โคมล้านนา-โคมเสริมดวง

บ้านป่าพลู หมู่ที่ 2 ตำบลป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน เป็นหมู่บ้านที่ประชากรส่วนใหญ่ทำการเกษตร การทำสวนลำไย สวนมะม่วงและการปลูกหอมแดง เป็นต้น ซึ่งหลังจากการทำการเกษตรชาวบ้านจะว่างงานไม่มีอาชีพอื่นนอกเหนือจากการเกษตร และเป็นหมู่บ้านที่มีผู้สูงอายุมาก เป็นหมู่บ้านเชิงวัฒนธรรมทางพุทธศาสนา

จากความคิด-สู่การเปลี่ยนแปลง

ชาวบ้านและผู้สูงอายุ บ้านป่าพลู หมู่ที่ 2 ตำบลป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน หลังจากช่วงการเก็บเกี่ยวผลผลิตทางการเกษตรเสร็จสิ้นได้
มีการร่วมกลุ่มกันระดมความคิดหาอาชีพในช่วงว่างงานได้มีการเข้าปรึกษากับพระอดุลย์ อาภสฺสโร เจ้าอาวาสวัดป่าพลู และท่านให้คำแนะนำในการ
สืบสานความเชื่อประเพณีพิธีกรรมของชาวล้านนาที่มีความเชื่ออย่างหนึ่งที่ปฏิบัติสืบเนื่องกันมาช้านาน คือ การจุดประทีปโคมไฟให้ความสว่างไสวเป็นพุทธบูชา โดยแสงสว่างเริ่มจากไส้เทียนเล็กๆ จะลุกโชติช่วงให้แสงงามตามบ้านเรือนในช่วงงานเทศกาลอันเป็นมงคลต่างๆและส่องแสงภายในใจของพุทธศาสนิกชน มาแต่ครั้งปู่ย่า ตายาย ประเพณีสืบเนื่องจากศาสนา และความเชื่อของชุมชน จะสอดคล้องกับสภาพ ภูมิศาสตร์ และสิ่งแวดล้อม 
ที่จะได้ทำบุญอุทิศกุศลกัลปนาแก่บรรพชนของตน  

พระอดุลย์ อาภสฺสโร เจ้าอาวาสวัดป่าพลู จึงให้ชาวบ้านทำโคมล้านนา โดยในปี พ.ศ. 2562 มีการรวมกลุ่มชาวบ้านประมาณ 40 คน และมีการยืนเรื่องของบประมาณจากกระทรวงวัฒนธรรม จังหวัดลำพูน เพื่อนำเงินงบประมาณ จัดหาวิทยากร มาฝึกทำโคมล้านนาให้แก่ชาวบ้าน บ้านป่าพลู โดยมีการจัดฝึกการทำโคมล้านนา โดยใช้เวลา 2 วัน ในช่วงนั้น ให้ช่วงบ้านได้มีอาชีพหลังจากการทำการเกษตร โดยในปี พ.ศ. 2562 ได้มีการทำส่งให้แก่ วัดพระธาตุหริภุญชัย วรมหาวิหาร จังหวัดลำพูน จำนวน 2,000 ลูก และทำส่งทุกๆปีและปัจจุบันทางผู้ใหญ่บ้านและสมาชิกกลุ่มได้มีการออกแบบโคมเสริมดวง โคมขนาดเล็กทำเป็นผลิตภัณฑ์ที่ให้ผู้มาเที่ยวหมู่บ้านได้บูชาเพื่อเสริมความเป็นสิริมงคล โดยโคมเสริมดวงจะมีลายตัวอักษรของพุทธศาสนากำกับไว้ โดยพระอดุลย์  อาภสฺสโร เจ้าอาวาสวัดป่าพลู เป็นผู้เขียนและลงอักษรหรืออักขระไว้

