη διοίκηση παγίδευσαν τα στρατεύματα στην ακτή. Ο πόλεμος των χαρακωμάτων που ακολούθησε είχε ως αποτέλεσμα 250 χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες, για καθεμιά πλευρά. Οι Βρετανοί εκκένωσαν την περιοχή στα τέλη του 1915. Η όλη επιχείρηση αποδείχτηκε μια κολοσσιαία σπατάλη.
Ενώ οι Βρετανοί προωθούνταν βόρεια, κατά μήκος του ποταμού Τίγρη, κατευθυνόμενοι προς την τουρκική Βαγδάτη, οι Ρώσοι έσπευσαν να βοηθήσουν τους Αρμένιους στη λίμνη Βαν. Πολλοί Αρμένιοι, που γλίτωσαν απ’ τις τουρκικές σφαγές, διέφυγαν βόρεια, πίσω από τις ρωσικές γραμμές, στη «Ρωσική» Αρμενία, στην περιφέρεια του Ερεβάν.
Το Μάιο του 1915, η Ιταλία κήρυξε τον πόλεμο στην Αυστρία. Οι Ιταλοί περίμεναν να δουν ποια πλευρά του πολέμου θα τους πρόσφερε τα καλύτερα ανταλλάγματα. Οι ιταλικές δυνάμεις εγκατέλειψαν το μεγαλύτερο μέρος της Λιβύης και σφυροκόπησαν την ισχυρή αυστριακή αμυντική γραμμή νότια του Τρέντο και κατά μήκος του ποταμού Ιζόντζο.
Στο ανατολικό μέτωπο, οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί προωθήθηκαν βαθιά μέσα στην ενδοχώρα της Πολωνίας και της Γαλικίας, στη διάρκεια της άνοιξης και του καλοκαιριού του 1915. Οι Αυστριακοί ανακατέλαβαν το Λβοφ (Λέμπεργκ) στη Γαλικία και στις αρχές Αυγούστου οι Ρώσοι εγκατέλειψαν τη Βαρσοβία.
Τον Αύγουστο του 1915, οι Οθωμανοί Τούρκοι ανακατέλαβαν τη Βαν. Πιο νότια, οι Βρετανοί στο Ιράκ κατέλαβαν το σημαντικό φρούριο στην Κουτ-αλ-Αμάρα, νότια της Βαγδάτης και δίπλα στον Τίγρη ποταμό. Το βρετανικό ανώτατο επιτελείο διέταξε τον υποστράτηγο Τάουνσεντ να συνεχίσει την προέλαση προς τη Βαγδάτη.
Καθώς οι Γερμανοί προωθούνταν ολοένα και βαθύτερα μέσα στη δυτική Ρωσία καταλαμβάνοντας την πόλη Βίλνιους, οι Κεντρικές Δυνάμεις κέρδισαν μια τεράστια στρατηγική νίκη πείθοντας τη Βουλγαρία να εισέλθει στον πόλεμο. Οι Οθωμανοί Τούρκοι παραχώρησαν μια μικρή συνοριακή ζώνη, αλλά έδωσαν στη Βουλγαρία ολόκληρο τον έλεγχο μιας σημαντικής σιδηροδρομικής γραμμής. Το μόνο κενό σημείο στην συμμαχική αλυσίδα από τη Γερμανία μέχρι το οθωμανικό Ιράκ ήταν η Σερβία.
Ο βουλγαρικός και ο αυστρο-γερμανικός στρατός εισέβαλαν ταυτόχρονα στη Σερβία. Οι Σέρβοι είχαν αποκρούσει εύκολα τις διαδοχικές επιθέσεις των Αυστριακών, αλλά δεν ήταν δυνατόν να αναχαιτίσουν τη μαζική επίθεση, που άρχισε τον Οκτώβριο του 1915. Γαλλικά και βρετανικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη, αλλά δεν κατάφεραν να καθυστερήσουν την επίθεση.
