ข้อวินิจฉัยเรื่องศักราชที่สร้างพระพุทธรูป

การศึกษารายละเอียดของข้อมูลเกี่ยวกับองค์พระพุทธรูป พระมหาเถรนาคเสน ทั้งด้านพุทธศิลปะและคำจารึกดังกล่าวข้างต้น เมื่อวิเคราะห์ร่วมกับบรรดาหลักฐานแวดล้อมด้านประวัติศาสตร์ โบราณคดีอื่นๆ แล้วนำมาสอบเทียบ กำหนดปีที่สร้างพระพุทธรูป จากรอบนักษัตร และปีจุลศักราช 787 (พ.ศ.1968) , 847 (พ.ศ.2028) หรือ 1089 (พ.ศ.2268) ซึ่งศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร คำนวณไว้ จะได้ข้อยุติดังต่อไปนี้

1.สร้างเมื่อ ปีดับไส้ (ปีมะเส็ง สัปตศก) จ.ศ.787 (พ.ศ.1968) ศักราชดังกล่าวเป็นปีที่มีหลักฐานแวดล้อมรองรับความเป็นไปได้มากที่สุดดังนี้

1.1 รูปแบบศิลปะ พระพุทธรูปปางมารวิชัย สำริด “พระมหาเถรนาคเสนเจ้า” องค์นี้จัดอยู่ในกลุ่มพระพุทธรูปศิลปะล้านนาอายุราวครึ่งหลังพุทธศตวรรษที่ 20

1.2 ศักราชดังกล่าง ตรงกับรัชกาล พระญาสามฝั่งแกน พระองค์เสด็จขึ้นเสวยราชย์ในนครเชียงใหม่ ระหว่าง ปี พ.ศ.1949-1985 ณ ปี พ.ศ.1968 พระชนม์ได้ 36 พรรษา อนึ่งในรัชกาลของพระองค์ยังมีพระมหาเถระสำคัญอีกรูปหนึ่ง ซึ่งท้ายนามของท่านพ้องกับมหาเถรนาคเสน คือ พระมหาเถรพุทธเสน

1.3 พระมหาเทวี หรือพระเขษฐภคินี ของ พระมหาเถรนาคเสน ตามคำจารึกคงหมายถึงพระมหาเทวีติโลกจุฑสมเด็จพระราชชนนี พระญาสามฝั่งแกน “พระพุทธรูปองค์นึ้จึงเป็นหลักฐานที่สำคัญยิ่ง ทางด้านศิลปะประวัติศาสตร์และโบราณคดี ทั้งยังเป็นพระพุทธรูปสำริดลององค์ ศิลปะล้านนา ที่มีคำจารึกกำกับอยู่บนส่วนฐาน ซึ่งสร้างขึ้นก่อนรัชกาลพระเจ้าติโลกราชองค์แรกที่สำรวจพบในปัจจุบัน”

เอกสารอ้างอิง

พิพิธวิทยาคาร รวมบทความวิชาการด้านโบราณคดี ประวัติศาตร์ศิลปะและพิพิธภัณฑ์วิทยา 2553

สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม