Χαρακτηριστικά

Γνωρίσματα αποτελεσματικού σχολείου

1. Προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες.

2. Άσκηση ηγετικού ρόλου

3. Σταθερότητα προσωπικού

4. Δομή και οργάνωση του αναλυτικού προγράμματος και των διδακτικών μεθόδων

5. Ανάπτυξη προσωπικού.

6. Μεγιστοποίηση του χρόνου μάθησης.

7. Ευρεία αναγνώριση της σχολικής επιτυχίας.

8. Εμπλοκή και υποστήριξη των γονιών.

9. Συνεργασία, συντονισμός και συναδελφικές σχέσεις.

10. Αίσθηση κοινότητας.

11. Σαφείς στόχοι.

12. Κοινές προσδοκίες.

13. Τάξη και πειθαρχία.

1. Προσαρμογή στις τοπικές συνθήκες.

· Βασικό γνώρισμα του αποτελεσματικού σχολείου είναι ότι προσαρμόζει τις εργασίες στις ιδιαίτερες ανάγκες του μαθητικού πληθυσμού και τις τοπικές συνθήκες.

· Η σχολική μονάδα αποφασίζει το δικό της στρατηγικό σχέδιο και αναπτύσσει τη δική της διοικητική φιλοσοφία.

· Η σχολική μονάδα αναπτύσσει τη δική της αυτονομία. Μέσα σε αυτή την αυτονομία τα μέλη του διδακτικού προσωπικού προγραμματίζουν το διδακτικό τους έργο υπηρετώντας εξειδικευμένες ανάγκες μέσα στα πλαίσια των εκπαιδευτικών αρχών.

· Τα μέλη του διδακτικού προσωπικού με κάποια αυτονομία που έχουν διαμορφώνουν το αναλυτικό πρόγραμμα και τις προσεγγίσεις που εφαρμόζουν.

· Η αυτονομία επιτρέπει συμμετοχή στον προγραμματισμό και συνεργασία μεταξύ των μελών του προσωπικού.

2. Άσκηση ηγετικού ρόλου.

Ο ηγετικός ρόλος ασκείται σε τρία επίπεδα:

· Της διευθυντικής ομάδας.

· Του εκπαιδευτικού της τάξης.

· Των μαθητών.

3. Σταθερότητα προσωπικού

Η συχνή διακίνηση των εκπαιδευτικών μειώνει την αποτελεσματικότητα του σχολείου και επηρεάζει αρνητικά το ηθικό του προσωπικού και την επίδοση των παιδιών.

4. Δομή και οργάνωση του αναλυτικού προγράμματος και των διδακτικών μεθόδων.

Το αναλυτικό πρόγραμμα πρέπει:

· Να εκφράζει τους σκοπούς και τις προσδοκίες του σχολείου.

· Να είναι διατυπωμένο με σαφήνεια.

· Να προάγει τις δεξιότητες που πρέπει να έχουν οι μαθητές.

· Να είναι καλά δομημένο.

Η διδασκαλία βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων, όπως η ανάγνωση, η γραφή και τα μαθηματικά πρέπει να αποτελούν τη βάση στην οποία θα στηριχθούν τα υπόλοιπα θέματα.

5. Ανάπτυξη προσωπικού.

· Εμπλοκή σε ομαδική προσπάθεια.

· Επιδίωξη στόχων σημαντικών για επαγγελματική ανέλιξη.

· Κάθε μέλος έχει στόχους και σχέδιο για προσωπική επαγγελματική ανάπτυξη.

· Ευκαιρίες ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης. Οι εκπαιδευτικοί εξοικειώνονται με

i. το περιεχόμενο προγραμμάτων,

ii. διδακτικές προσεγγίσεις,

iii. σύγχρονες αντιλήψεις και μεθόδους εργασίας.

Α. Ανάπτυξη προσωπικού μέσα στη σχολική μονάδα.

