บทที่ ๕
สัญโญคะ พยัญชนะสังโยคหรือซ้อน
พยัญชนะสังโยค เรียกอีกนัยหนึ่งว่า ตัวสะกด กล้ำ และสะกดควบกล้ำ หมายถึง พยัญชนะ ๒ หรือ ๓ ตัว ซ้อนกันโดยไม่มีสระคั่นระหว่างกลาง มีวิเคราะห์ว่า "สํยุชฺชตีติ สญฺโญโค พยัญชนะที่ถูกประกอบเข้ากัน ชื่อว่าสัญโญคะ" เช่น กฺก กฺข จฺจ จฺฉ งฺขฺย นฺทฺร (จกฺกํ ภิกฺขุ ปจฺจโย มจฺฉา สงฺขฺยา อินฺทฺริยํ)
มีหลักการซ้อนดังนี้
พยัญชนะตัวที่ ๑ ในวรรคทั้ง ๕ ซ้อนหน้าพยัญชนะตัวที่ ๑, ๒ ในวรรคของตน (๑ ซ้อน ๑ ซ้อน ๒)
พยัญชนะตัวที่ ๓ ในวรรคทั้ง ๕ ซ้อนหน้าพยัญชนะตัวที่ ๓, ๔ ในวรรคของตน (๓ ซ้อน ๓ ซ้อน ๔)
พยัญชนะตัวที่ ๕ ในวรรคทั้ง ๕ เว้น ง ซ้อนหน้าพยัญชนะตัวที่ ๑, ๒, ๓, ๔, ๕ ในวรรคของตน (๕ ซ้อน ๑, ๒, ๓, ๔, ๕ เว้น ง)
ส่วนพยัญชนะอวรรคนั้น ซ้อนตัวเองและตัวอื่นได้มี ๔ ตัว คือ ย ล ว ส ที่เหลือซ้อนกับตัวอื่นได้ทั่วไป เช่น อยฺโย มลฺโล นิพฺพานํ (นิวฺวานํ) อสฺส มยฺหํ กลฺยาณํ ชิวฺหา อสฺมิ