(24 december 2020)
Aan alle bezoekers van deze website een mooie Kerst gewenst!
(21 december 2020)
Het Zwitserse schaakmuseum dat in de Reisgids voor Schaakliefhebbers (blz. 288) in Kriens wordt gelokaliseerd lijkt een tamelijk zwervend bestaan te leiden. Het was eerder al van de Industriestrasse naar de Ringstrasse in Kriens verhuisd. Nu is het museum neergestreken in het plaatsje Rain, aan de Grossweid 6. Wel nog steeds onder de rook van Luzern. Bedankt Nico van der Plas voor je opmerkzaamheid!
Helaas kan er voorlopig weinig gereisd worden vanwege de corona-ellende. Een mogelijk alternatief, naast het lezen in de Reisgids en Anekdotengids voor Schaakliefhebbers, is schaakfilms kijken. Als u daarvoor ideeën wilt opdoen wijs ik u graag op de zojuist verschenen filmspecial van de Motiefgroep Schaken (SK 171). Schrijver d6 is daar overigens nauw bij betrokken geweest.
(6 december 2020)
(Update 17 oktober 2021: Henk Alberts meldt dat hij het schaakspel niet meer heeft aangetroffen op 19/8/21 en dat het mogelijk deel heeft uitgemaakt van een tijdelijke tentoonstelling)
Donaueschingen is de naam van een Duits stadje nabij de bron van de Donau. Fürstlich Fürstenbergische Sammlungen is de naam van een museum in Donaueschingen. Tot de tentoongestelde collectie van het museum behoort dit Togolese schaakspel uit 1995. De schaakstukken beelden Europese kolonisten uit die het opnemen tegen de oorspronkelijke Afrikaanse bewoners. Het schaakspel is door een Togolese vakman gemaakt en geschonken aan de ontwikkelingswerker Rudi Schwarzwälder, die het op zijn beurt in bruikleen heeft gegeven aan de Fürstlich Fürstenbergische Sammlungen. De foto en tip zijn afkomstig van Robert van Doorn.
(17 november 2020)
Het Taras Shevchenko park in Kyiv (Oekraïne) is een plek waar de schakers van Kyiv graag een potje schaken. Het is niet meer dan logisch dat juist daar een beeld van twee schakers is geplaatst. De bladeren op de voorgrond maken duidelijk dat het om een klein beeldje gaat.
Deze minischaaksculptuur maakt deel uit van een groot project dat minisculpturen door heel Kyiv heeft geplaatst. De titel van het project van Yulia Bevzenko draagt de titel Zoek. De bedoeling moge duidelijk zijn. De grootse onthulling van het door Olha Kolesnyk gemaakte schaakbeeldje was op 20 juli 2019. De figuur rechts doet een beetje denken aan Geri uit de animatiefilm Geri's game. De foto werd toegestuurd door Martin van Driel.
(7 november 2020)
De musea zijn weer even dicht, maar gelukkig hebben we nog wat foto's. Deze foto is gemaakt door Pim du Chatinier in het Bunkermuseum in het Zeeuwse Zoutelande. Het is een Duits schaakspel uit de Tweede Wereldoorlog met bord en stukken van karton. In de rechtopstaande doos erachter kan het spel worden opgeborgen. Dergelijke schaakspellen kregen soldaten vaak door familie toegestuurd; daarom staat op het etiket van de doos ook "Ein Gruß aus der Heimat". Naast het schaakspel ziet u enkele brochures met de regels van het schaakspel.
(22 oktober 2020)
Tot en met 6 november is er een kleine tentoonstelling van 14 schaakschilderijen van Tjerk Zijlstra te zien bij Kunstkader, Nijverheidsweg Noord 90, Amersfoort. Daar is ook het boek Bezieling in het schaken verkrijgbaar, waarin de werken van Zijlstra worden vergezeld van een tekst en/of een schaakstelling van Ronald Staal. Eveneens daar verkrijgbaar zijn de eerder verschenen boeken De prenten van de os en Schaakkuriosa in kleur waarin ook schaakschilderijen van Zijlstra staan afgebeeld.