Β. Στήριξη από εξωτερικές πηγές (σεμινάρια σε σχολική βάση, συμμετοχή σε σειρές μαθημάτων του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου)

6. Μεγιστοποίηση του χρόνου μάθησης.

· Αξιοποιείται ο διδακτικός χρόνος.

· Η μάθηση μεγιστοποιείται μέσα από καλά οργανωμένα σχέδια μαθημάτων.

· Οι μαθητές ασχολούνται με δραστηριότητες που έχουν παιδευτική αξία.

· Οπτικοακουστικά και εποπτικά μέσα.

· Το ωρολόγιο πρόγραμμα εφαρμόζεται σχολαστικά.

· Οι μαθητές βρίσκονται έγκαιρα στις τάξεις τους και τα μαθήματα αρχίζουν χωρίς χρονοτριβή.

· Οι εκπαιδευτικοί αφιερώνουν χρόνο ατομικής βοήθειας των μαθητών ακόμη και εκτός σχολείου.

· Ο χρόνος μάθησης είναι πολύ σημαντικός για καλύτερα αποτελέσματα.

· Καλά οργανωμένο σύστημα κατ οίκον εργασίας.

· Αξιοποίηση της βιβλιοθήκης.

7. Ευρεία αναγνώριση της σχολικής επιτυχίας.

· Η αναγνώριση της επιτυχίας, ο δίκαιος έπαινος, δημιουργεί θετικά κίνητρα.

· Δάσκαλοι και μαθητές που βλέπουν ότι οι προσπάθειές τους αναγνωρίζονται.

· Η αναγνώριση της επιτυχίας εξυψώνει το ηθικό του σχολείου.

· Αναγνώριση είτε με επιδοκιμασία με λόγια είτε με υλική επιβράβευση.

· Σημαντική είναι η ανάμειξη του διευθυντή στην αναγνώριση της επιτυχίας. Αυτό δίνει το μήνυμα «είμαι μαζί σας, παρακολουθώ τι γίνεται».

8. Εμπλοκή και υποστήριξη των γονιών.

· Το αποτελεσματικό σχολείο έχει αποτελεσματική επικοινωνία με τους γονείς. Ενημερώνει τους γονείς για τους στόχους που τέθηκαν από το σχολείο, τις προσδοκίες που έχουν οι εκπαιδευτικοί για τα παιδιά τους, για την πρόοδό τους στους διάφορους τομείς του αναλυτικού προγράμματος.

· Οι γονείς να συνομιλούν με το διευθυντή και τους εκπαιδευτικούς και να προσφέρουν βοήθεια και στήριξη στις αίθουσες διδασκαλίας.

· Το αποτελεσματικό σχολείο επιδιώκει σύστημα επιμόρφωσης των γονέων, ώστε να μπορούν να στηρίζουν την προσπάθεια των παιδιών τους στο σπίτι και στο σχολείο.

9. Συνεργασία, συντονισμός και συναδελφικές σχέσεις.

· Προϋπόθεση της συνεταιριστικής προσπάθειας είναι η εμπλοκή όλου του προσωπικού στο σχεδιασμό και την ανάπτυξη του αναλυτικού προγράμματος σε σχολικό επίπεδο.

· Συλλογική προσπάθεια για επίτευξη των στόχων.

· Η συνεργασία του προσωπικού συμβάλει στην καλύτερη αξιοποίηση των μέσων που διαθέτει το σχολείο.

· Η αμφίδρομη επικοινωνία εκπαιδευτικού προσωπικού και διευθυντή, βοηθά στην πραγματοποίηση κοινών αποδεκτών στόχων.

· Η αποτελεσματική επικοινωνία και η καλή συνεργασία μεταξύ των μελών του διδακτικού προσωπικού είναι στοιχεία απαραίτητα για την επίλυση προβλημάτων του σχολείου.

· Η συνεργασία βοηθά στην ανάπτυξη πνεύματος συλλογικής προσπάθειας.

