สถานที่ หมู่ที่ 6 ตำบลน้ำดิบ อำเภอป่าซาง จังหวัดลำพูน
ถ้ำหนองผา ตั้งอยู่บนเนินทางทิศตะวันตกของหมู่บ้าน มีลานกว้างทิวทัศน์สวยงาม ปัจจุบันปากถ้ำปิดไปแล้ว แต่ชาวบ้านยังให้ความสนใจเข้าไปเที่ยวชม ในบริเวณลานร่มรื่น มีหินทรายก้อนใหญ่รูปร่างคล้ายหัวเรือ มีรอยจารึกปรากฏอยู่
มีประวัติโดยย่อ คือ มีเรือสำเภาขนถ่ายสินค้าของพระนางจามเทวีตอนที่ยังไม่ได้ครองนครลำพูน ได้นำเอาเรือสำเภาไปขนถ่ายสินค้าที่เมืองละโว้ (ปัจจุบัน คือ จังหวัดลพบุรี) ตอนขากลับได้เกิดพายุและฝนตกหนัก จึงทำให้เรือของพระนางได้ล่มระหว่างบ้านน้ำดิบกับตำบลดอยหล่อ ในปัจจุบันตรงจุดนี้ บ้านน้ำดิบน้อย หมู่ 6 ตำบล น้ำดิบ กับ วัดพระธาตุดอยน้อย ตำบลดอยหล่อ จึงทำหางเรือได้ไปพาดกับดอยน้อยและหัวเรือได้ไปพาดกับดอยหนองผา ซึ่งดอยหนองผานั้นได้มีถ้ำเล็ก ๆ อยู่ถ้ำหนึ่งติดกับดอยหนองผาไดในปัจจุบัน ในถ้ำได้มียาเม็ดของพระฤๅษีองค์หนึ่ง ประมาณ 30 ปี ยังมีชาวบ้านได้ไปขอยาของพระฤๅษีมารับประทานเพื่อแก้โรคต่างๆ และมีชฎาที่ใช้สำหรับทำพิธีบวชนาค พร้อมทั้งเครื่องแต่งกายทั้ง 4 ชุด เครื่องดนตรีพื้นเมือง ถ้วยชามของใช้สมัยโบราณประมาณ 80 ปี ยังได้มีชาวบ้านได้ขอยืมเครื่องบวชนาคที่อยู่ถ้ำ โดยขอยืมกับแม่ธรณีที่เฝ้าถ้ำนั้น ภายในถ้ำได้แยกเป็นสองสาย สายหนึ่งได้ไปทะลุที่ถ้ำหนองผา อีกสายหนึ่งได้ไปทางบ้านห้วยอ้อ หมู่ 2 ตำบลน้ำดิบ พอลึกเข้าไปคนไม่สามารถเข้าไปสำรวจได้ เพราะทางแคบมากจึงไม่รู้ว่าทางนี้จะไปทะลุที่ไหนและไม่รู้ว่าถ้ำนี้เกิดมาจากอะไร และปี พ.ศ. ใด เหมือนกับหัวเรือของพระนางจามเทวี ที่หัวเรือนั้นมีรอยจารึกสลักติดไว้แต่ไม่มีใครสามารถอ่านได้เพราะเป็นอักษรตัวขอม
ผู้ให้ข้อมูล: ศราวุธ หาญขว้าง ผู้เรียบเรียงข้อมูล: นางสาวรุ่งทิวา กันทาทรัพย์ ครู กศน.ตำบลน้ำดิบ