(9 oktober 2020)
(Update 18 juni 2023: bij recentelijk bezoek aan dit museum werd dit zakschaakspelletje niet meer aangetroffen in de vaste tentoonstelling van het museum)
De zoveelste mooie schaakvondst van Robert van Doorn! Was dit zakschaakspelletje onderdeel van de PSU van de manschappen van de 101st Airborne Division? Zo niet, dan had het dat moeten zijn. In elk geval had een van de paratroopers die in september 1944 landden in de omgeving van Best het bij zich. Nu is het beland in het Museum Bevrijdende Vleugels in Best.
(6 oktober 2020)
(Update 17 oktober 2021: Henk Alberts wees me er op dat in het Duitse schaakblad Karl editie 2021/1 wordt gemeld dat het graf van Bogoljoebov in 2016 is geruimd)
De kleurrijke Efim Bogoljoebov (1889-1952) kreeg twee kansen om wereldkampioen Alexander Aljechin van de troon te stoten. Zowel in 1929 als in 1934 lukte het niet. De als Rus geboren Bogoljoebov liet zich in 1927 tot Duitser naturaliseren en vestigde zich in het Duitse plaatsje Triberg. Deze foto's laten zien dat er nog tal van schaakmotieven in Triberg naar 'Boggie' verwijzen. Robert van Doorn was in Triberg bij Haus Bogoljubow en maakte er deze drie mooie foto's van. Bogoljoebov is ook begraven in Triberg (veld F); de foto van de grafsteen is afkomstig van Wikimedia Commons. In de Anekdotengids voor Schaakliefhebbers staan twee anekdoten over Bogoljoebov, op bladzijde 33 en 55.
(30 september 2020)
Koffie en schaken gaan uitstekend samen. Dat is ook de mening van kunstenaar Klaas Gubbels die in zijn werk zowel koffiepotten als schaken als regelmatig terugkerende thema's heeft. In Museum Joure is momenteel een zeer bescheiden tentoonstelling van deze Gubbels. Joure, als de bakermat van het Douwe Egberts concern, heeft wat met koffie(potten). Enige schaakmotieven zijn stiekem mee geslopen. De eerste twee afbeeldingen spreken voor zich. De foto met het schaakpaard is een detail van een metersgrote foto van het atelier van Gubbels, waarop nog een stuk of vijf andere schaakmotieven zijn te vinden. Deze tentoonstelling "Rondom Kaskade" is te zien tot en met 15 november 2020.
(27 september 2020)
In het Museo degli Argenti (Zilvermuseum), dat zich in het Palazzo Pitti in Firenze (Italië) bevindt, is dit prachtige schaakspel te vinden. De stukken zijn van ivoor, het bord is van jaspis en lapis lazuli. De omlijsting van het bord is met bloemen en vlinders versierd volgens de pietre dure techniek, inlegwerk met diverse soorten harde steen. Laten we maar geen kritische vragen stellen waarom dit schaakspel in een zilvermuseum staat en gewoon van de schoonheid genieten. Meer informatie hierover vindt u in de Reisgids voor Schaakliefhebbers op blz. 251.
(20 september 2020)
In het 'Rotes Haus' in Monschau (Duitsland) staat het glazen schaakspel van de foto opgesteld. In 1760 liet koopman Johann Heinrich Scheibler dit huis bouwen. De toenmalige inrichting van het huis is bewaard gebleven en is nu toegankelijk voor publiek. Of dit schaakspel met de blauwe en transparante schaakstukken ook uit die tijd komt lijkt me zeer onwaarschijnlijk. Dank aan Robert van Doorn voor de tip en de foto.
(23 augustus 2020)
Het was al bekend dat schaakliefhebbers soms hun grafsteen laten opsieren met een schaakmotief. Maar er worden steeds weer nieuwe 'schaakgraven' ontdekt. Deze grafsteen met een duidelijk schaakmotief linksonder is van schaakliefhebber Hans Molenbroek (1924-2014) en bevindt zich op de begraafplaats van Castricum. De foto is gemaakt door Piet Konijn.
(5 augustus 2020)
Dit schaakspel kwam Robert van Doorn in bovenstaand museum in Bastogne (België, Bastenaken zo u wilt) tegen. De deksel bewijst dat sommige piepjonge Duitse militairen dachten tijd over te houden voor een potje schaak tijdens het Ardennenoffensief.
(4 juli 2020)
Johan Hut (1961-2020) was een zeer kundig schaakjournalist, een groot schaakliefhebber en van harte bereid om anderen een plezier te doen. Zijn overlijden is een enorme aderlating voor de schaakwereld.