Οι Τούρκοι συνέτριψαν τους Βρετανούς έξω από τη Βαγδάτη, το Νοέμβριο του 1915 και τους απώθησαν πίσω στην Κουτ-αλ-Αμάρα. Στο Κερμανσάχ της Περσίας, στα σύνορα με την Οθωμανική Αυτοκρατορία, τοποθετήθηκε μια κυβέρνηση ανδρείκελων, φιλική προς τους Οθωμανούς και τους Γερμανούς. Τέλος στην Αίγυπτο, οι φυλές των Σενούσι της Λιβυκής ερήμου εφοδιάστηκαν με τουρκικά όπλα και πραγματοποίησαν επιδρομές μέχρι τα μισά του δρόμου προς την Αλεξάνδρεια.
Κατά το τέλος του 1915, οι Γερμανοί, οι Αυστριακοί και οι Βούλγαροι είχαν αναγκάσει το σερβικό στρατό και ένα μεγάλο αριθμό προσφύγων να διασχίσουν τα σύνορα με την Αλβανία. Οι Βούλγαροι κατέλαβαν τη Μακεδονία, το λάφυρο που είχαν χάσει πριν από δυο χρόνια, κατά το Δεύτερο Βαλκανικό Πόλεμο. Τον Ιανουάριο του 1916 κατέλαβαν και το Μαυροβούνιο, τη σύμμαχο χώρα της Σερβίας.
Το έτος 1915 ήταν ακόμα πιο αιματηρό από το 1914. Ο άμαχος πληθυσμός φοβόταν ότι ο πόλεμος θα ήταν ατελείωτος και θα είχε εκατομμύρια νεκρούς.
Oι Τούρκοι στο πλαίσιο της εκτουρκιστικής πολιτικής τους και παράλληλα με τις διώξεις των Ελλήνων επιχείρησαν και πέτυχαν την ολοσχερή σχεδόν εξόντωση των Αρμενίων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με οργανωμένη γενοκτονία. Υπολογίζεται ότι το 1915 περίπου 1.500.000 Αρμένιοι σφαγιάστηκαν.
1916: Οι Ρώσοι κατέλαβαν την σημαντική πόλη Ερζερούμ στη Μικρά Ασία, στις 16 Φεβρουαρίου Μερικές εβδομάδες νωρίτερα, ένα άλλο ρωσικό εκστρατευτικό σώμα κατέστειλε την επανάσταση στο Κερμανσάχ της Περσίας και κινήθηκε προσεκτικά προς τη Βαγδάτη.
Ο ρωσικός στρατός και στόλος κατέλαβε την πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Τραπεζούντα, που βρίσκεται στον Εύξεινο Πόντο, στις 18 Απριλίου του 1916. Έντεκα μέρες αργότερα, η βρετανική δύναμη στη Κουτ-αλ-Αμάρα, νότια της Βαγδάτης, παραδόθηκε στους Τούρκους επειδή έμεινε χωρίς τρόφιμα.
Η επίθεση του Μπρουσίλοφ
Τον Ιούνιο του 1916, ο Ρώσος στρατηγός Αλεξέι Μπρουσίλοφ εξαπέλυσε μια μαζική και συνάμα αιφνιδιαστική επίθεση εναντίον των αυστριακών γραμμών. Μέσα σε λίγες εβδομάδες έφτασε μέχρι τα Καρπάθια Όρη, στα σύνορα με την Ουγγαρία. Οι Γερμανοί έστειλαν επειγόντως ενισχύσεις στα ανατολικά από το Βερντέν.
Στις 5 Ιουνίου 1916, ο σαρίφης (διοικητής) της Μέκκας κάλεσε τους Άραβες σε επανάσταση εναντίον των Τούρκων στο Χετζάζ. Οι ντόπιοι κατέλαβαν εύκολα τη Μέκκα.
Μετά την ήττα των Βρετανών, οι Τούρκοι του Ιράκ ήταν ελεύθεροι να βαδίσουν ανατολικά και να καταλάβουν το Κερμανσάχ στην Περσία. Οι Ρώσοι υποχώρησαν βόρεια.