โคมล้านนา-โคมเสริมดวง  ผลิตภัณฑ์สู่อาชีพ บ้านป่าพลู

โคมล้านนา เป็นงานหัถตกรรมพื้้นบ้าน ที่ได้รับการถ่ายทอดจากรุ่นสู่รุ่น ให้คงอยู่สืบต่อจนถึงปัจจุบันในภาคเหนือซึ่งชาวล้านนาใช้ในงานประเพณียี่เป็ง พึงสักการะบูชาพระพุทธเจ้า คืนวันเพ็ญเดือนสิบสอง (ยี่เป็งล้านนา) ถือว่าเมื่อได้กระทำเช่นนี้แล้วและประทีปจากโคมจะช่วยส่องประกายให้ดำเนินชีวิตเจริญรุ่งเรืองอยู่เย็นเป็นสุข โดยโคมล้านนา ทำจาก ไม้ไผ่ ผ้า ที่สามารถเก็บไว้ใช้งานได้ยาวนาน
มีรูปทรงที่สวยงามและมีขนาดเล็กใหญ่ต่างกันออกไป โดยขนาดมาตรฐานจะอยู่ที่ 8x6.5 ซม. และมีขนาดยอด 9 ซม. ราคาขายจะต่างกันไปตามขนาดและรูปทรงและความยากง่าย ราคาขายโคมล้านนาขนาดมาตรฐานอยู่ที่ ลูกละ 40 บาท โดยในปีที่ผ่านชาวบ้าน บ้านป่าพลู ทำการผลิตส่งให้กับวัดพระธาตุหริภุญชัย วรมหาวิหาร จังหวัดลำพูน จำนวน 5,000 ลูก และได้มีการให้ทำลวดลายที่ติดโคมล้านนาเป็น ของหมู่บ้านเองพร้อมเป็นลวดลายของอำเภอบ้านโฮ่ง คือ ลายพระพุทธบาทสามยอด เป็นสัญญาลักษณ์  

โครงเสริมดวง เป็นงานหัถตกรรมพื้้นบ้าน ทำจาก ไม้ไผ่ ที่สามารถเก็บไว้ใช้งานได้ยาวนาน มีรูปทรงที่สวยงามและมีขนาดเล็ก มีสีสันตามวันเกิด มีการลงตัวอักษร อักขระกำกับ เพื่อให้เสริมดวงของผู้บูชาตามความเชื่อของชาวล้านนา สามารถนำไปแขวนไว้ในรถ ตามบ้านให้การเสริมดวงในบ้านและรถ เพื่อความปลอดภัยของผู้อาศัยและผู้ขับขี่ มีลักษณะรูปทรง 8 เหลี่ยมขนาดเล็ก คล้ายกับโคมล้านนาแต่แตกต่างกันที่ขนาดและไม่มีผ้า หรือกระดาษ

วัสดุ/อุปกรณ์ในการทำโคมล้านนา-โคมเสริมดวง

ขั้นตอนการทำโคมล้านา-โคมเสริมดวง

ขั้นตอนที่ 1 เหลาไม้ไผ่ที่เตรียมไว้ให้มีเส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 0.5 ซม. ความยาวตามขนาดของโคมที่จะทำ คือ ขนาดกลาง และขนาดเล็ก

ขั้นตอนที่ 2 ทำโครงของโคมโดยการใช้คีมหักไม้ไผ่ตามลักษณะของโคมของโคม เช่น ถ้าเป็นโคม 8 เหลี่ยมให้หักเป็น 4 เหลี่ยม จำนวน 3 ชิ้น เผื่อไว้ในการประกอบ

ขั้นตอนที่ 3 ประกอบโครงของโคมขึ้นเป็นรูปร่างตามลักษณะ เหลี่ยมชนเหลี่ยมโดยใช้กาวร้อนทาแล้วใช้กิ๊บหนีบผ้าหนีบขึ้นรูปทรงไว้ 

ขั้นตอนที่ 4 ทำส่วนหูกระต่ายโดยหักไม้ไผ่และตัดเป็นรูปสามเหลี่ยมติดตรงส่วนของหัวโคม สุดท้ายหักและตัดไม้ไผ่ตกแต่งห่างโคม ตามความยาวและลวดลาย 

ขั้นตอนที่ 5 นำด้ายญี่ปุ่นสีแดง มาร้อยตรงหัวโคม แล้วนำไปพ่นสีสเปรย์ตามวันเกิด รอให้สีแห้ง 

ขั้นตอนที่ 6 นำไปเขียนอักษรหรืออักขระ ด้วยปากกาหมึกซึม สุดท้ายนำมาพ่นสเปรย์เคลือบเงาอีกครั้ง

นายพิริยะ วงค์ฝั้น 

ผู้ใหญ่บ้านบ้านป่าพลู หมู่ที่ 2 ตำบลป่าพลู

และนางอำพร วงค์ฝั้น  แม่หลวงบ้านป่าพลู หมู่ที่  2

บ้านเลขที่ 59 บ้านป่าพลู หมู่ที่ 2 ตำบลป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน

แผนที่การเดินทางและการติดต่อ

ข้อมูลการติดต่อ นายพิริยะ วงค์ฝั้นและนางอำพร  วงค์ฝั้น

โทรศัพท์ : 082-3919552

ที่อยู่ : บ้านป่าพลู เลขที่ 59 หมู่ที่ 2 ตำบลป่าพลู อำเภอบ้านโฮ่ง จังหวัดลำพูน 51130 

ข้อมูลเนื้อหา โดย นายพิริยะ  วงค์ฝั้นและนางอำพร  วงค์ฝั้น

เรียบเรียงเนื้อหา โดย นายทวีศักดิ์  ศรีชัยวงศ์

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย นายทวีศักดิ์  ศรีชัยวงศ์