De laatste keer dat we contact hadden maakte hij me opmerkzaam op een tweet van Jeroen van den Berg die al fietsend door Amsterdam-Osdorp een meer dan manshoog betonnen schaakpaard in een tuin had gespot en gefotografeerd. Het beeld staat op de kruising van de Noorderakerweg en De Alpen. Het adres is Noorderakerweg 235.
(25 juni 2020)
Lange tijd stond het kunstwerk met bovenstaande titel op de longlist om te gaan bezichtigen. Daarvoor leek een bezoek aan de Jardin des Tuileries in Parijs noodzakelijk. Totdat het Museum Beelden aan Zee in Scheveningen het briljante idee had om een overzichtstentoonstelling van de in vergetelheid geraakte Franse kunstenares Germaine Richier (1902-1959) aan te bieden. Richier vervaardigde Het Schaakbord, Groot vlak voor haar dood in 1959. Het in de Grote Zaal tentoongestelde kunstwerk is niet hetzelfde als in Parijs, maar het is niet opzienbarend dat er meerdere exemplaren van een beeldhouwwerk bestaan. Op de foto ziet u van links naar rechts Paard, Koningin, Toren, Loper en Koning. De tentoonstelling loopt tot 6 september 2020.
Een tweede kunstwerk met schaakmotief staat in de Lichthof. Het is gemaakt door Klaas Gubbels in 2016 en heeft als titel Max. Tot wanneer u dit werk in Museum Beelden aan Zee kunt zien is niet te zeggen, omdat het er staat in afwachting van retour aan de eigenaar. Max was onderdeel van een eerdere tentoonstelling in Museum Beelden aan Zee.
(13 juni 2020)
De afgelopen tijd was er vanwege de corona-perikelen nauwelijks gelegenheid om op jacht te gaan naar schaakmotieven. Ger Dekker maakte van de nood en deugd en nam zijn archief met schaakfoto's door. Daarin vond hij bijgaande foto van een ontwerp voor schaakstukken dat zich in het Designmuseum in Gent bevindt (althans tijdens zijn bezoek enige jaren terug). Dit ontwerp is van de hand van de Tsjechische ontwerper Jaroslav Benda (1882-1970). Of het ontwerp ook feitelijk in materiaal is uitgevoerd is vooralsnog onbekend.
(19 mei 2020)
Nog even en dan kunnen we weer naar de kroeg. In nevenstaand Youtube-filmpje zien we een vier minuten durend gesprekje met een barvrouw van de Alkmaarse kroeg De Pilaren. Ze vertelt over de plafondschildering waarop schaakborden staan afgebeeld. Dat komt ook in beeld. Onder het filmpje nu ook een foto (9/3/2023).
Nu is eigenaar Gerard Brouwers een enthousiast schaker (lid van de Alkmaarse schaakvereniging De Waagtoren), maar de schildering dateert van voor zijn tijd. Die werd in 1982 door Harold van Geerestein geschilderd in ruil voor het wegstrepen van een zorgvuldig opgebouwde drankrekening. Althans dat is het verhaal van de barvrouw. De kunstenaar komt nog wel eens langs voor een drankje, maar zo eens per jaar ook om onderhoud aan de schildering te plegen.
Het schaakmotief werd in de schildering verwerkt, omdat er in die tijd al veel werd geschaakt in De Pilaren. Sinds Gerard er eigenaar is (1992) is dat in ere gehouden.
Schrijver d6 moet tot zijn schande bekennen vele malen in deze fijne kroeg te zijn geweest, maar nooit actief het schaakmotief op het plafond te hebben geregistreerd. Daar moest Ton Fasel mij eerst op attenderen.
(10 mei 2020)
Bij het kasteel van Azay-le-Ferron (Frankrijk) heeft men flink werk gemaakt van de tuin. Vrij uniek daaraan is dat een aantal bomen zijn gesnoeid in de vorm van schaakstukken. Als u naar deze foto's kijkt, ziet u er dan ook schaakstukken in?
(26 april 2020)
Kasteel De Haar in Haarzuilens is minder middeleeuws dan je zou denken. In 1892 werd de beroemde architect Pierre Cuypers in de arm genomen om het kasteel, op dat moment niet meer dan een ruïne, in oude glorie te herstellen. Eis was dat het kasteel van alle moderne gemakken moest zijn voorzien en tegelijkertijd de middeleeuwse sfeer uitstralen. In de centrale hal bracht Cuijpers wanddecoratie met onder meer een schaakafbeelding aan. Bovendien staat in de Ridderzaal, waar de adellijke heren zich na de maaltijd konden terugtrekken voor een goed glas whisky en een goede sigaar, een schaakbord opgesteld.
(19 april 2020)
De schrijver Eduard Douwes Dekker (1820-1887), beter bekend onder zijn schrijversnaam Multatuli, was een echte schaakliefhebber. Hij gaf de voorkeur aan correspondentieschaak boven bordschaak, want "by correspondentie kan ik door geduld aanvullen wat me aan geniïgheid mankeert." Multatuli speelde enkele partijen tegen de beroemde schaakhistoricus Antonius van der Linde. In het boek Multatuli en het spel van koningen van Lodewijk Prins kunt u meer lezen over de schaakactiviteiten van Multatuli.
In het Multatuli museum in Amsterdam bezit men een schaakspel van Multatuli. Enige tijd was dat te zien in de vaste opstelling, maar later heeft men het helaas weggehaald. Op de foto ziet u dat schaakspel (en een pluk haar van de beste man).
In de Reisgids voor Schaakliefhebbers staat dit item met enige achtergrondinformatie over de schaakliefhebber Multatuli beschreven op blz 15-17.
(12 april 2020, 1e Paasdag)
Fijne Paasdagen voor jullie allemaal!
Bij die wens hoort een toepasselijke foto: dit is de Fabergé ei schaakset. Deze foto is in 2016 gemaakt in het schaakmuseum van de gebroeders Werner & Roland Rupp in Kriens, Zwitserland (zie ook de Reisgids voor Schaakliefhebbers blz 288).
(11 april 2020)
Het Pulitzer hotel in Amsterdam heeft een Music Collector's suite. Maar een schaakliefhebber kan zich daar ook prima vermaken zoals de foto bewijst. Deze tip wordt u aangeboden door Hans Mudde.
(2 april 2020)
In het Kunstindustrimuseet (Designmuseum) in Kopenhagen heeft men in het depot allerlei fraaie schaakzaken staan, die voor de nietsvermoedende schaaktoerist verborgen blijven. Als reactie op een e-mail mijnerzijds of ze ook schaakgerelateerde voorwerpen in hun vaste opstelling hadden, nodigde het zeer gastvrije museum me tot mijn grote geluk uit om een kijkje in hun depot te nemen.
Hier volgen de foto's van de schaakitems in dat depot; alleen de foto linksboven is in het voor publiek toegankelijke deel van het museum genomen. Het verhaal over het Kunstindustrimuseet is te lezen in de Reisgids voor Schaakliefhebbers op bladzijde 115. Zonde toch dat zulk mooi spul niet publiekelijk tentoongesteld wordt.
(25 maart 2020)
Schaakvrienden,
Onder de huidige uitzonderlijke omstandigheden met het ellendige coronavirus zijn schaak- en andere plezierreisjes natuurlijk uit den boze. Maar gelukkig hebben we de foto's nog!
Deze foto's zijn uit de Dekemastate in het Friese dorp Jelsum. In de Boekerij staat dit sierlijke Selenus schaakspel opgesteld (RvS blz 66).
Wees voorzichtig en blijf gezond!
(9 maart 2020)
Het MOOF (Museum of original figurines) in Brussel herbergt heel wat beeldjes van stripfiguren. Voor schaakliefhebbers is interessant dat enkele tientallen daarvan figureren in een schaakspel. Er zijn 3 schaakspellen tentoongesteld in het museum: een Asterix & Obelix schaakspel, een Kuifje schaakspel en een Tex Avery schaakspel. Tip en foto's zijn aangeleverd door Henk Alberts.
(27 februari 2020)
In Herinneringscentrum Kamp Westerbork is het zelfgemaakte schaakspel van bijgaande foto te zien. Hopelijk heeft het schaakspel enige troost en afleiding kunnen bieden aan hen die hier waren opgesloten. De bekendste schaker die in Kamp Westerbork heeft gezeten is Salo Landau. Zoals vele anderen is Landau niet veel later naar een concentratiekamp vervoerd en door de nazi's vermoord. De tip en foto zijn aangeleverd door Ger Dekker.