Τον Ιούλιο του 1916, οι Ιταλοί κατέλαβαν την Γκορίτσια, οι Τούρκοι επιτέθηκαν στη διώρυγα του Σουέζ και οι Ρώσοι κατέλαβαν το Ερζιντσάν.
Στα τέλη του Αυγούστου του 1916, οι σύμμαχοι έπεισαν την Ρουμανία να μπει στον πόλεμο εναντίον της Αυστροουγγαρίας. Μετά από κάποιες αρχικές και ουσιαστικές επιτυχίες στην Τρανσυλβανία, οι Αυστριακοί και οι Βούλγαροι εισέβαλαν και κατέκτησαν τη Ρουμανία το φθινόπωρο.
Το 1916 η παγκόσμια προσοχή ήταν εστιασμένη στα Βαλκάνια. Εκεί ήταν το αδύνατο σημείο στην άμυνα των Κεντρικών Δυνάμεων. Οι Γάλλοι και οι Βρετανοί, μαζί με τον αναγεννημένο σερβικό στρατό κι ένα ιταλικό σύνταγμα της Αλβανίας, ήλπιζαν να διασπάσουν τις βουλγαρικές γραμμές στη Μακεδονία.
Στα τέλη Νοεμβρίου, οι Ιταλοί διέσπασαν τις αδύνατες αυστριακές γραμμές στην Αλβανία και ενώθηκαν με τους Γάλλους και τους Σέρβους που έκαναν επίθεση στη Μακεδονία. Η Αλβανία αντιπροσώπευε και τότε, όπως και σήμερα, μια ζοφερή υπανάπτυκτη πραγματικότητα. Για να την προστατεύσουν, οι Αυστριακοί έπρεπε να μεταφέρουν εφόδια μέσω σχεδόν απροσπέλαστων βουνών. Οι ίδιοι οι Αλβανοί διεξήγαγαν τον καλύτερο ανταρτοπόλεμο που μπορούσαν.
Στα τέλη του 1916, οι Άραβες του Χετζάζ προέλασαν προς την ακτή της Ερυθράς Θάλασσας. Σύμβουλός τους και μερικές φορές ηγέτης τους ήταν ο Βρετανός συνταγματάρχης Τ. Ε. Λώρενς, ο περίφημος «Λώρενς της Αραβίας». Οι Άραβες του Χετζάζ παρενοχλούσαν την τουρκική σιδηροδρομική γραμμή της Μεδίνας.
Οι Βρετανοί στην Αίγυπτο κατασκεύασαν ένα δικό τους σιδηρόδρομο που διέσχιζε την έρημο του Σινά κι έφτανε μέχρι το Παλαιστινιακό μέτωπο. Ήταν ο μόνος τρόπος για να μεταφέρουν σημαντικές ποσότητες πολεμοφοδίων στο πεδίο της μάχης.
Η Παραίτηση του Τσάρου Νικολάου 2ου
1917: Στις αρχές του 1917, οι Ρώσοι ανακατέλαβαν το Κερμανσάχ της Περσίας, αλλά όλες οι ρωσικές επιτυχίες στα διάφορα μέτωπα που πολεμούσε ο στρατός τους σταμάτησαν, με την έκρηξη της πρώτης Ρωσικής επανάστασης, στις 12 Μαρτίου 1917 (με το καινούριο ημερολόγιο). Ο τσάρος Νικόλαος ο 2ος παραιτήθηκε. Συνήλθε τότε το Κοινοβούλιο, αλλά δεν υπήρξε ομοφωνία. Ο πόλεμος είχε απομυζήσει οικονομικά το ρωσικό λαό σε τρομερό βαθμό και οι στάσεις στο στρατό και το ναυτικό μετατράπηκαν σε σοβαρό πρόβλημα.
Στις 11 Μαρτίου 1917, οι Βρετανοί κατέκτησαν τελικά τη Βαγδάτη. Μέσα στους επόμενους μήνες, το μεγαλύτερο μέρος του Ιράκ πέρασε στα χέρια των Βρετανών.
