ดินดี......เพราะมีปอเทือง              

ปอเทือง........พืชปุ๋ยสด เสริมธาตุอาหารบำรุงดิน

ข้อมูลทั่วไป

ปอเทือง (sunn hemp) เป็นพืชในตระกูลถั่วที่นิยมปลูกมากสำหรับเป็นปุ๋ยพืชสด และใช้เป็นอาหารโค กระบือ รวมถึงเพื่อความสวยงามในการเป็นแหล่งท่องเที่ยว ซึ่งนิยมปลูกมากในช่วงต้นฤดูฝนก่อนที่จะไถกลบหรือเก็บเกี่ยวก่อนปลูกพืชหลัก

• วงศ์ : Leguminosae
• วิทยาศาสตร์ : Crotalaria juncea
• ชื่อสามัญ :
– Sunn hemp
– Indian hemp
– Madras hemp
– Chanvre indien

ลำต้น

ลำต้นปอเทือง เป็นพืชล้มลุกปีเดียว ลำต้นมีลักษณะตั้งตรง เรียวสูง ลำต้นแตกกิ่งน้อยถึงปานกลาง ขนาดลำต้นประมาณ 1-1.5 เซนติเมตร ความสูงประมาณ 1.5- 3 เมตร เปลือกลำต้นบาง มีสีเขียว สามารถลอกเป็นเส้นได้ แก่นหรือเนื้อไม้ เป็นไม้เนื้ออ่อน เปราะหักง่าย สามารถใช้ทำเยื่อกระดาษได้ดี 

ใบ
 ปอเทือง เป็นพืชใบเลี้ยงคู่ แตกใบเยื้องสลับกันตามความสูงของลำต้น ใบมีก้านใบสั้น ใบมีรูปยาวรี กว้างสุดที่กลางใบประมาณ 4-5 เซนติเมตร ยาวประมาณ 10-20 เซนติเมตร ใบอ่อนมีสีเขียวสด ใบแก่มีสีเขียวอมเทา โคนใบสอบเล็ก ปลายใบแหลม แผ่นใบ และขอบใบเรียบ มีเส้นใบแตกออกจากเส้นกลางใบตรงข้ามกัน ทำให้มองดูแผ่นใบมีลายแถบ 

ดอก
 ปอเทืองออกดอกเป็นช่อ ช่อดอกเป็นแบบราซีม บริเวณปลายยอดของกิ่ง โดยแต่ละช่อดอกประกอบด้วยดอกย่อย 8 -20 ดอก ดอกตูมมีสีเขียวอมเหลือง ดอกบานมีกลีบดอกสีเหลือง

ผล และเมล็ด

   ผลปอเทือง เรียกเป็นฝัก ที่มีลักษณะทรงกระบอก ขนาดกว้าง 1-2 เซนติเมตร  และมีความยาว 3-6 เซนติเมตร ฝักอ่อนมีสีเขียวสด เมื่อแก่มีสีน้ำตาล ภายในฝักเป็นโพรงอากาศที่เมล็ดเมล็ดบรรจุอยู่ เมื่อเขย่าจะมีเสียงดังที่เกิดจากเมล็ดกระทบเปลือกฝัก แต่ละฝักมีประมาณ 6 เมล็ด โดยเมล็ดจะมีลักษณะคล้ายรูปหัวใจ เปลือกเมล็ดมีสีน้ำตาลหรือน้ำตาลอมดำ โดยมีน้ำหนักเมล็ด 1 กิโลกรัม จะมีเมล็ดประมาณ 40,000 – 50,000 เมล็ด แต่หากใช้กระบอก 1 ลิตร ตวงตัก จะได้เมล็ดประมาณ 34,481 เมล็ด 

ข้อมูลอ้างอิง

https://puechkaset.com/%E0%B8%9B%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87/

ประโยชน์ปอเทือง

1. ใช้ปลูกเพื่อไถกลบเป็นปุ๋ยพืชสด เนื่องจากเป็นพืชตระกูลถั่วที่มีไนโตรเจนสูง รวมถึงสารอาหารอื่นด้วย

2. ใช้ปลูกเป็นพืชคลุมดิน ป้องกันหน้าดินพังทลาย

3. ใช้ปลูกเป็นพืชอาหารสำหรับเลี้ยงโค กระบือ รวมถึงดอก และใบที่นำมาเลี้ยงหมูได้เช่นกัน

4. ใช้ปลูกเพื่อนำดอกมารับประทาน ทั้งรับประทานสด หรือลวกจิ้มน้ำพริก รวมถึงใช้ประกอบอาหารหลายเมนู อาทิ แกงอ่อม แกงเลียง ต้มยำ เป็นต้น

5. ลำต้นใช้สำหรับเป็นวัตถุดิบในการผลิตกระดาษ

6. เปลือกลำต้นสามารถดึงลอกเป็นเส้นได้ และจัดเป็นเส้นใยที่มีความเหนียวสูง สามารถใช้เป็นวัตถุดิบในการผลิตเชือก ด้าย และอวน เป็นต้น 

สรรพคุณปอเทือง
ดอก
– ช่วยป้องกันโรคมะเร็ง
– ช่วยในการขับลม
– ช่วยเจริญอาหาร
– แก้ลำคออักเสบ
– ช่วยขับเสมหะ
– แก้อาการปวดท้อง รักษาโรคลำไส้อักเสบ
– น้ำต้มใช้อาบแก้อาการคันตามผิวหนัง และรักษาโรคผิวหนัง

ราก
– ช่วยขับพยาธิ
– ช่วยขับลม
– ช่วยขับปัสสาวะ

การปลูกปอเทือง

การปลูกปอเทืองนิยมปลูกใน 2 ฤดู คือ ฤดูหนาวหลังเก็บเกี่ยวข้าว เริ่มตั้งแต่เดือนพฤศจิกายน-ธันวาคม และฤดูฝนในช่วงเดือนสิงหาคม-ตุลาคม ทั้งนี้วัตถุประสงค์ของการปลูกที่พบในปัจจุบัน ได้แก่

1. ปลูกเพื่อใช้ไถกลบเป็นปุ๋ยพืชสด

2. ปลูกเพื่อใช้ทำหญ้าอาหาสัตว์

3. ปลูกเพื่อการท่องเที่ยว

4. ปลูกเพื่อนำดอกไปรับประทาน 

วิธีการปลูก
– การปลูกแบบหว่าน นิยมใช้เมล็ดประมาณ 3-5 กิโลกรัม/ไร่
– การปลูกด้วยการโรยเป็นแถว จะมีระยะห่างระหว่างแถวประมาณ 50-100 เซนติเมตร
– การปลูกเป็นหลุม จะมีระยะห่างระหว่างหลุม และแถวที่ 50×100 เซนติเมตร 

การให้น้ำ
ดินที่มีความชื้นไม่จำเป็นต้องรดน้ำก็ได้  แต่พื้นที่ที่แห้งแล้งหน่อยอาจจะรดน้ำให้ปอเทืองได้เจริญเติบโตได้อย่างเต็มที่

การกำจัดวัชพืช
หลังจากหว่านเมล็ด และลำต้นโตแล้ว จะไม่พบวัชพืชอื่นขึ้น เพราะลำต้นปอเทืองสามารถเติบโตได้รวดเร็ว และคลุมหน้าดินได้หมด แต่หากมีวัชพืชขึ้นตอนต้นเล็กๆอาจถอนออกเพื่อให้ปอเทืองได้เจริญเติบโตได้ 

การเก็บเกี่ยว

หลังการปลูกแล้ว ประมาณ 50 -60 วัน หลังเมล็ดงอก ปอเทืองจะเริ่มออกดอก ซึ่งสามารถเก็บมาประกอบอาหารได้ ส่วนการปลูกเพื่อเก็บฝัก จะมีอายุเก็บเกี่ยวฝักที่ 120 – 150 วัน หลังเมล็ดงอก และให้ฝักประมาณ 80 -150 กิโลกรัม/ไร่ ส่วนการเก็บลำต้นสำหรับเป็นอาหารให้แก่โค กระบือ 


ข้อมูลอ้างอิง

https://puechkaset.com/%E0%B8%9B%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87/

กศน.ตำบลศรีวิชัย

กศน.ตำบลศรีวิชัยได้ดำเนินการปลูกปอเทืองไว้สำหรับ ปรุงดิน บำรุงดิน ให้ดินมี ธาตุอาหาร ไนโตรเจน และแร่ธาตุอื่นๆ ที่ดิน พืชต้องการ โดยทาง กศน.ตำบลศรีวิชัยนำต้นปอเทืองที่มีอายุ 45-60 วัน นำมาตัดเป็นท่อนๆประมาณ 15 เซ็นติเมตร เทลงแปลงสำหรับปลูกพืชผัก และพรวนดินเพื่อกลบปอเทืองที่ตัดเป็นท่อนเอาไว้ให้เข้ากัน และรดน้ำให้ชุ่มอีกประมาณ 7-10 วัน เพื่อให้ดินมีความชุ่มชื้นและช่วยย่อยสลายปอเทือง โดยเราสามารถนำกล้าผักที่เพาะไว้สามารถปลูกได้หลังจากที่เรากลบปอเทืองประมาณ 20 วัน โดยดินจะมี  ธาตุอาหาร สารอาหาร และความอุดมสมบูรณ์ ที่พืชต้องการและดินยังมีความร่วนซุยขึ้นและพืชผักที่ปลูกโตเร็ว สวยงาม และได้ผลผลิตที่ดี อีกทั้งยังปลอดจากสารเคมีต่างๆ เช่นยาฆ่าแมลง ปุ๋ยเคมี จึงเรียกได้ว่าผักปลอดสารพิษ

กศน.ตำบลศรีวิชัย : ดินดี  เพราะมีปอเทือง

ข้อมูลเนื้อหา โดย นายอภิเดช  เนียมพรมลี

เรียบเรียงเนื้อหา โดย นายอภิเดช เนียมพรมลี

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นายอภิเดช เนียมพรมลี