หน่วยการเรียนรู้ที่ 1 ศาสนาของเรา
บทที่ 2 หลักธรรมของศาสนา
ในชั้น ป.5 นี้มีหลักธรรมที่ควรศึกษา ดังนี้
1. ศรัทธา 4 เป็นความเชื่อที่ประกอบด้วยเหตุและผล ทำแล้วเกิดประโยชน์ มี 4 ประการ ได้แก่
1.1 เชื่อกรรม เชื่อว่ากรรมมีจริง
1.2 เชื่อผลของกรรม เชื่อว่าเมื่อคนเราทำสิ่งใดย่อมได้รับผลกรรมนั้น
1.3 เชื่อว่าสัตว์โลกมีกรรมเป็นของตน แต่ละคนต้องรับผิดชอบต่อกรรม
ที่ตนทำไว้
1.4 เชื่อพระปัญญาและการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า เชื่อว่าพระธรรมคำ
สอนนั้นเป็นความจริงแน่นอน
2. อริยสัจ 4 หมายถึง ความจริงอันประเสริฐ ที่ทำให้หลุดพ้นความทุกข์ได้ ประกอบด้วย
2.1 ทุกข์ ความไม่สบายกาย ไม่สบายใจ
2.2 สมุทัย สาเหตุของความทุกข์ต่างๆ
2.3 นิโรธ การดับทุกข์ หรือ วิถีทางในการดับทุกข์
2.4 มรรค ข้อปฏิบัติทางสายกลางที่ทำให้ดับทุกข์
3. หลักกรรม หมายถึง การกระทำด้วยเจตนา ผู้ใดทำกรรมเช่นใดย่อมได้รับผลเช่นนั้น เช่น หากทำกรรมชั่วย่อมได้รับผลไม่ดี ทำกรรมดีย่อมได้รับผลดีตามมา
4. ไตรสิกขา เป็นหลักที่ควรปฏิบัติเพื่อชีวิตที่ดีงาม มี 3 ประการ
4.1 ศีล คือ ข้อห้ามประพฤติ เพื่อฝึกกายให้ประพฤติดี
4.2 สมาธิ คือ การฝึกฝนจิต ให้แน่วแน่ มีสติตลอดเวลา
4.3 ปัญญา คือ การฝึกอบรมให้เกิดความรู้ที่แท้จริง เพื่อไม่หลงผิดใน
การทำสิ่งต่างๆ
5. โอวาท 3 เป็นคำสอนของพระพุทธเจ้าที่กล่าวสอนพระอรหันต์ 1,250 องค์ที่มาประชุมกันในวันมาฆบูชา เป็นหลักธรรมที่ถือเป็นหัวใจของพระพุทธศาสนา มีดังนี้
5.1 การไม่ทำความชั่วทั้งปวง
5.2 การทำความดีให้ถึงพร้อม
5.3 การทำจิตให้บริสุทธิ์
5.1 การไม่ทำความชั่ว มีหลักที่ต้องยึดถือปฏิบัติคือ
เบญจศีล คือ ข้อควรงดเว้น 5 ประการ
1. เว้นจากการฆ่าสัตว์
2. เว้นจากการลักทรัพย์ ฉ้อโกง
3. เว้นจากการประพฤติผิดในกาม
4. เว้นจากการพูดเท็จ พูดไม่ดี
5. เว้นจากการดื่มสุรา สารเสพติด
อบายมุข 4 คือ ทางแห่งความเสื่อม
1. เป็นนักเลงหญิง / เจ้าชู้
2. เป็นนักเลงสุรา
3. เป็นนักเลงการพนัน
4. คบคนชั่วเป็นมิตร
5.2 การทำความดีให้ถึงพร้อม มีหลักธรรมที่สนับสนุนให้คนทำดีดังนี้
เบญจธรรม คือ ข้อควรปฏิบัติ 5 ประการ
1. มีเมตตากรุณา
2. มีสัมมาอาชีวะ ประกอบอาชีพสุจริต
3. มีความสำรวมในกาม
4. มีคำสัตย์
5. มีสติสัมปชัญญะ คือมีความรู้ตัวอยู่ตลอดเวลา