Στο μεταξύ, στο δυτικό μέτωπο, οι Γερμανοί πραγματοποίησαν μια στρατηγική υποχώρηση και μετακινήθηκαν στη γραμμή Χίντενμπεργκ, που μπορούσαν να υπερασπιστούν ευκολότερα, ενώ ήταν και καλύτερα οχυρωμένη.
Οι σύμμαχοι κουράστηκαν από την ουδέτερη στάση του βασιλιά της Ελλάδας Κωνσταντίνου, που εντέλει ωφελούσε τους Γερμανούς. Τον Ιούνιο του 1917 εξανάγκασαν το βασιλιά σε παραίτηση και υποχρέωσαν τη νέα κυβέρνηση να παραδώσει στους συμμάχους όλα τα λιμάνια και τα στρατόπεδα.
Τον Ιούλιο του 1917 οι ρωσικές γραμμές άρχισαν να διαλύονται. Μεγάλος αριθμός στρατιωτών λιποτάκτησε και στασίασε. Η προέλαση των αυστριακών και των γερμανικών στρατευμάτων είχε ως μόνο εμπόδιο τις δικές τους γραμμές ανεφοδιασμού. Στη Βαλτική, οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Ρίγα.
Το καλοκαίρι του 1917, οι Άραβες του Χετζάζ, με τη βοήθεια του συνταγματάρχη Λώρενς, σημείωσαν μια πάρα πολύ σημαντική νίκη όταν κατέλαβαν το λιμάνι της Άκαμπα. Από εκεί μπορούσαν να βαδίσουν προς την Παλαιστίνη, μαζί με τους Βρετανούς.
Η Επανάσταση των Μπολσεβίκων
Στις 7 Νοεμβρίου του 1917 (ή 25 Οκτωβρίου σύμφωνα με το παλιό ημερολόγιο, που ήταν τότε σε χρήση στη Ρωσία), οι Μπολσεβίκοι με αρχηγό τον Βλαντίμιρ Λένιν έκαναν πραξικόπημα και πήραν τον έλεγχο της ρωσικής κυβέρνησης. Η μετριοπαθής κυβέρνηση του Αλεξάντερ Κερένσκι εκδιώχθηκε και αντικαταστάθηκε από ένα καθεστώς που είχε σκοπό να οικοδομήσει τον κομμουνισμό ανάμεσα στους αγρότες και τους εργάτες της Ρωσίας. Η Ρωσία διαιρέθηκε, όταν μαθεύτηκε το σχήμα της νέας κυβέρνησης. Ακούστηκαν φωνές για την ανεξαρτησία της Ουκρανίας, στα νότια.
Στα τέλη του Οκτωβρίου του 1917, το ιταλικό μέτωπο κατέρρευσε, μετά τη μάχη του Καπορέτο. Οι Αυστριακοί ξεχύθηκαν στη βορειοανατολική Ιταλία.
Ως συνέπεια της Επανάστασης των Μπολσεβίκων, τα εδάφη της πρώην Ρωσικής Αυτοκρατορίας άρχισαν να αποσυντίθενται. Οι Κοζάκοι του ποταμού Ντον, στα ανατολικά της Ουκρανίας, επαναστάτησαν. Ρώσοι στρατιωτικοί ίδρυσαν την αυτοαποκαλούμενη Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας, πέρα από τον Καύκασο. Οι ζώνες του Τουρκεστάν, στα ανατολικά της Κασπίας, ξέφυγαν από τον Ρωσικό έλεγχο για λίγα χρόνια.
Η Ρωσία σύντομα βρέθηκε σε κατάσταση εμφυλίου πολέμου. Οι Μπολσεβίκοι ή «Κόκκινοι» έλεγχαν τις μεγαλύτερες πόλεις και το κέντρο της Ρωσίας, ενώ οι παλιοί αυτοκρατορικοί στρατιωτικοί ή «Λευκοί» είχαν οργανωθεί στις περιφερειακές ζώνες. Οι Φινλανδοί ήταν η πρώτη από τις πολυάριθμες εθνικές ομάδες της Ρωσίας που διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους. Η Φινλανδία ήταν αυτόνομη, εντός της αυτοκρατορίας, από το 1812.
