เมืองนี้มีตำนาน : บางสะพานตำนานเมืองทอง
หากเอ่ยถึง"ทองบางสะพาน" หลายคนอาจคุ้นหูในฐานะทองคำที่ขึ้นชื่อของเมืองไทยโดยเฉพาะในหมู่ชาวบางสะพานจังหวัดประจวบคีรีขันธ์ที่ต่างภาคภูมิใจในแร่ธาตุล้ำค่าที่ฝังตัวอยู่ในดินแดนแห่งนี้ทองบางสะพานเป็นมากกว่าทองคำธรรมดาแต่คือสัญลักษณ์ของคุณค่าทางประวัติศาสตร์ คุณสมบัติอัน โดดเด่น และความศรัทธาทางจิตวิญญาณที่ส่งต่อกันมานับศตวรรษ
บางสะพานเคยเป็นสถานที่ตั้งชุมชนเมืองตั้งแต่ครั้งโบราณฺกาลตาม 2 เมืองคือเมือง“บางตะพาน” และเมือง “กำเนิดนพคุณ” เมืองบางตะพานมีประวัติศาสตร์ยาวนานปรากฏอยู่ในตำนานเมืองนครศรีธรรมราชตั้งแต่ต้นศตวรรษที่ 18 โดยมีบทบาทสำคัญเป็นแนวเขตแบ่งอาณาเขตระหว่างพระเจ้าอู่ทองกับพระเจ้าศรีธรรมาโศกราช นับแต่นั้น "บางตะพาน" จึงถูกบันทึกไว้ในหน้าประวัติศาสตร์ไทยซึ่งในรัชสมัยพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ (พ.ศ. 2289) ได้มีการขุดและร่อนทองครั้งสำคัญที่บางสะพาน โดยมีการเกณฑ์ไพร่นับพันคนมาร่อนทองจนได้ทองคำกว่า 54 กิโลกรัม นำไปหุ้มยอดมณฑปพระพุทธบาทสระบุรี ความเลื่องชื่อของทองคำจากบางสะพานจึงขจรขจายไปทั่วแผ่นดิน และเป็นที่ยอมรับในด้านคุณภาพและความบริสุทธิ์ เป็นที่ยอมรับโดยทั่วไปในแผ่นดินว่า มีความถึงพร้อมด้วยคุณสมบัติ แห่งสุวรรณชาติที่ดี เป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่น ทรงคุณค่าด้วยเนื้อทองชั้นเยี่ยม เป็นวัตถุธาตุที่สูงค่าควรแก่การครอบครอง ดั่งสะท้อนผ่านงานวรรณกรรมในยุคกรุงศรีอยุธยาตอนปลายจนถึงรัตนโกสินทร์ตอนต้น โดยเฉพาะรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 จากหลากผลงานโดยหลายผู้ประพันธ์ เช่น นิราศถลาง ขุนช้างขุนแผน
ทองบางสะพาน หรือที่รู้จักกันในอีกชื่อว่า "ทองนพคุณ" เป็นทองคำที่มีความบริสุทธิ์สูงถึง 97-99% โดยธรรมชาติ สามารถขุดและร่อนได้โดยไม่ต้องผ่านกระบวนการถลุง ทองที่พบมีลักษณะเป็นทองผงทองเกล็ด ทองเม็ด และทองอมหิน มีสีเหลืองสุกปลั่ง โดดเด่นกว่าทองคำจากแหล่งอื่น ทำให้ได้รับการยอมรับว่าเป็นทองคำคุณภาพดีที่สุดของไทยและหนึ่งในทองคำบริสุทธิ์ที่สุดของโลกหนังสือประชุมประกาศ
รัชกาลที่ 4 ได้บรรยายคุณลักษณะของทองคำไว้ โดยกำหนดระดับทองคำตามราคาซื้อขาย เช่น ทองเนื้อสี่ ทองเนื้อห้า ไปจนถึงทองเนื้อเก้า ซึ่งทองบางสะพาน มีคุณสมบัติอยู่ในระดับทองนพคุณเก้าน้ำ อันเป็นเกณฑ์สูงสุดของทองคำบริสุทธิ์ในสมัยนั้น
หากพูดถึงกิจกรรมท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรม ตามรอยทองนพคุณ ลุ้นโชคจากสายน้ำ ที่ให้ทั้งความสนุกและความรู้ไปพร้อมกัน “การร่อนทองบางสะพาน” คือหนึ่งในประสบการณ์สุดพิเศษที่ไม่ควรพลาดในพื้นที่ หมู่ที่ 6 บ้านป่าร่อน อำเภอบางสะพาน จังหวัดประจวบคีรีขันธ์ ที่ไม่ได้มีแค่ทะเลสวย น้ำใส และบรรยากาศเงียบสงบ แต่ยังเป็นดินแดนแห่ง “ทองนพคุณ” ทองคำธรรมชาติที่มีความบริสุทธิ์ สูงระดับโลก
สัมผัสประสบการณ์การร่อนทองแบบชาวบ้านที่เป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน ในบรรยากาศแห่งความสงบและผ่อนคลาย เป็นประสบการณ์ที่ทั้งตื่นเต้นและสงบใจในคราวเดียวกัน ความรู้สึกเมื่อเห็นเกล็ดทองแท้ ๆ ปรากฏขึ้นท่ามกลางตะกอนดิน ทำให้หัวใจเต้นแรงด้วยความดีใจและตื่นเต้น นี่คือเสน่ห์ของทองบางสะพาน ที่ไม่ได้เป็นเพียงแร่ธาตุล้ำค่า แต่ยังเป็นของขวัญจากธรรมชาติที่ต้องอาศัยทั้งความอดทนและโชคชะตา
วิธีการร่อนทองไม่ซับซ้อน แต่ต้องใช้ความชำนาญและความอดทน ผู้ที่สนใจสามารถทดลองร่อนทองได้ที่ตำบลร่อนทองอำเภอบางสะพาน ซึ่งเป็นแหล่งที่ยังคงพบแร่ทองคำตามลำธาร โดยใช้อุปกรณ์หลักที่เรียกว่า “เลียง” ทำจากไม้มงคล เช่น ไม้มะค่า หรือไม้ขนุน ซึ่งมีความเหนียวและทนทาน ขนาดของเลียงอาจแตกต่างกันตามความถนัดของแต่ละคน แต่โดยทั่วไปมีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 24 นิ้ว และลึกประมาณ 5 นิ้ว ซึ่งจะได้เรียนรู้วิธีใช้เลียง เริ่มจากตักทรายจากลำธาร หมุนวนไล่ตะกอนเบาออกไปมาเปิดประสบการณ์ร่อนทองที่บางสะพานที่กิจกรรมท่องเที่ยวที่แปลกใหม่ได้สัมผัสวิถีชีวิตท้องถิ่นและอาจได้ทองคำติดมือกลับบ้าน “ร่อนทองบางสะพาน” นอกจากเป็นการลุ้นโชคจากสายน้ำแล้วทองบางสะพานแต่ยังแฝงด้วยความเชื่อและพุทธคุณ ว่ากันว่าเป็นทองที่บริสุทธิ์โดยธรรมชาติ มีพลังศักดิ์สิทธิ์ในตัวเองโดยไม่ต้องผ่านพิธีปลุกเสกถือเป็นของมงคลที่ได้รับจากแผ่นดินโดยตรงผู้ที่ครอบครองจึงมักใช้ทองบางสะพานเป็นเครื่องรางของขลังเสริมบารมี และเป็นสัญลักษณ์แห่งโชคลาภ
ที่มาวีดีโอ : https://www.youtube.com/watch?v=vSFff-sw0eA