2009 Kroatië

( om enkele photos te zien : ga naar op website van CIB of van Htb)

De conferentie had plaats in Kroatië, meer bepaald in Zadar, van 2 tot 13 september. Moeder Anastazija heeft ons een zeer verzorgd onthaal gereserveerd in haar monasterium.

De reis was kort. Kroatië ligt tegenover Italië, aan de overkant van de Adriatische zee. De luchtverbindingen starten in Brussel, met kleine vliegtuigjes (met de rare naam van “Bombardier”) die u in twee uur tijd op de gewilde plaats brengen. Kroatië is een prachtig land, die sommigen als één der mooiste tuinen van Europa beschouwen (er zijn daar 8 nationale parken, 4 in de bergen en 4 bij de zee). Aan de bestaat het land uit een rozenkrans van 1185 eilanden, terwijl het binnenland zich uitstrekt van de voet van de Alpen tot aan de Pannonische laagvlakte. Kroatië heeft ook een zeer rijk cultureel en historisch patrimonium, dat over alle eeuwen gaat (sporen uit de prehistorie, mediterrane cultuur, Romeinse periode, sporen uit de Middeleeuwen, Romaanse kerken, barok…). En Kroatië zingt! Geen enkele stad waar ons niet een klein concert of dansvoorstelling gegeven werd! Meestal meerstemmig gezang, soms begeleid door traditionele instrumenten. Een land, getekend door oorlogen, dat moedig werkt aan zijn heropbouw en fier is op zijn recente onafhankelijkheid. Een land waarvan de inwoners u met veel trots de schoonheid laten zien. Men begrijpt best dat, met de medewerking van de zon, het toerisme daar een mooie toekomst geniet. Een land met een hoog percentage christenen, en goed gevulde kerken. Vergeten we niet dat dit land het vaderland was van de heilige Hiëronymus et dat de heiligen Cyrillus en Methodus daar geleefd hebben.

Vijfsterrenonthaal.

Van op het vliegveld van Zadar hebben we kunnen ervaren dat de gastvrijheid geen leeg woord is op dit mediterraans gebied. Twee jonge benedictijnse oblaten, verbonden met de communiteit van moeder Anastazija, wachtten op onze aankomst en beijverden zich rond onze bagage. Dit bleef constant gedurende heel ons verblijf: de warme toewijding van deze oblaten en andere vrienden van de communiteit die ons met attenties omringden. We ontdekken het monasterium van Zadar in het hart van de oude stad (schiereiland dat baadt in de blauwe Adriatische zee). Het monasterium telt 19 zusters. Twee van de vier vleugels van het gebouw dienen als museum, met voornamelijk religieuze kunstwerken van een beetje alle tijdperken. Eén vleugel is de kerk. De laatste vleugel is dus de woonplaats van de communiteit. Om gasten te kunnen ontvangen heeft de communiteit daarom vier gebouwen gekocht in de oude stad, die worden ingericht in functie van het onthaal van zowel toeristen als monastieke gasten. De zon werkt mee om ons de mogelijkheid te bieden ’s morgens en ’s avonds buiten te eten, in de kloostergang van het monasterium. De zusters die voor de maaltijden zorgen hebben besloten die we van niets zouden ontberen… overvloed en variëteit zijn ons toebedeeld!

De liturgie gebeurt gewoonlijk in het Kroatisch. Maar voor een betere integratie van onze groep hebben de zusters in hun dienst een aantal Engelstalige, gelezen psalmen toegevoegd; ze hebben voor ons een boek klaargezet waarin alle teksten in de twee talen (Kroatisch en Engels) hernomen worden. Vader Notker, die een Eucharistie moest voorgaan, startte met te zeggen dat hij zich niet bekwaam voelde om in het Kroatisch voor te gaan (en dat de CIB-afgevaardigden het dan niet zouden begrijpen), en dat hij ook niet in het Engels zou voorgaan (want dan zou de communiteit er niets van begrijpen), en dat hij daarom, om iedereen op gelijke voet te stellen, “een Latijnse kanon zou gebruiken die toch niemand begrijpt” (sic!).

In de pracht van de natuur.

Verscheidene malen nam moeder Anastazija ons allen mee op ontdekking van haar land. De eerste dag reeds na onze aankomst, werden we per boot naar het eiland Kornati gevoerd, een nationaal natuurreservaat. Een prachtige plaats waar de diepblauwe zee de witheid van de rotsen wanden van het eiland beter doet uitkomen. De plantengroei bestaat vooral uit naaldbomen, soms verbrand onder de zomerzon, en wisselt af met naakte horizonten. Deze zomer heeft meer bepaald geleden onder het gebrek aan water. Sommige regio’s zijn meer aangepast aan landbouw: men ziet dan wijnbouw, fruitbomen, moestuinen. Het buitenhuis, onlangs verworven door de communiteit van Zadar, bood ons zijn mooiste druiven!

