จังหวัดชุมพร มีฐานะเป็นเมืองสิบสองนักกษัตรของเมืองนครศรีธรรมราช ในปีพุทธศักราช 1997 แผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ มีเมืองขึ้นคือ เมืองปะทิว เมืองตะโก เมืองหลังสวน เมืองระนอง เมืองกระบุรี ในสมัยรัตนโกสินทร์ พม่ายกกองทัพใหญ่เข้ามาเมื่อปี พ.ศ.2328 ตีได้เมืองระนอง กระบี่ ชุมพร ไชยา และนครศรีธรรมราช และเผาเมืองชุมเสียสิ้น รัชกาลที่ 1 จึงโปรดเกล้าให้กรมระราชวังบรมมหาสุรสิงหนาท ยกทัพไปขับไล่พม่า
Embedded Files
ในรัชกาลที่ 5 ทรงโปรดเกล้าให้จัดตั้งมณฑลชุมพร ต่อมาไปรวมกับมณฑลสุราษฎร์ธานี ครั้งเมื่อยุบมณฑลสุราษฎร์ธานี ชุมพรไปขึ้นกับมณฑลนครศรีธรรมราช จนกระทั่งมีการยุบการปกครองระบอบมณฑลเป็นจังหวัด ชุมพรจึงมีฐานะเป็นจังหวัดโดยโอนอำเภอหลังสวนเข้าไปไว้ในเขตการปกครองด้วย
คำว่า “ชุมพร” มาจากคำว่า “ประชุมพล” หรือ “ชุมนุมพล” เนื่องจากเป็นเมืองหน้าด่าน การเดินทัพจะต้องเข้ามาตั้งค่ายชุมนุมพลกันที่นี่ จึงเรียกจุดนี้ว่า “ชุมนุมพล” และต่อมาเพี้ยนเป็น “ชุมพร ” อีกประการหนึ่งด้วยเหตุผลที่ว่าในสมัยโบราณเมื่อจะเคลื่อนพลจะต้องทำพิธีส่งทัพ โดยการบวงสรวงสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อขอพรให้ได้รับชัยชนะ ซึ่งอาจเป็นต้นเหตุของคำว่า “ชุมพร” ได้เช่นกัน แต่อีกทางหนึ่งสันนิษฐานว่าน่าจะได้มากจากพันธุ์ต้นไม้ธรรมชาติในท้องถิ่นได้แก่ ต้นมะเดื่อชุมพร ซึ่งต้นไม้ดังกล่าว เป็นสัญลักษณ์ส่วนหนึ่งของตราประจำจังหวัดชุมพร
ชุมพรเป็นเมืองนาเมืองสวน จึงพัฒนาเมืองได้ช้า ในปี พ.ศ. 2433 พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 เสด็จพระราชดำเนินไปหัวเมืองฝั่งตะวันตก เสด็จขึ้นบกและพักแรมที่ชุมพรคืนหนึ่ง ทรงบันทึกไว้ว่า “ บ้านท่าตะเภาอยู่ฝั่งเหนือที่เป็นโรงเรือนมีประมาณ 100 หลัง มีที่เป็นร้านขายผ้าอยู่แห่งหนึ่ง ที่เป็นโรงจีนแต่งผูกผ้าตั้งโต๊ะแห่งหนึ่ง มีหนังสือเขียนว่าถวายชัยมงคล” ตั้งแต่ย้ายเมืองจากแม่น้ำชุมพรแล้วก็สร้างบ้านเมืองได้เท่านี้
เหตุการณ์สำคัญในสมัยสงครามโลกครั้งที่ 2 ญี่ปุ่นยกพลขึ้นบกทางภาคใต้ ตั้งแต่ประจวบคีรีขันธ์เรียงรายลงไปถึงปัตตานี ทัพญี่ปุ่นยกพลขึ้นบกที่จังหวัดชุมพร เมื่อวันที่ 8 ธันวาคม 2484 เวลาประมาณ 02.00 น.