Οι Βρετανοί κατέλαβαν την Ιερουσαλήμ το Δεκέμβριο του 1917.
Ο Βενιζέλος διαφωνούσε με την τήρηση ουδετερότητας από τον γερμανόφιλο Έλληνα βασιλιά Κωνσταντίνο κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, καθώς πίστευε ότι η νίκη θα ήταν με την Αντάντ. Η παραίτηση του Βενιζέλου τον Οκτώβριο του 1915 όταν δεν δέχθηκε ο βασιλιάς να υπογράψει το διάταγμα για την επιστράτευση υπήρξε η αφετηρία του εθνικού διχασμού. Τον ίδιο μήνα αγγλογαλλικά στρατεύματα, παραβιάζοντας την ουδετερότητα, αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη προκειμένου να προωθηθούν στο εσωτερικό και να βοηθήσουν τους Σέρβους. Τον Μάιο του 1916 βουλγαρικά και γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην ανατολική Μακεδονία, αλλά και πάλι ο Κωνσταντίνος συνέχισε την τήρηση ουδετερότητας. Έτσι, έγινε στρατιωτικό κίνημα στη Θεσσαλονίκη στο οποίο προσχώρησε και ο Βενιζέλος, ο οποίος σχημάτισε προσωρινή κυβέρνηση που υποστήριζε την είσοδο στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Η Ελλάδα χωρίστηκε στα δύο. Τελικά ο βασιλιάς μετά από πιέσεις των Αγγλογάλλων παραιτήθηκε υπέρ του γιου του Αλέξανδρου (2/15 Ιουνίου 1917), και έτσι η Ελλάδα ενωμένη εισήλθε στον πόλεμο στις 15/28 Ιουνίου
1918: Οι εχθροί και οι σύμμαχοι της Ρωσίας ανταγωνίζονταν μεταξύ τους, για να προλάβουν να πάρουν τα περισσότερα κομμάτια από την υπό διάλυση αυτοκρατορία. Οι Γερμανοί κατέλαβαν την Εσθονία. Οι Οθωμανοί Τούρκοι εισχώρησαν βαθιά μέσα στον Καύκασο και ανακατέλαβαν το Καρς, που είχαν χάσει το 1878. Οι Βρετανοί προωθήθηκαν προς την Κασπία Θάλασσα, ανησυχώντας για τα ρωσικά κοιτάσματα πετρελαίου κοντά στο Μπακού.
Αν και ο Λένιν διακήρυξε ότι επιθυμούσε την ειρήνη με κάθε κόστος, καθυστέρησε πάρα πολύ στις διαπραγματεύσεις του με τους Γερμανούς. Το Μάρτιο, οι Γερμανοί και οι Αυστριακοί κινήθηκαν ανενόχλητοι σε μια μεγάλη ζώνη της επικράτειας της Ρωσίας.
Οι Βρετανοί κατέλαβαν το λιμάνι του Μουρμάνσκ στην Αρκτική ζώνη της Ρωσίας.
Το 1918, οι Γερμανοί στο δυτικό μέτωπο προσπάθησαν να εισχωρήσουν ανάμεσα στους Βρετανούς και τους Γάλλους. Αν το είχαν πετύχει, ίσως να είχαν εξαναγκάσει τους Βρετανούς να εκκενώσουν το δυτικό μέτωπο.
Συνεχίζοντας την προέλασή τους στη Ρωσία, οι Γερμανοί κατέλαβαν την Κριμαία. Στο μεταξύ, η Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας διακήρυξε την ανεξαρτησία της. Η Αρμενία κρατούσε την περιοχή γύρω από το Γιερεβάν, οι Τούρκοι του Αζερμπαϊτζάν είχαν ως κέντρο τους το Μπακού και η Δημοκρατία της Γεωργίας κατείχε την Τιφλίδα και την ακτή. Οι Γεωργιανοί κάλεσαν τους Γερμανούς να τους βοηθήσουν ώστε να προστατέψουν το νεοσύστατο κράτος τους.