Een warme gastvrijheid.

Meerdere malen richtten onze buitentochtjes zich naar kleine dorpjes, dikwijls geboortedorpjes van één of andere zuster van de communiteit van Zadar. Telkens genoten we er van een meer dan hartelijk onthaal. De zusters die op deze manier in hun geboorteplaats terugkwamen, werden er met enthousiasme gevierd. De vieringen (Eucharistie of Vespers) vulden de parochiekerken, de muren trilden van het meerstemmige gezang. Bij elke halte werden we getrakteerd op huisgemaakte koeken en verfrissende dranken. Soms werden deze haltes vermenigvuldigd: in het dorp van moeder Anastazija wachtte ons viermaal een buffet op de hoek van een straat. Folkloristische dans- en zanggroepen kwamen er ook bij. Een jonge artiest gaf ons een prachtig pianoconcert. De zusters van Zadar bezorgden de animatie van een andere avond. Op één van de eilanden, onder de beschutting van een franciscaans klooster, werd onze bootreis begeleid door een meerstemmig concert.

Een land met zorg voor diens patrimonium.

Gedurende de oorlogen en invasies werd het lokale religieuze patrimonium ondergebracht in het monasterium van Zadar. Dit neemt met zich mee dat de communiteit nu moet waken over een belangrijk museum (relikwiehouders, wandtapijten, schilderijen, beeldhouwwerken…). Het bezoek aan een ander museum, juist naast het monasterium, is adembenemend. De resten uit de prehistorie en de Romeinse tijd zijn zo talrijk dat men, ondanks de grote tentoonstellingsruimte, moet kiezen welke stukken men wil tonen aan de bezoekers. Een beetje verder is een museum gewijd aan de herinnering aan oude beroepen, klederdracht en gebruiken. Een bezoek aan de kerken van Zadar lag op het programma van de zondagvoormiddag… dat was een slecht idee: na ons de buitenkant te hebben doen bewonderen, was de gids telkens verplicht ons te vertellen wat we van binnen hadden kunnen bekijken, indien de Eucharistieviering het niet belette...

De kleine steegjes van Zadar verdienen ook op zich een commentaar: ze zijn geplaveid met brede stenen van de streek, gepolijst door de jaren, en schitteren in het zonlicht, en dragen zo bij tot een lumineuze sfeer. Het grote aantal toeristen zet de stad ertoe aan alles heel netjes te houden. De vegers werken vanaf heel vroeg om straten en dijk te kuisen.

Een land met creativiteit

Twee voorbeelden om deze artistieke verbeelding te illustreren:

Naast de zee: de “sea organ”. Ja, u vertaalt het juist: een zee-orgel! Orgelpijpen zijn ingebouwd in de dijk en worden aan het zingen gebracht door eb en vloed. Een muziek met lage tonen komt tot u met het heen- en weergaan van de golven.

Een beetje verder: de “groet aan de zon”: een stel kleine zonnepanelen in de vorm van een grote zon, vangt overdag de zonne-energie om haar ’s avonds weer te geven in een wisselvallig lichtspel. Het is een genot voor kleinen en groten het licht zo te zien dansen in veelkleurige vlekken op deze grote nachtzon.

Benedictijns leven in Kroatië

Acht monialen-monasteria en één monniken-monasterium bevinden zich aan de kust of in de eilanden. Op aanvraag van de zusters hebben de broeders van Cokovac een DVD gemaakt die ons deze monasteria voorstelt. Drie ontmoetingen waren voorzien tijdens ons verblijf: één in het noorden, in het monasterium van Pag, waar we de zusters ontmoet hebben van de monasteria van Pag, Cres, Krk en Rab. In het monasterium van Sibenik, in het zuiden, verzamelden zich de communiteiten van Sibenik, Trogir en Hvar. Ten slotte hebben we ook de gelegenheid gehad te varen naar het monasterium van Cokovac, op het eiland Tkon. Een pareltje, hoog op een heuvel. De meeste monasteria hebben de vervolging ondergaan, sommige werden gesloten, anderen hebben het overleefd dankzij de weerstand van één moniale. Vandaag tellen deze communiteiten van 6 tot 12 leden, met meerdere zusters in vorming. Met haar 19 leden is Zadar de grootste communiteit. De meeste leven van hun ambachtelijk handwerk (kantwerk, prenten, medailles, rozenhoedjes…). Enkele hebben een museum. Andere hebben een gastenhuis of denken eraan één te hebben. De broeders van Cokovac ontvangen pelgrims. De zusters van Zadar hebben een kleine muziekschool, waar de kinderen notenleer en piano kunnen leren. De voorzitster van de benedictijnse federatie van Kroatië, zuster Benedikta, van de gemeenschap van Pag, heeft ons dit benedictijns leven in een conferentie voorgesteld. Om ons in dit onderwerp in te leiden las zuster Ivana ons de conferentie die pater Jozo (prior van Cokovac) had voorbereid, over de geschiedenis van de Kerk in Kroatië.