กองกำลังทหารญี่ปุ่นจำนวนไม่แน่ชัดยกพลขึ้นบกที่บริเวณริมทะเลบ้านคอสน ตำบลท่ายาง อำเภอเมืองชุมพร ขณะนั้นระดับน้ำทะเลลดลงบริเวณอ่าวบ้านคอสน จึงกลายเป็นอ่าวโคลน ทหารญี่ปุ่นลุยโคลนเพื่อขึ้นบกและรวมพลเวลาประมาณ 05.00 น. จากนั้นเริ่มเคลื่อนกองกำลังเข้าสู่เมือง แบ่งเป็น 2 สาย สายที่ 1 เคลื่อนกองกำลังตัดข้ามทุ่งนาสู่ท่านางสังข์ สายที่ 2 เคลื่อนกองกำลังสู่วัดท่ายางใต้ บริเวณปากคลองท่ายางกับแม่น้ำท่าตะเภา ในครั้งนั้นกองกำลังตำรวจ และยุวชนทหาร (นักเรียนชายโรงเรียนศรียาภัย ส่วนนักเรียนหญิงโรงเรียนสอาดเผดิมวิทยา เป็นหน่วยปฐมพยาบาลเบื้องต้นรอบนอก) เคลื่อนกำลังไปสกัดทหารญี่ปุ่น โดยมีร้อยเอกถวิล นิยมเสน ผู้บังคับหน่วยยุวชนทหารที่ 52 เป็นหัวหน้าเคลื่อนกองกำลังยึดเชิงสะพานท่านางสังข์ฝั่งตะวันตก ต่อมาร้อยเอกถวิล นิยมเสน ถูกทหารญี่ปุ่นยิงเสียชีวิต ยุวชนทหารที่เหลือได้ยิงต่อสู้กับกำลังทหารญี่ปุ่น
ในเวลาก่อนเที่ยง รัฐบาลไทยสั่งการทางโทรเลขให้หยุดยิง ปล่อยให้กองกำลังทหารญี่ปุ่นผ่านไปสู่พม่าได้และให้กองกำลังญี่ปุ่นพักตามโรงเรียนต่างๆของจังหวัดชุมพร ปัจจุบันมีการสร้างอนุสาวรีย์ยุวชนทหารบริเวณสะพานท่านางสังข์
เสาหลักเมืองชุมพร
ตามหนังสือวัฒนธรรม พัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญาจังหวัดชุมพร หนังสือโบราณสถานในจังหวัดชุมพร สำนักศิลปากรที่ 12 นครศรีธรรมราช กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม และศูนย์ข้อมูลกลางทางวัฒนธรรมจังหวัดชุมพร พบว่า เสาหลักเมืองชุมพรได้แก่ศาลหลักเมือง เป็นสัญลักษณ์การสร้างบ้านเมือง เครื่องยึดเหนี่ยวทางจิตใจ เพื่อให้มีหลักเมืองที่ถูกต้องตามโบราณประเพณี ศาลหลักเมืองชุมพรตั้งอยู่หน้าศาลากลางจังหวัดชุมพร เขตเทศบาลเมืองชุมพร มีลักษณะเป็นทรงปราสาทหลังคาจตุมุขยอดปราสาททรงปรางค์ ภายในประดิษฐานเสาหลักเมืองซึ่งเป็นไม้แกะสลักลวดลายไทยลงรักปิดทอง ไม้ที่ทำเสาหลักเมืองได้มาจากต้นราชพฤกษ์แห่งวัดถ้ำารับร่อ ซึ่งเป็นดินแดนที่เชื่อถือว่าเป็นที่ตั้งของเมืองอุทุมพร หรือเมืองชุมพรดั้งเดิม มีอายุ 100 ปี เชื่อว่าเป็นไม้มงคลสูงสุด ในหมู่ไม้ทั้งหลาย และได้รูปพรรณสัณฐานตามตำราที่กล่าวไว้ โดยได้ทำพิธีตัดต้นไม้เมื่อวันพฤหัสบดีที่ 9 มกราคม 2535 และได้กราบบังคมทูลและได้รับพระกรุณาโปรดเกล้าฯ จากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ได้เสด็จฯเป็นองค์ประธานในพิธีเปิดศาลหลักเมืองชุมพร เมื่อวันที่ 31 กรกฎาคม 2535
Page updated
Report abuse