(23 februari 2020)
Johan Hut heeft een uitgebreide recensie geschreven over de Anekdotengids voor Schaakliefhebbers en geplaatst op schaaksite.nl. Ook de Reisgids voor Schaakliefhebbers wordt genoemd. Voor geïnteresseerden is hier de link:
https://www.schaaksite.nl/2020/02/22/anekdotengids-voor-schaakliefhebbers/
(19 februari 2020)
Op maandag 17 februari was ik te gast bij schaakvereniging Staunton in Groningen om een lezing te geven over Schaaktoerisme. Leidraad voor de lezing was de Reisgids voor Schaakliefhebbers. Het was leuk om weer eens te zijn bij mijn oude (en eerste) schaakvereniging. Bijgaand een mooie sfeerimpressie van deze avond. Het filmpje is gemaakt door Femke van Velzen.
(15 februari 2020)
Bericht overgenomen van de website van Staunton Groningen:
Voorafgaand aan de rapidavond (Albersschaal) as. maandag 17 februari is er gelegenheid om een lezing over schaaktoerisme bij te wonen. De lezing wordt verzorgd door Rob Spaans, oud-lid van Staunton. Aan de hand van zijn boek Reisgids voor Schaakliefhebbers zal Rob Spaans de toehoorders meenemen op een reis langs schaakcultureel erfgoed. De lezing duurt van 20.00 tot 21.00 uur. Staunton nodigt alle geïnteresseerden uit (ook niet leden) om bij de lezing aanwezig te zijn. De toegang is gratis. Na de lezing is er de mogelijkheid om mee te doen aan de rapidcompetitie (Albersschaal) met 20 minuten per speler per partij.
Lees hier een interview met Rob Spaans waarin hij vertelt welke betekenis het Staunton Jubileumtoernooi in 1996, dat 50 jaar na het beroemde Staunton Wereldschaaktoernooi in 1946 werd georganiseerd, heeft gehad voor zijn belangstelling voor schaakgeschiedenis en schaakcultuur. Het nieuwste boek van Rob Spaans, die ook secretaris is van de Motiefgroep Schaken, heet Anekdotengids voor Schaakliefhebbers.
Voor de geïnteresseerde kopers heeft Rob ook een aantal exemplaren van beide boeken bij zich!
(6 februari 2020)
Afgelopen maandag even 'op inspectie' geweest in het Rijksmuseum. De Japanse kozuka met shogi schaakstukken (zie blz. 22 van de Reisgids voor Schaakliefhebbers) was niet meer tentoongesteld. Om er toch een beeld bij te krijgen, ziet u hier een foto.
De overige beschreven schaakmotieven zijn wel nog steeds te zien. De route naar zaal 3.1 is (voor mij in elk geval) niet eenvoudig te vinden. Het handigst is naar de Voorhal op de 2e verdieping te gaan en dan de bordjes richting "1900-1950 De Stijl/Vliegtuig/Aircraft" te volgen
(16 januari 2020)
Hiernaast ziet u een foto van een schaakspel dat zich bevindt in Museum Schloss Fürstenberg (Duitsland). Het is in 1946 gemaakt door Walter Nitzsche ter gelegenheid van het 200-jarig jubileum van de porseleinfabriek Fürstenberg in 1947.
De koning is een afbeelding van hertog Carl I von Braunschweig, de dame van hertogin Philipine Charlotte en de loper van Johann Georg von Langen. Von Langen was de eerste directeur van deze porseleinfabriek.
Foto en informatie zijn afkomstig van Ger Dekker.
(4 januari 2020)
Iedereen een gezond en gelukkig 2020 gewenst! En dat er dit jaar maar weer veel nieuwe schaakmotieven mogen worden gevonden.
Een grafsteen is misschien niet het meest vrolijke begin van het nieuwe jaar; ziet u het maar als een aansporing om ook dit jaar weer alles uit het leven te halen. Op de foto is u ongetwijfeld de omvallende koning opgevallen. Die staat op de grafsteen afgebeeld, omdat Sake Riemersma een hartstochtelijk schaakliefhebber was. Het graf bevindt zich op de Algemene Begraafplaats in Franeker.
Over deze Riemersma is een mooie anekdote opgenomen in de Anekdotengids voor Schaakliefhebbers, zie daarvoor bladzijde 101 en 102.