Ο Αμερικανικός Στρατός στη Γαλλία
Την άνοιξη του 1918, η Αμερικανική Εκστρατευτική Δύναμη (ΑΕΔ) ήταν επιτέλους έτοιμη να πάρει τις θέσεις της νότια του Μέτς, στη Γαλλία.
Οι Οθωμανοί Τούρκοι προέλασαν με προθυμία στην περιοχή του Καυκάσου. Απείλησαν την Αρμενία και μπήκαν στο περσικό Αζερμπαϊτζάν, όπως επίσης και στην ανεξάρτητη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν.
Τον Ιούνιο του 1918, οι Γερμανοί μπήκαν στην πρωτεύουσα της Γεωργίας. Με την συνεργασία των Τούρκων ήλπιζαν να διασφαλίσουν την κατοχή των κοιτασμάτων πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν. Αλλά προς μεγάλη τους έκπληξη, οι Βρετανοί κατέλαβαν το Μπακού πρώτοι. Δυστυχώς όμως γι’ αυτούς, η μικρή τους φρουρά δεν μπορούσε να κρατήσει τη στρατηγικής σημασίας αυτή περιοχή και να αντιμετωπίσει ολόκληρο τον τουρκικό στρατό. Τον Αύγουστο και το Σεπτέμβριο οι Οθωμανοί κατέκλυσαν τις περιοχές κατά μήκος των ακτών της Κασπίας στο Αζερμπαϊτζάν.
Κατά μήκος του υπερσιβηρικού σιδηρόδρομου στην ανατολική Ρωσία, εκατό χιλιάδες Τσέχοι αιχμάλωτοι πολέμου κατέλαβαν το σιδηρόδρομο, μαζί με τα τεθωρακισμένα τρένα του, καθώς η Ρωσία κατρακυλούσε στον εμφύλιο πόλεμο. Η Λεγεώνα των Τσέχων έλεγχε τη Σιβηρία για δυο χρόνια, με σύμμαχό της τον ισχυρότερο από τους στρατιωτικούς αρχηγούς των «Λευκών», το Ναύαρχο Κολτσάκ. Οι Τσέχοι μπήκαν στο Αικατερίνενμπουργκ (το σημερινό Σβερντλόβσκ) λίγες μέρες μετά την άνευ πολλών διατυπώσεων εκτέλεση του τσάρου Νικόλαου και της οικογένειάς του.
Στη Ρωσία, ο Λευκός στρατός του ναυάρχου Κολτσάκ ηττήθηκε στην περιοχή του ποταμού Βόλγα. Ο μπολσεβίκικος στρατός του Τρότσκι ανακατέλαβε το Καζάν. Στη βόρεια Ρωσία, μια μικρή αμερικανική και βρετανική δύναμη αποβιβάστηκε στον Αρχάγγελο, για να βοηθήσει το Λευκό στρατό στα βόρεια.
Οι Άραβες του Χετζάζ κατέλαβαν τη Δαμασκό το Σεπτέμβριο του 1917. Ήταν μια δοξασμένη στιγμή για την αραβική εξέγερση. Το βουλγαρικό μέτωπο κατέρρευσε. Οι Βρετανοί, οι Γάλλοι, οι Έλληνες και οι Σέρβοι ξεχύθηκαν βόρεια και η Βουλγαρία παραδόθηκε. Μετά οι Βρετανοί βάδισαν κατευθείαν για την Ισταμπούλ.
Οι Κεντρικές Δυνάμεις Παραδίνονται
Τον Οκτώβριο και το Νοέμβριο, οι σύμμαχοι εξαπέλυσαν την επίθεσή τους σε όλα τα μέτωπα. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία και η Αυστροουγγαρία παραδόθηκαν στις αρχές Νοεμβρίου. Τελικά, στις 10 Νοεμβρίου του 1918, παραδόθηκε και η Γερμανία. Ήταν το τέλος του Πρώτου Παγκόσμιου Πολέμου στη Δύση, αλλά θα περνούσαν μερικά ακόμη χρόνια προτού τελειώσει ο πόλεμος και στην Ανατολή.
