(7 oktober 2024)

Twee jaar na mijn bezoek aan  het kasteelmuseum van Dieppe (Frankrijk) in 2012 was er spectaculair nieuws. In het kasteel had men bij restauratiewerkzaamheden een eeuwenoude schaaktekening gevonden. Ooit wilde ik er weer eens gaan kijken en dit jaar is dat gelukt. Echter, bij de rondgang door het museum zag ik wel de ivoren schaakstukken weer, zoals beschreven in de Reisgids voor Schaakliefhebbers op bladzijde 212 e.v., maar geen schaaktekening. Bij vertrek toch maar even aan een medewerker ernaar gevraagd, maar die verwees me naar het toilet... Mijn Frans was kennelijk nog slechter dan ik dacht, maar een sanitaire stop kan nooit kwaad. Tot mijn stomme verbazing bleek zich juist daar het schaakfresco te bevinden, de raarste plek waar ik ooit een schaakmotief heb aangetroffen. Het schaakbord is met houtskool getekend op pleisterwerk en men denkt dat de tekening een heraldisch wapen moet voorstellen.

(22 september 2024)

Soms verdwijnen mooie schaakmotieven uit het externe en zelfs het interne geheugen van bovengetekende. Chiel van Kampen had me vorig jaar al foto's gestuurd van deze schaakattractie. Met enige schaamte moet ik toegeven dat dit een voorbeeld is van dat falende geheugen. Dit veld met tot schaakstukken gesnoeide bomen staat in de prachtige tuinen van het Normandische Chateau Champ de Bataille. Het veld draagt dan ook de naam l'Echiquier (het schaakbord). Renée Gorter zag met scherpe blik dat de fantasie-opstelling aan een ernstig manco leed, namelijk dat koning en dame niet recht tegen over elkaar maar diagonaal tegen over elkaar staan opgesteld. Ik ben benieuwd of ze dat nog eens gaan bijsnoeien.

(2 augustus 2024)

In het Tate Modern in Londen is een kleine expositie van kunstenares Anna Boghiguian. Een kunstzinnig schaakspel is de grootste aandachtstrekker. Kunstzinnig, dus het heeft een onderliggend thema, dat begint bij de titel Institution vs. The Mass. Het beeldt de cyclus uit van revoluties en sociale verandering door de tijden heen. Telkens ontstaan er nieuwe machtsstructuren die wanneer ze voldoende gecorrumpeerd zijn geraakt door de massa van het volk omver worden geworpen. Te zien tot 13 oktober 2024. Tip en foto zijn van Ton Fasel. Misschien een beetje cliché om het schaakspel voor een politiek thema te gebruiken, maar Boghiguian verwoordt het wel mooi: "A chess game is very interesting because it deals with strategy. It also deals with music, with poetry and the development of thought."

(26 mei 2024)

In het stadhuis van Belfast staat dit schaakspel. Het is ontworpen door de lokale kunstenaar Anto Brennan. Niet opgedoken uit het wrak, maar in 2002 vervaardigd ter herinnering aan de scheepsramp die 90 jaar eerder plaatsvond. De meeste schaakstukken zijn uitgebeeld als illustere passagiers van het vergane schip. Voor de koning en dame koos Brennan voor Isidor en Ida Straus, de rijke eigenaren van het Amerikaanse warenhuis Macy's. De foto en de tip komen van Gerrit van Oostrum.

(18 februari 2024)

In het Deutsches Mineralienmuseum in Idar-Oberstein staat dit door Henk Alberts gefotografeerde schaakspel. De schaakstukken zijn gemaakt uit bergkristal en siliciumcarbide. De vier hoeken van het schaakbord worden ondersteund door figuren in de vorm van een mens, een leeuw, een stier en een adelaar. Zij representeren de vier evangelisten respectievelijk Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes. Het kunstzinnige schaakspel van het kunstenaarsechtpaar Claudius en Katherine Barbat is gedoopt als Le jeu de la strategie spirituelle.
Het bijschrift in het museum vermeldt dat dit schaakspel ooit in een tv-uitzending was te zien op verzoek van (volgens het bijschrift schaakwereldkampioen) Viktor Kortchnoi. Hij beargumenteerde zijn verzoek met de opmerking dat dit het enige schaakspel was dat de grenzen van zijn verbeeldingskracht overschrijdt...