บุญกิริยาวัตถุ 3 คือหลักแห่งการทำบุญ 3 อย่าง
1. ทานมัย การทำบุญด้วยการให้ทาน
2. สีลมัย การทำบุญด้วยการรักษาศีล
3. ภาวนามัย การทำบุญด้วยการฝึกปฏิบัติจิต สมาธิ
อิทธบาท 4 คือ หลักธรรมที่ช่วยให้ผู้ปฏิบัติบรรลุผลสำเร็จในงานที่
ทำ มี 4 ประการ คือ
1. ฉันทะ คือ ความพอใจในงานที่ทำ
2. วิริยะ คือ ความตั้งใจเรียน ตั้งใจทำงาน
3. จิตตะ คือ ความเอาใจใส่ในงานที่ทำ
4. วิมังสา คือ รู้จักใช้ปัญญา พิจารณาตรวจสอบงาน
เพื่อปรับปรุงแก้ไข
5.3 การทำจิตให้บริสุทธิ์ คือการฝึกจิตใจให้มีสมาธิ ไม่ฟุ้งซ่าน ทำจิตให้ยึดมั่นในความสงบ ไม่เอนเอียงไปในทางชั่วร้าย การฝึกจิตให้นิ่งบริสุทธิ์ มีสมาธิสามารถทำให้เรียนรู้หรือทำงานได้เป็นอย่างดี คิดวิเคราะห์สิ่งต่างๆได้อย่างมีประสิทธิภาพ
2 หลักคำสอนสำคัญของศาสนาคริสต์
หลักคำสอนที่สำคัญ ได้แก่
2.1 หลักความรัก ความรักในศาสนาคริสต์ คือ การปรารถนาให้ผู้อื่นมีความสุข มีความเมตตากรุณา ให้อภัยกันและกัน ยินดีเมื่อเห็นผู้อื่นได้ดี
หลักความรักของศาสนาคริสต์ มี 2 ประการคือ
1 ความรักระหว่างมนุษย์กับพระเจ้า
2 ความรักระหว่างมนุษย์กับมนุษย์ สอนให้รักเพื่อนบ้าน รักศัตรู ให้อภัยและ
เสียสละ
2.2 หลักตรีเอกานุภาพ หมายถึง พระเจ้าองค์เดียว แต่มี 3 พระบุคคล คือ
1 พระบิดา (พระเยโฮวาห์) คือผู้สร้างโลก ผู้ให้กำเนิดแก่ทุกชีวิต
2 พระบุตร (พระเยซู) คือ ผู้เกิดมาเพื่อไถ่บาปให้แก่มนุษย์
3 พระจิต (พระวิญญาณศักดิ์สิทธิ์ของพระบิดาและพระบุตรรวมกัน) คือ วิญญาณ
อันบริสุทธิ์ เพื่อมอบความรักและช่วยให้มนุษย์ประพฤติดี
2.3 บัญญัติ 10 ประการ คือ ข้อปฏิบัติ 10 ข้อ ที่พระเจ้าทรงประทานให้กับชาวคริสต์
มีดังนี้
1 จงนมัสการพระเจ้าพระองค์เดียว
2 อย่าออกนามพระเจ้าโดยไม่มีเหตุผล
3 จงนับถือวันพระเจ้าเป็นวันศักดิ์สิทธิ์
4 จงนับถือบิดามารดา
5 อย่าฆ่าคน
6 อย่าผิดประเวณี
7 อย่าลักขโมย
8 อย่าพูดเท็จ
9 อย่าคิดมิชอบ
10 อย่ามีความโลภในทรัพย์สินผู้อื่น
3 หลักคำสอนสำคัญของศาสนาอิสลาม
3.1 หลักศัทธา 6 ประการ
1) ศรัทธาต่ออัลลอฮ์ มุสลิมเชื่อว่า มีพระเจ้าพระองค์เดียวเป็นผู้สร้างสรรพสิ่ง ดังนั้น มุสลิมต้องศรัทธาต่ออัลลอฮ์เพียงพระองค์เดียว
2) ศรัทธาต่อเทวทูตของของอัลลอฮ์ มุสลิมต้องเชื่อว่า เทวทูตมีจริง เทวฑูตทำหน้าที่ในการสื่อสารถึงศาสนฑูต และศาสนฑูตจะนำคำสั่งสอนมาเผยแผ่แก่มนุษย์
