เมื่อวันที่ 11 สิงหาคม 2545 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ มีพระราชเสาวนีย์เกี่ยวกับการจัดตั้งฟาร์มตัวอย่างตอนหนึ่งความว่า “......ตอนนี้พยายามจะเริ่มทำฟาร์มตัวอย่างที่อำเภอสวนผึ้ง จังหวัดราชบุรีหวังให้เป็นแหล่งผลิตอาหาร เป็นคลังอาหารที่หล่อเลี้ยงคนไทยเป็นที่น่าหวาดเกรงว่าต่อไปอาหารจะแพงมาก และคนที่ยากจนจะลำบาก ต้องตั้งคลังอาหารขึ้นตามที่ต่าง ๆ.....”
ประวัติความเป็นมา
ด้วยสมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวงทรงมีความห่วงใยต่อชีวิตความเป็นอยู่ของพสกนิกร ที่อาศัยอยู่ในถิ่นทุรกันดาร ห่างไกลความเจริญที่มีความเป็นอยู่แร้นแค้น ยากจนไม่มีที่ดินทำกิน และกระทบกับภัยแล้งฝนไม่ตกต้องตามฤดูกาลโดยได้เสด็จเยี่ยมราษฎร และทรงมีพระราชดำริในการฟื้นฟูและพัฒนาคุณภาพชีวิตยกระดับความเป็นอยู่ของราษฎรให้ดีขึ้น และทรงมีพระราชดำริจัดทำโครงการ "ฟาร์มตัวอย่างอันเนื่องมาจากพระราชดำริ" กำหนดยุทธศาสตร์ในการดำเนินงาน 3 ด้าน คือ เศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยให้มีการจ้างแรงงานภายในท้องถิ่นเข้ามาทำงานในฟาร์มเพื่อให้ชาวบ้านได้มีงานทำมีรายได้ และนำความรู้ด้านการเกษตรที่ได้รับการถ่ายทอดและจากการฝึกปฏิบัติจริงในฟาร์มไปใช้ในการประกอบอาชีพของตนเองได้ ได้เริ่มดำเนินการ เมื่อวันที่ 25 สิงหาคม 2545
กิจกรรมภายในฟาร์มตัวอย่าง
01 กิจกรรมด้านการเพาะปลูกพืช
ปลูกผักกินใบ และผักกินผล เช่น ผักคะน้าฮ่องเต้ ผักคะน้ายอด ผักบุ้งจีน ผักกวางตุ้ง ผักกาดขาว กระเจี๊ยบเขียว มะเขือเปราะ ชะอม ผักกูด ปลูกพืชไร่ เช่น ข้าวโพดหวาน ปลูกไม้ผล เช่น กล้วยน้ำว้ามะละกอ มะพร้าว กล้วยไข่ กล้วยหอม มะม่วง ปลูกพืชสมุนไพร ฟ้าทะลายโจร
02 กิจกรรมด้านประมง
การเลี้ยงปลา ในกระชังและบ่อซีเมนต์ พื้นที่จำนวน 5 ไร่ เพื่อจำหน่าย เช่น ปลาดุก ปลานิลดำ ปลาทับทิมปลาสวาย ปลาตะเพียน ปลาไน ปลายี่สกเทศ ปลายี่สกไทย ปลากราย ปลากาดำ ปลาแรด ปลากดคัง
03 กิจกรรมด้านปศุสัตว์
การเลี้ยงสุกร กิจกรรมด้านปศุสัตว์ พื้นที่จำนวน 30 ไร่ มีโรงเรือนเลี้ยงสุกร 4 โรงเรือน จำนวนพ่อพันธุ์ 2 ตัว แม่พันธุ์ 15 ตัว และสุกรขุน ประมาณ 27 ตัวต่อรุ่น การเลี้ยงหมูหลุม ขนาดคอก 4x4 เมตร ลึก 60 เซนติเมตรโดยจะขุนหมูหลุมละรุ่น เป็นเวลา 5 เดือน ประมาณ 4 ตัวและจะได้ปุ๋ยอินทรีย์ จำนวน 2 - 2.5 ตันมาใช้ในแปลงปลูกพืชผัก การเลี้ยงแพะนม - แพะเนื้อ มีโรงเรีอนจำนวน 2 โรงเรือนมีพ่อพันธุ์แพะเนื้อพันธุ์บอร์ 1 ตัว แม่แพะนม 13 ตัว แม่แพะเนื้อลูกผสม 36 ตัว รวมทั้งหมด 50 ตัว การเลี้ยงไก่ไข่ มีโรงเรือนเลี้ยง 1 หลัง ขนาด 6x4 เมตร เลี้ยงไก่ไข่อยู่ 44 ตัว ปริมาณไข่ไก่เฉลี่ย 40-42 ฟอง เลี้ยงไก่ไข่แบบปล่อย
04 กิจกรรมพัฒนาที่ดิน
เป็นกิจกรรมพื้นฐานที่สำคัญเพราะต้องมีการไถปรับพื้นที่ และปรับปรุงบำรุงดินก่อนเพาะปลูกพืชส่งเสริมการปลูกปอเทืองเป็นปุ๋ยพืชสด ช่วยปรับปรุงดินให้มีความอุดมสมบูรณ์พืชเจริญเติบโตได้ดี และการปลูกหญ้าแฝกเพื่อป้องกันการพังทลายของดิน และเพื่อรักษาให้ดินมีอินทรีย์วัตถุมากขึ้น ไถปรับพื้นที่เพื่อปรับปรุงดิน การทำน้ำหมักชีวภาพและปุ๋ยหมักปลูกหญ้าแฝก ปลูกปอเทือง
05 กิจกรรมด้านแหล่งน้ำ
สร้างบ่อกระเบื้องโค้งขนาดความจุ 20 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 16 บ่อ
สร้างแทงก์เก็บน้ำขนาดความจุ 30 ลูกบาศก์เมตร จำแจน 4 ลูก
สร้างอ่างเก็บน้ำขนาดความจุ 60 ลูกบาศก์เมตร จำนวน 1 บ่อ
จุดบ่อดินพื้นที่ขนาด 5 ไร่ จำนวน 1 บ่อ และบ่อดินขนาด 3 X 4 X 1.5 เมตร จำนวน 4 บ่อ สร้างฝ่ายน้ำล้นขนาด 3 X 15 เมตร จำนวน 2 ตัว และขนาด 3 X 20 เมตร จำนวน 1 ตัว ปรับปรุงเส้นทางและขุดลอกลำห้วยภายในพื้นที่ของโครงการฯ
06 กิจกรรมด้านการตลาดการแปรรูปผลผลิต และบรรจุภัณฑ์
การแปรรูป เพื่อเพิ่มมูลค่า เช่น กระเจี๊ยบอบแห้ง และน้ำใบเตย ทำน้ำสมุนไพรเพื่อสุขภาพ กลัวยฉาบเค็ม กล้วยฉาบหวาน เห็ดกรอบสมุนไพร ขนมดอกจอก สบู่นมแพะ สบู่ฟักข้าว และนมแพะพาสเจอร์ไรส์ การจำหน่ายผลิตผล ผลผลิตของฟาร์ม จำหน่ายหน้าฟาร์มตลาดศรีเมือง ตลาดในชุมชน และนักท่องเที่ยว