"อ้อผญา" คือ
พิธีกรรมของชาวล้านนา เป็นการทำพิธีเสกอ้อ (กระบอกไม้ไผ่) ที่บรรจุน้ำผึ้ง โดยผู้ที่จะเรียนวิชาต่างๆ จะกินอ้อผญาเพื่อเสริมสร้างสติปัญญา ความจำ และความมั่นใจในการเรียนรู้วิชานั้นๆ
พิธีกินอ้อผญา คือ
⏩พิธีกรรมของชาวล้านนา จะจัดเมื่อจะมีการเรียนวิชาการต่าง ๆ หรือเรียนวิชาคาถาอาคม อาจารย์ผู้สอนจะทำพิธีเสกอ้อผญาเพื่อให้ผู้เรียนเกิดสติปัญญาและความจำในการเรียนวิชานั้น อ้อคือกระบอกไม้อ้อความยาวราว 3 ข้อนิ้วของผู้ที่จะกินอ้อผญาแล้วบรรจุน้ำผึ้ง
.
✅ผญา คือปัญญานั่นเอง เมื่อทำพิธีเสกอ้อแล้วจะนำกระบอกอ้อตั้งจิตอธิษฐานให้มีสติปัญญาดี ความจำเป็นเลิศและประสบความสำเร็จในการศึกษาเล่าเรียนแล้วขบ(กัด)ให้กระบอกอ้อแตก ดื่มน้ำผึ้งจนหมดแล้วโยนกระบอกอ้อนั้นข้ามศีรษะไปด้านหลังทางช่องประตู หน้าต่าง(ป่อง)หรือลงน้ำล่องไป โดยถือเอาเคล็ดว่าคิดอันใดให้ขบคิดให้แตก ทะลุปรุโปร่ง เรียนโดยไม่มีอุปสรรคขัดขวางนั่นเอง
.
👉ในสมัยโบราณเชื่อกันว่าผู้ที่ผ่านพิธีนี้จะมีสติปัญญาเฉียบแหลมสามารถเรียนรู้ได้รวดเร็วและจดจำได้มากรวมไปถึงเชิงวาทศิลป์และมีเสน่ห์ในการแสดงอีกด้วย
: มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่
ใครกันบ้างที่ชอบกิน อ้อพญา?
กลุ่มผู้นิยมในการกินอ้อมักได้แก่ พระสงฆ์ทั่วไป พระนักเทศน์และกุลบุตรทั่วไปที่ใฝ่การศึกษา โดยเฉพาะ ช่างซอ หรือ นักขับซอจะต้องผ่านพิธีนี้ทุกคน ผู้ที่ทำหน้าที่เสกอ้อผญามักจะเป็นพ่อครู พ่ออาจารย์หรือพระสงฆ์ ปัจจุบันการ“กินอ้อผญา”มีการฟื้นฟูกลับมาใช้มากขึ้น ส่วนใหญ่จะนิยมกันในหมู่นักเรียนนักศึกษา ช่างซอ ผู้เรียนภาษาล้านนาและนักเทศน์ในสถาบันที่เห็นความสำคัญจะจัดให้มีพิธีดังกล่าวต่อจากพิธีไหว้ครูซึ่งเป็นกิจกรรม ประจำปีของสถาบันการศึกษาอยู่แล้ว อาทิ ที่มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่ มหาวิทยาลัยฟาร์อีสเทิร์นเชียงใหม่ โรงเรียน หอพระ จังหวัดเชียงใหม่ เป็นต้น เนื่องจากเป็นการเสกอ้อคราวละจำนวนมากผู้ที่ทำพิธีเสกอ้อผญาจึงเป็นพระสงฆ์ที่มีความชำนาญพิธีกรรมล้านนา ที่มาของข้อมูล (https://news.trueid.net/detail/EZRJ087bQNkZ)
ก่อนกินอ้อพญา ต้องมีพิธีเสก
๑. สวยดอก ๓๖ คือ กรวยใบตองใส่ดอกไม้ ข้าวตอกและเทียน ๑ คู่ จำนวน ๓๖ กรวย
๒.สวยหมากพลู ๓๖ คือ กรวยใบตอง ใส่พลู ๒ คู่และหมากแห้ง ๔ แว่น จำนวน ๓๖ กรวย
๓.เบี้ย ๑,๓๐๐ คือ เบี้ยร้อยเป็นสาย จำนวน ๑๓ สาย
๔. หมาก ๑,๓๐๐ คือหมากผ่าร้อยเป็นเส้นตากแห้ง จำนวน ๑๓ สาย
๕.เทียนเล่มบาท ๑ คู่ เล่มเฟื้อง ๑ คู่ คือเทียนหนัก ๑ บาทและหนัก ๑ เฟื้องอย่างละคู่
๖. เทียนเล็ก ๘ คู่
๗. ผ้าขาววาผ้าแดงวา คือ ผู้โทเรสีขาวและแดง ยาวสีละ ๒ เมตร
๘.ข้าวเปลือกหมื่น คือ ข้าวเปลอก(ข้าวเหนียว)ประมาณ ๑๐ ลิตร
๙.ข้าวสารพัน คือข้าสาร(ข้าวเหนียว)ประมาณ ๑ ลิตร
๑๐.กล้วย ๓ หวี หรือ ๑ เครือ
๑๑. อ้อย ๓ แบก คือ อ้อย ๓ มัด มัดละ ๔ ท่อน
๑๒. มะพร้าว ๓ ผล หรือ ๑ ทะลาย
๑๓.เงิน ๑๐๘ บาท หรือมากกว่านั้นตามความเหมาะสม
ขอขอบคุณข้อมูลและรูปภาพจาก https://news.trueid.net/detail/EZRJ087bQNkZ
เรียบเรียงข้อมูล/เนื้อหา : นางสาวศศิธร เลือดชัยพฤกษ์ ครูศูนย์การเรียนรู้
ภาพถ่าย : เวปไซต์https://news.trueid.net/detail/EZRJ087bQNkZ
และ facebook แปลกเหนือแปลก https://www.facebook.com/TheUnseenable
แหล่งข้อมูล : เวปไซต์กรมศิลปากร พิพิธภัณฑ์สถานแห่งชาติหริภุญชัย