โครงการศูนย์ฝึกอาชีพชุมชนการจัดการเรียนรู้เพื่อการพัฒนาตนเอง

อาชีพระยะสั้น(กลุ่มสนใจไม่เกิน 30 ชั่วโมง)  

หลักสูตรการจักสานตะกร้าจากไม้ไผ่ จำนวน 25 ชั่วโมง

ศูนย์การเรียนรู้ระดับตำบลนนาทราย อำเภอลี้ จังหวัดลำพูน

การจักสานตะกร้าจากไม้ไผ่เป็นงานหัตถกรรมพื้นบ้านที่มีความละเอียดอ่อนและต้องอาศัยความชำนาญพอสมควร ขั้นตอนหลักในการจักสานตะกร้าจากไม้ไผ่สามารถแบ่งออกได้เป็นลำดับ ดังนี้

: 🌿 ขั้นตอนการจักสานตะกร้าจากไม้ไผ่

1. เตรียมวัสดุและอุปกรณ์

• ไม้ไผ่ที่มีอายุพอเหมาะ (1.5 – 2 ปี) ไม่อ่อนหรือแก่เกินไป

• มีดหรือเหล็กตอกไม้ไผ่

• กรรไกร/มีดคม

• เชือก หรือลวดรัด

• สี (หากต้องการตกแต่ง)

2. การผ่าและเหลาไม้ไผ่

• เลื่อยไม้ไผ่ให้ได้ขนาดความยาวตามที่ต้องการ

• ผ่าไม้ไผ่ออกเป็นซีก ๆ

• เหลาให้บางเป็นตอกไม้ไผ่ (แผ่นบาง ๆ) ให้ได้ขนาดเท่า ๆ กัน

3. การย้อมสี (ถ้าต้องการ)

• นำตอกไปแช่ในสีที่เตรียมไว้ (มักใช้สีผสมกับน้ำร้อน)

• ตากให้แห้งในที่ร่มก่อนนำมาใช้งาน

4. การขึ้นโครง (ฐานตะกร้า)

• นำตอกไม้ไผ่มาสานเป็นฐาน (มักเป็นลายขัดพื้นฐาน)

• สานฐานให้ได้ขนาดกว้างตามต้องการ เช่น ทรงกลม หรือทรงเหลี่ยม

5. การสานด้านข้างตะกร้า

• พอได้ฐานแล้ว เริ่มพับตอกขึ้นด้านข้าง

• ใช้ตอกอีกชุดสานขึ้นข้างโดยใช้ลวดลายต่าง ๆ เช่น ลายขัด, ลายเฉียง, ลายก้านไผ่ ฯลฯ

• สานขึ้นจนได้ความสูงของตะกร้าตามที่ต้องการ

6. เก็บขอบตะกร้า

• ใช้ตอกไม้ไผ่พันหรือขัดเป็นขอบด้านบนให้แน่นหนา

• ตัดส่วนเกินออกให้เรียบร้อย

7. ตกแต่งและเสริมความแข็งแรง

• อาจเสริมโครงด้วยลวด หรือเชือกเพื่อความแข็งแรง

• ตกแต่งด้วยลวดลาย หรือลงน้ำมันไม้ให้เงางามและป้องกันปลวก

✅ เคล็ดลับ

• ไม้ไผ่ควรแช่น้ำก่อนใช้เพื่อให้ยืดหยุ่น ง่ายต่อการดัดโค้ง

• ตอกควรมีขนาดสม่ำเสมอ จะทำให้ลวดลายออกมาสวยงาม

🌾 ประโยชน์ของอาชีพการจักสานตะกร้าจากไม้ไผ่

1. สร้างรายได้และอาชีพ

• เป็นอาชีพหลักหรือเสริมของคนในชุมชน โดยเฉพาะในชนบท

• ลงทุนน้อย ใช้วัสดุจากธรรมชาติที่หาได้ในท้องถิ่น

• สามารถขายเป็นผลิตภัณฑ์พื้นบ้านหรือพัฒนาเป็นสินค้าส่งออก

2. อนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่น

• เป็นการสืบสานภูมิปัญญาพื้นบ้านที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน

• ส่งเสริมให้คนรุ่นใหม่เห็นคุณค่าของงานหัตถกรรมไทย

• ใช้เป็นสื่อการเรียนรู้ในโรงเรียนหรือกิจกรรมวัฒนธรรม

3. ช่วยลดปัญหาสิ่งแวดล้อม

• วัสดุจากธรรมชาติ ย่อยสลายได้ ไม่เป็นพิษต่อสิ่งแวดล้อม

• ทดแทนการใช้พลาสติกหรือภาชนะที่ไม่เป็นมิตรกับโลก

• ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน เช่น การปลูกไม้ไผ่ทดแทน

4. ใช้ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน

• ตะกร้าจากไม้ไผ่ใช้ใส่ของ จัดเก็บสิ่งของ ใช้ในตลาด หรือในครัวเรือน

• ใช้ในงานพิธีหรือประเพณีท้องถิ่น เช่น งานบุญ หรืองานเทศกาล

• พัฒนาเป็นของตกแต่งบ้าน เช่น กระเช้าของขวัญ ตะกร้าดอกไม้ ฯลฯ

5. ส่งเสริมการรวมกลุ่มในชุมชน

• กระตุ้นให้เกิดกลุ่มวิสาหกิจชุมชนหรือกลุ่มแม่บ้าน

• ช่วยสร้างความสามัคคีในการทำงานร่วมกันและการแบ่งปันรายได้

• เพิ่มความเข้มแข็งทางเศรษฐกิจระดับท้องถิ่น

🧺 การนำตะกร้าจากไม้ไผ่ไปใช้

ประเภทการใช้งาน

รายละเอียด

✅ ของใช้ในบ้าน ใส่ผัก ผลไม้ ข้าวสาร ของใช้ทั่วไป

🎁 ของขวัญ/ของฝาก ประยุกต์เป็นกระเช้าของขวัญ ตะกร้าดอกไม้

🌱 งานเกษตร ใช้เก็บผลผลิต เช่น ผัก ผลไม้

🛍️ ใช้แทนถุงพลาสติก ช่วยลดขยะและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม

💒 งานประเพณี/พิธีกรรม ใช้ในงานบุญ เช่น ใส่ของถวายพระ หรือข้าวสารอาหารแห้ง

ที่มาของข้อมูล  เฟสบุ๊ค ศูนย์การเรียนรู้ระดับตำบลนาทราย

เรียบเรียงเนื้อหา โดย นางสาวอัจฉราพรรณ  ใจกลางดุก ครูศูนย์การเรียนรู้

ภาพถ่าย/ภาพประกอบ โดย  นางสาวอัจฉราพรรณ  ใจกลางดุก ครูศูนย์การเรียนรู้