· Οι συναδελφικές σχέσεις:

i. δημιουργούν καταστάσεις αμοιβαίας εμπιστοσύνης,

ii. δημιουργούν αίσθηση συλλογικής ευθύνης και

iii. βελτιώνουν την επικοινωνία.

· Η συναδελφικότητα μπορεί να ενισχυθεί με την ανάληψη συνεταιριστικής διδασκαλίας, ανταλλαγές επισκέψεων στις τάξεις, κοινό προγραμματισμό, δημιουργία χώρου για ελεύθερες συζητήσεις και άτυπη επικοινωνία.

10. Αίσθηση κοινότητας.

· Το καλό σχολικό κλίμα επηρεάζει θετικά την επίδοση των μαθητών.

· Η φιλική ατμόσφαιρα, η επικοινωνία προσωπικού και μαθητών βοηθούν στην πρόοδο και βελτίωση των μαθητών και στην καλή λειτουργία του σχολείου.

· Ένα τέτοιο κλίμα δημιουργεί στους μαθητές την αίσθηση κοινότητας, ότι είναι άτομα αποδεκτά στη σχολική κοινότητα.

· Αναπτύσσει τη συναντίληψη και το κοινοτικό πνεύμα, αυξάνει το συναίσθημα αμοιβαίας εμπιστοσύνης και αλληλοαποδοχής.

11. Σαφείς στόχοι.

· Προσωπικό και μαθητές έχουν ξεκάθαρους στόχους, για την επίτευξη των οποίων καταβάλλουν προσπάθειες.

· Οι στόχοι είναι υψηλού επιπέδου αλλά πραγματοποιήσιμοι και οι μαθητές ενθαρρύνονται να καταβάλλουν μεγαλύτερη προσπάθεια.

· Όταν οι στόχοι είναι σαφώς διατυπωμένοι και το σχολείο λειτουργεί ομαλά, μεγιστοποιείται ο χρόνος μάθησης.

12. Κοινές προσδοκίες.

· Το αποτελεσματικό σχολείο έχει συλλογικό όραμα για τα επίπεδά του.

· Εκπαιδευτικοί, γονείς και μαθητές συμμερίζονται τους στόχους του σχολείου.

· Απαραίτητη η αξιολόγηση ως συστήματα ανατροφοδότησης.

· Καλύτερα η αυτοαξιολόγηση, παρά η ετεροαξιολόγηση αξιολόγηση, γιατί οδηγεί σε ένα θετικό πρόγραμμα αξιολόγησης που ενθαρρύνει την αυτοβελτίωση.

13. Τάξη και πειθαρχία.

· Η τάξη και πειθαρχία είναι βασικές προϋποθέσεις για δημιουργία ατμόσφαιρας που συντελεί στη μάθηση.

· Καθοριστικοί παράγοντες είναι.

i. Οι νόρμες του σχολείου (κανονισμοί)

ii. Ο τρόπος συμπεριφοράς των μαθητών (ηθικός κώδικας -να ενδιαφέρονται για τους άλλους, να είναι διακριτικοί και ευγενικοί)

· Άλλοι παράγοντες που είναι καθοριστικοί της αποτελεσματικότητας του σχολείου:

i. Προσαρμογή της εργασίας στο επίπεδο των μαθητών

ii. Διευκρίνιση των προσδοκιών που έχουν οι εκπαιδευτικοί για τη συμπεριφορά των μαθητών στην τάξη και στους άλλους χώρους.

iii. Κανονισμοί με παιδαγωγική αξία (και όχι πολλοί κανονισμοί με αχρείαστη στρατοκρατία)

iv. Αντιμετώπιση ανεπιθύμητης συμπεριφοράς έτσι που να προστατεύει την αξιοκρατία του ατόμου.

Βιβλιογραφία

(Ζ΄ Παγκύπριο Εκπαιδευτικό Συνέδριο Διευθυντών Δημοτικής Εκπαίδευσης)