สังคมศึกษาฯ ป.5

บทที่ 2

พลเมืองดีตามวิถีประชาธิปไตย

1 การปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี

       พลเมืองดีของสังคมและประเทศชาติ จะต้องรู้จักปฏิบัติตามบทบาทและหน้าที่ของตนด้วยความรับผิดชอบ รวมถึงเคารพสิทธิของผู้อื่น รับฟังความคิดเห็นต่าง ๆ อย่างมีเหตุผล เสียสละเพื่อประโยชน์ส่วนรวม และปฏิบัติตามกฎระเบียบ กฎหมาย เพื่อให้อยู่ร่วมกันในสังคมได้อย่างสงบสุขคนเราแต่ละคน มีสถานภาพ บทบาท หน้าที่ สิทธิ และเสรีภาพแตกต่างกัน

สถานภาพ    หมายถึง สิ่งที่ติดตัวมาแต่กำเนิด เช่น เพศ เชื้อชาติและสิ่งที่เกิดขึ้นภายหลังกำเนิด เช่น ฐานะ

                          ตำแหน่ง หรือเกียรติยศตามบทบาทหน้าที่ทางสังคม

บทบาท                หมายถึง การกระทำตามหน้าที่ที่กำหนด

หน้าที่        หมายถึง กิจที่ต้องทำ

สิทธิ          หมายถึง อำนาจที่จะกระทำการใด ๆ ได้อย่างอิสระโดยได้รับความคุ้มครองตามกฎหมาย

เสรีภาพ      หมายถึง ความสามารถที่จะกระทำสิ่งต่าง ๆ ได้ตามที่ต้องการโดยไม่มีอุปสรรค หรือละเมิดผู้อื่น

1. การปฏิบัติตนตามสถานภาพ

                สถานภาพโดยทั่วไปมี 2 ลักษณะ คือ    

2. การปฏิบัติตนตามบทบาทและหน้าที่

                ผู้ที่มีสถานภาพใดก็ย่อมต้องมีบทบาทและหน้าที่ที่ที่สัมพันธ์กับสถานภาพนั้น เช่น

     การที่ทุกคนปฏิบัติตนตามบทบาทที่สอดคล้องกับสถานภาพย่อมส่งผลให้อยู่ร่วมกันในสังคมอย่างปกติสุข คนไทยทุกคนไม่ว่าจะมีสถานภาพใด ต้องปฏิบัติตามบทบาทและหน้าที่ของพลเมืองดี เช่น 

• เคารพและเทิดทูนสถาบันชาติ ศาสนา พระมหากษัตริย์และการปกครองระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข

• ปฏิบัติตามกฎหมาย

• เข้ารับการศึกษาอบรมในการศึกษาภาคบังคับ

• ไปใช้สิทธิเลือกตั้ง

• เสียภาษีอากร

• อนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

• สืบสานศิลปวัฒนธรรมของชาติ

        3. การปฏิบัติตนตามสิทธิและเสรีภาพ

       สิทธิของบุคคล

• สิทธิในทรัพย์สินของตน

• สิทธิในชีวิตและร่างกาย

• สิทธิในการรับบริการด้านสาธารณสุขที่เหมาะสม ได้มาตรฐาน และผู้ยากไร้มีสิทธิได้รับบริการจากสถานบริการสาธารณสุขของรัฐ โดยไม่เสียค่าใช้จ่ายสิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองตามกฎหมายเท่าเทียมกัน

• สิทธิในความเป็นอยู่ส่วนตัว เกียรติยศชื่อเสียง และครอบครัว

• สิทธิที่จะรับรู้ข้อมูลข่าวสารของหน่วยราชการ หน่วยงานของรัฐ หรือรัฐวิสาหกิจ เว้นแต่ข้อมูลนั้นมีผลต่อความมั่นคงของประเทศ และความปลอดภัยของประชาชน

• สิทธิที่จะได้รับความคุ้มครองด้านการบริโภคและได้ข้อมูลตามจริง

• สิทธิที่จะเสนอเรื่องราวร้องทุกข์และได้รับแจ้งผลการพิจารณา

• สิทธิที่จะมีส่วนร่วมบำรุงรักษาและได้รับประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

       เสรีภาพของบุคคล

• เสรีภาพในเคหสถาน

• เสรีภาพในการเดินทางและมีเสรีภาพในการเลือกถิ่นที่อยู่

• เสรีภาพในการสื่อสารถึงกันโดยทางที่ชอบด้วยกฎหมาย

• เสรีภาพในการนับถือศาสนา

• เสรีภาพในการประกอบอาชีพ

• เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็นการพูด การเขียน การโฆษณา และการสื่อความหมายโดยวิธีอื่น

• เสรีภาพในการชุมนุมโดยสงบและปราศจากอาวุธ

• เสรีภาพในการรวมกันเป็นสมาคม สหกรณ์

• เสรีภาพในการรวมกันจัดตั้งพรรคการเมือง