अग्निसूक्तम् १.१

📌00👈 👉02 

संहितापाठः

अ॒ग्निमी॑ळे पु॒रोहि॑तं य॒ज्ञस्य॑ दे॒वमृ॒त्विज॑म् ।

होता॑रं रत्न॒धात॑मम् ॥ १.००१.०१॥

पदपाठः

अ॒ग्निम् । ई॒ळे॒ । पु॒रःऽहि॑तम् । य॒ज्ञस्य॑ । दे॒वम् । ऋ॒त्विज॑म् ।

होता॑रम् । र॒त्न॒ऽधात॑मम् ॥ १.००१.०१॥

अनुवादः

मराठी  हिन्दी  English   टीका/भाष्यम्

समासपरिचयः

==========

१. रत्न-धा-तमम्- रत्नानि दधाति इति, रत्नधा। उपपदतत्पुरुषः।

==========

तद्धितपरिचयः

==========

१. रत्नधातमम्- अतिशयेन रत्नधा इति, रत्नधातमः।

==========

पदपरिचयः

==========

रत्नधातमम्

=======================

प्रातिपदिकम् :  रत्नधातम

प्रकारः : अकारान्तम्

लिङ्गम् : पुंल्लिङ्गम् 

जातिः : तर-तम-भाववाचक-विशेषणम्

विभक्तिः : द्वितीया

वचनम् : एकवचनम्

==================

पदार्थः

==========

[G.V. Devathali's Sanskrit Marathi Dictionary]

1. रत्नधा adj.

उत्तम धनाचा दाता

==================

[Apte's Sanskrit Hindi Dictionary]

1. रत्नधा वि.[रत्न+धा+तमप्]

श्रेष्ठ धन का दाता 

===================

[Monier William's Sanskrit English Dictionary]

1. रत्नधा mfn.

procuring wealth, distributing riches or precious things (-तम mfn. dist° great riches),

====================

टीका/भाष्यम्

[सायणभाष्यम्]

रत्नधातमं यागफलरूपाणां रत्नानामतिशयेन धारयितारं पोषयितारं वा । 

रत्नशब्दो द्वितीयाध्याये मघमित्यादिष्टष्टाविंशतौ धननामसु पठितः । रमणीयत्वाद्रत्नत्वम् । दधातिधातुरत्र दानार्थवाचीति । तदिदं निरुक्तकारस्य यास्कस्य मन्त्रव्याख्यानम् । 

रत्नशब्दो नब्विषयस्यानिसंतस्य । फि । २-३ । इत्याद्युदात्तः । तथा चाम्नायते रत्नं धातेति । रत्नानि दधातीति विग्रहः । समासत्वादन्तोदात्तो रत्नधाशब्दः । यद्वा । कृदुत्तरपदप्रकृतिस्वरः । तमप्प्रत्ययस्य (पा ५-३-५५) पित्स्वरेणानुदात्ते सति (पा ३-१-४) स्वरितप्रचितौ । संहितायामाद्याक्षरस्य प्रचयो द्वितीयाक्षरस्य सन्नतरत्वम् । 

=====================