3) ศรัทธาต่อพระคัมภีร์ทั้งหลาย
4) ศัทธาต่อศาสนทูต
5) ศรัทธาในวันพิพากษาโลก เชื่อว่าโลกมีวันแตกดับ และอัลลอฮ์จะเป็นผู้พิพากษามนุษย์ตามกรรมดี กรรมชั่วของแต่ละคน
6) ศรัทธาในลิขิตของอัลเลาะห์ ต้องเชื่อว่าอัลลอฮ์เป็นผู้ลิขิตชีวิตมนุษย์
3.2 หลักปฏิบัติ 5 ประการ
1) การปฏิญานตน เป็นการประกาศยอมรับอัลลอฮ์เป็นพระเจ้าองค์เดียว
2) การละหมาด เป็นการนมัสการพระเจ้า จะทำวันละ 5 ครั้ง
3) การบริจาคชะกาด เป็นการบริจาคทรัพย์สิน
4) การถือศีลอด
5) การประกอบพิธีฮัจญ์ เป็นการประกอบศาสนกิจที่นครเมกกะ ประเทศชาอุดิอาระเบีย
4 หลักคำสอนสำคัญของศาสนาพราหมณ์-ฮินดู
หลักธรรม 10 ประการ
1. ธฤติ ได้แก่ ความพอใจ ความกล้า และความมั่นคง มีความเพียรพยายามจนได้รับความสำเร็จ
2. กษมา ได้แก่ ความอดทน อดกลั้น มีความเพียรพยายาม และความเมตตากรุณาเป็นพื้นฐาน
3. ทมะ ได้แก่ การข่มจิตใจตนเอง ด้วยความเมตตา และมีสติ
4. อัสเตยะ ได้แก่ การไม่ลักขโมย
5. เศาจะ ได้แก่ การกระทำตนให้บริสุทธิ์ทั้งกายและใจ
6. อินทรียนิครหะ ได้แก่การหมั่นตรวจสอบอินทรีย์ทั้ง 10 ประการให้ได้รับการตอบสนองที่ถูกต้อง
7. ธี ได้แก่ ปัญญา สติ มติ ความคิด ความมั่นคงยืนนาน รู้จักระเบียบวิธี ขนบธรรมเนียม ประเพณี สังคม วัฒนธรรม และหลักธรรม
8. วิทยา ได้แก่ ความรู้ทางปรัชญา
9. สัตยา ได้แก่ ความจริง ความซื่อสัตย์
10. อโกธะ ได้แก่ ความไม่โกรธ เอาชนะความโกรธด้วยความอดทน
หลักอาศรม 4
หมายถึง ขั้นตอนการดำเนินชีวิตของผู้นับถือศาสนาฮินดู เพื่อยกระดับชีวิตให้สูงขึ้นจนบรรลุจุดมุ่งหมายสูงสุดของชีวิต คือ หลุดพ้นจากสังสารวัฏ (การเวียนว่ายตายเกิด)
1. พรหมจารี เป็นวัยที่ต้องศึกษาเล่าเรียน เด็กนักเรียนวัย 5-16 ปีต้องเข้าพิธีมอบตนเป็นศิษย์เพื่อศึกษาพระเวทกับอาจารย์
2. คฤหัสถ์ เป็นวัยแห่งการครองเรียน เมื่อวัยการเรียนสำเร็จการศึกษาแล้วก็จะกลับคืนสู่บ้านเรือนเพื่อแต่งงานมีบุตรและทำหน้าที่ผู้ครองเรือน
3. สันนยาสี เป็นช่วงเวลาของการออกบวช โดยสละชีวิตคฤหัสถ์ เพื่อออกบำเพ็ญเพียรตามหลักศาสนา
4. วานปรัสถ์ เป็นช่วงเวลามนการทำประโยชน์เพื่อสังคมประเทศชาติ คือการออกบวชเข้าสู่ป่า การออกบวชนี้อาจทำเป็นครั้งคราว แล้วกลับคืนสู่บ้านเรือนอีกก็ได้