ศาลพ่อพญาเร่ตั้งอยู่ในอำเภอบ่อทอง จังหวัดชลบุรี เป็นสถานที่ที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์และจิตวิญญาณของชาวบ้านในพื้นที่นี้ ศาลแห่งนี้สร้างขึ้นเพื่อระลึกถึง "เจ้าพ่อพญาเร่" ซึ่งมีเรื่องเล่าว่าเป็นทหารของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่เคยร่วมทัพในการตีเมืองจันทบุรี และมีบทบาทสำคัญในการขนทองคำจากพื้นที่ "บ่อทอง" ไปสร้างกรุงธนบุรี ในปี พ.ศ. 2539 นายอำเภอบ่อทองได้รวบรวมเงินบริจาคจากประชาชนเพื่อหล่อรูปหล่อพ่อพญาเร่ และสร้างศาลใหม่ โดยอัญเชิญมาประดิษฐานที่โรงเรียนอนุบาลบ่อทองเมื่อวันที่ 5 ธันวาคม พ.ศ. 2540
เมืองพญาเร่เป็นเมืองยุคทวารวดีที่ตั้งอยู่ในตำบลบ่อทอง ห่างจากเมืองพระรถประมาณ 32 กิโลเมตร ลักษณะผังเมืองเป็นรูปวงรีสองชั้น มีเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 1,100 เมตร (ชั้นนอก) และ 600 เมตร (ชั้นใน) แต่ไม่มีโบราณสถานขนาดใหญ่ จึงสันนิษฐานว่าเป็นเพียงเมืองหน้าด่านของเมืองพระรถ ชาวบ้านบางส่วนเชื่อว่าเมืองนี้เกี่ยวข้องกับนิทานเรื่อง พระรถเมรี โดยระบุว่าเป็น "เมืองคชปุระ" ของนางยักษ์สันธมาร เนื่องจากตั้งอยู่ท่ามกลางป่าเขา ปัจจุบันบริเวณนี้ถูกใช้ทำการเกษตร และร่องรอยคูเมืองหรือคันดินถูกทำลายไปหมดแล้ว
ศาลพ่อพญาเร่เป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชนในอำเภอบ่อทองและพื้นที่ใกล้เคียง ชาวบ้านจัดพิธีบวงสรวงและปิดทองรูปหล่อทุกปีระหว่างวันที่ 4-6 ธันวาคม โดยมีเครื่องสังเวย เช่น หัวสัตว์ สุรา ประทัด และผลไม้ เพื่อแสดงความเคารพและแก้บน พิธีกรรมเหล่านี้สะท้อนถึงความเชื่อและความผูกพันทางประวัติศาสตร์ที่สืบทอดกันมาหลายชั่วอายุคน และยังคงเป็นประเพณีที่มีความสำคัญทางจิตวิญญาณของชุมชนในพื้นที่นี้อย่างต่อเนื่อง
แหล่งอ้างอิง
YouTube ช่อง homelandchonburi : https://www.youtube.com/watch?v=U-ZuE4JMgIo
เว็บไซต์ pritepongsakorn.webstriple.com : http://pritepongsakorn.webstriple.com/362436343621361436563629361435973634364836193656.html