Στα εδάφη της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, οι Σλάβοι εθνικιστές άρπαξαν την ευκαιρία για ανεξαρτησία. Οι διάφορες Νοτιοσλαβικές ομάδες επαναστάτησαν και αναγνώρισαν το Σέρβο βασιλιά. Οι Τσέχοι και οι Σλοβάκοι σχεδίασαν ένα ανεξάρτητο κράτος με κέντρο την Πράγα.
Στα ανατολικά, οι Γερμανοί και οι Τούρκοι αποχώρησαν από τα πρώην ρωσικά εδάφη. Η Ουκρανία έγινε ανεξάρτητη και οι Αρμένιοι επέκτειναν την επικράτειά τους μέσα στο Καραμπάχ.
Οι σύμμαχοι χώρισαν σε ζώνες κατοχής την ηττημένη Οθωμανική Αυτοκρατορία. Οι Ιταλοί πήραν την Αττάλεια στη νότια Τουρκία και οι Γάλλοι το Λίβανο. Όπως και το 1860, θεωρούσαν τους εαυτούς τους προστάτες της κοινότητας των μαρωνιτών χριστιανών του Λιβάνου.
Ο ελληνικός στρατός θριάμβευσε στη μάχη του Σκρα (17/30 Μαΐου) κατά των Βουλγάρων και των Γερμανών. Ο αγώνας συνεχίστηκε μέχρι τη συνθηκολόγηση των Βουλγάρων το Σεπτέμβριο και των Τούρκων τον Οκτώβριο (ανακωχή του Μούδρου 17/30 Οκτωβρίου). Ο αγγλογαλλικός στόλος κατέλαβε την Κωνσταντινούπολη και τμήμα του ελληνικού στρατού εγκαταστάθηκε στην Πόλη.
Οι Νεότουρκοι στη διάρκεια του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου ενέτειναν τους διωγμούς των Ελλήνων της Θράκης και της Μικράς Ασίας με αποτέλεσμα στο τέλος του πολέμου να υπολογίζονται σε 250.000 οι Έλληνες που χάθηκαν από τους εκτοπισμούς. Μετά το 1915 οι Τούρκοι στράφηκαν πιο οργανωμένα και κατά του ακμαίου ελληνισμού του Πόντου πραγματοποιώντας οργανωμένη γενοκτονία κατά την οποία, έως το 1922, 353.000 Έλληνες έχασαν τη ζωή τους και περισσότεροι από 100.000 χιλιάδες κατέφυγαν στη Ρωσία.
Στις 3 Μαρτίου 1918 η Ρωσία υπέγραψε με τη Γερμανία συνθήκη ειρήνης στο Μπρεστ-Λιτόφσκ με επαχθείς όρους για τη Ρωσία, καθώς η κυβέρνηση των μπολσεβίκων ήθελε μετά την επανάσταση να αντιμετωπίσει τους εσωτερικούς της αντιπάλους.
Στον Πόντο, στη βόρεια Μικρά Ασία, μετά την αποχώρηση των Ρώσων που είχαν καταλάβει από τον Απρίλιο του 1916 έως τον Μάρτιο του 1918 την ανατολική περιοχή του, οι Έλληνες, αρχικά μόνοι τους και στη συνέχεια σε συνεργασία με τους Αρμενίους της γειτονικής περιοχής, επιχείρησαν στα πλαίσια της διακήρυξης της αυτοδιάθεσης των λαών και των διαπραγματεύσεων στο συνέδριο ειρήνης στο Παρίσι να επιτύχουν την ίδρυση ανεξάρτητου κράτους. Το σχέδιο δεν τελεσφόρησε και οι Τούρκοι συνέχισαν με εντατικότερο τρόπο τον εξολόθρευση των Ελλήνων, παρά το ότι αυτοί τους είχαν προστατέψει κατά τη ρωσική κατοχή. Το αντάρτικο των Ελλήνων κατάφερε σε έναν βαθμό να προστατέψει τους κατοίκους σε ορισμένες περιοχές.