Η γέννηση του οφείλεται στην άρνηση συμβιβασμού με τη πραγματικότητα και στην προσπάθεια να αντιπαλέψουν οι εκπρόσωποι του τον κλασικισμό αλλά και στις γενικότερες ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες στην κάθε περιοχή-χώρα που αναπτύχθηκε. Τα γενικότερα χαρακτηριστικά του στη λογοτεχνία και κυρίως στην ποίηση όπου ευδοκίμησε περισσότερο είναι τα εξής:
Άκρατος λυρισμός, υπερβολή, υπεροχή συναισθήματος, ρομαντικό πάθος και στόμφος, φυγή από την πραγματικότητα, φαντασία, ύμνος της ομορφιάς, περιπέτεια, περιπλάνηση, προβολή του εγώ, του ατόμου, του ιδανικού, του παθητικού, ελευθερία στη φόρμα, αγνόηση κανόνων, θερμότητα και εκφραστική δύναμη στη γλώσσα. Σκοπός του ήταν να δημιουργεί έντονες συναισθηματικές καταστάσεις μέσω της τέχνης. "Ο ρομαντισμός δεν βρίσκεται ούτε στην επιλογή του θέματος ούτε στην ακριβή αλήθεια, αλλά περισσότερο σε έναν τρόπο να αισθάνεσαι τον κόσμο «Σαρλ Μπωντλαίρ»
Προέλευση της λέξης ρομαντικό
Για πρώτη φορά ο όρος γίνεται γνωστός στην Αγγλία
Στην αρχή συνδέονταν με τα ρομάν (ιπποτικά μυθιστορήματα)
ήταν επιτιμητικός όρος μέχρι στις αρχές του 18ου όπου αλλάζει και θεωρείται καλό
Ο όρος ρομαντικό δεν είναι από την αρχή όρος καλλιτεχνικής κριτικής. Υποδηλώνει ένα τρόπο σκέψης που στρέφεται προς το φανταστικό και το συναισθηματικό
Στη Γαλλία φτάνει ως λέξη στα μέσα του 18ου (αναφερόταν στην συναισθηματική ανταπόκριση που προκαλεί κάποια σκηνή) Παράδειγμα:«Ονειροπολήματα ενός μοναχικού περιπατητή» του Ρουσσώ
Στη Γερμανία φτάνει από την Αγγλία με το έργο «Εποχές» του Τόμσον
Η μετατόπισή του στο λογοτεχνικό πεδίο γίνεται αργότερα -1797 με τον Φρίντριχ Σλέγκελ (δημοσίευσε 25 σελίδες με στοχασμούς πάνω στο θέμα)