De CIB-conferentie.

Drie dagen werden gewijd aan het meer specifieke werk van de conferentie. Elk van deze dagen werd ingeleid door een moment van gemeenschappelijke lectio divina. Moeder Zoé is een echte specialist geworden om ons dergelijke gebedsmomenten voor te bereiden. Het voornaamste werk bestond erin de statuten goed te keuren van de CIB (lang mogen ze leven… dit is inderdaad niet het meest interessante aspect van het werk). U verkrijgt ze van zodra de nieuwe versie ervan gepubliceerd wordt. De opvallendste verandering is dat men voortaan als moderatrix ook een vroegere generale overste kan verkiezen, en niet alleen één die actueel in functie is. Zuster Clare (Australië) stelt ons de boekhouding voor. Indien u daar copie van wenst, kan ik ze u doorsturen. We zijn een beetje gevorderd in de voorbereiding van het symposium dat zal plaatsvinden in Rome van 8 tot 15 september 2010 (van 7 tot 16 voor de afgevaardigden). De website van de CIB vordert onder het waakzame oog van sr Mary (secretaris van de CIB) en sr Judith-Ann. Zuster Marie-Benoît van Montserrat vordert in haar benedictijnse onderneming: ze tracht alle documenten, conferenties, stichtingsteksten enz die op de web aanwezig te inventariseren om er een soort repertorium van te ontwerpen waarmee men ze gemakkelijker kan terugvinden. Moeder Henriette van Koubri heeft de conferentie uitgenodigd om in 2011 in West-Afrika plaats te hebben. De dagelijkse realiteit zal er heel anders zijn! Ik zal hier niets meer zeggen over het werk van de conferentie, want er komt een brief van de CIB die daar verslag van zal geven.

Rijke ontmoetingen.

Waarschijnlijk ligt daar de echte, de grootste rijkdom van de CIB, waarover moeilijk verslag kan gegeven worden: de ontmoeting met de andere. De andere van het land dat ons onthaalt, de andere tijdens de gedeelde momenten onder afgevaardigden. Ja, hoe kan ik juist weergeven welke schat het was een reis lang te kunnen zitten naast moeder Henriette van Koubri en met haar te kunnen uitwisselen, de volgende dag te kunnen delen met moeder Franzesca van Dinklage (de vervangster van de vervangster van Duitsland), te luisteren naar moeder Benita die ons het dagelijkse leven van haar communiteit in India voorstelde. Met veel vreugde beleefde ik het weerzien met moeder Fabienne van Frankrijk, madre Teresa Paula van de Congregatie van de Koningin der Apostelen, moeder Angela van Tutzing, moeder Mary-John van Manilla (ze heeft nog altijd dezelfde energie en probeert ons het “chibachi” aan te leren…). Zich laten bevragen, interpelleren, door een zuster uit de VS of uit Australië. Je eigen hart openstellen voor het leed van een Afrikaanse overste die geconfronteerd wordt met de uiterste armoede van haar land… Ik zou ze alle bij naam moeten noemen, die afgevaardigden met wie ik deze dagen heb doorgemaakt. Elke naam is verbonden met een gezicht, een gebed, een hart dat luistert, een regio met lief en leed, een communiteit, een natie…

En rijst dan in mij het verlangen uitwisselingen te verwekken, zodat anderen er aan kunnen deelnemen, ervan genieten, een andere weg nemen om terug te keren, met een verbreed hart, met het verlangen naar een steeds grotere communie, steeds echter, intens en solidair.

Ja, hoe merkwaardig ook, het is tussen de lijnen van het programma – rijkgevuld door de goede zorgen van moeder Anastazija en de raad die deze ontmoeting organiseerde – dat men de diepste momenten moet zoeken, de momenten die het meest zullen bijdragen voor een toekomst van communie.

In die lijn zal in Ermeton, in juni volgend jaar, een ontmoeting plaatsvinden van de jonge Europese zusters. Het thema is: “in dit derde millenium, welke gehoorzaamheid?” Het wordt geleid door moeder Maire Hickey van Dinklage.

Zr Thérèse-Marie (Hurtebise)

Vertaling: Zr Marie-Raphaël (Htb)