Gwybodaeth am Wersi RILL Cymraeg i Grwpiau Bychain

Geiriau'r Dydd 

Mae'r cynllun yn canolbwyntio ar gyflwyno ac addysgu geiriau haen 2, sef geiriau mwy heriol sy’n fwy cyfarwydd i ni mewn testunau print neu mewn iaith ffurfiol (e.e cyfaddef, canmol, cyhoeddi). Gan nad ydym yn clywed y geiriau hyn yn ddyddiol, mae'n bwysig ein bod yn eu haddysgu a'u cysylltu â geirfa sydd eisoes yn gyfarwydd er mwyn datblygu geirfa gadarn a fydd yn y pendraw yn cefnogi darllen llwyddiannus (Beck et al., 2002).

Er mwyn addysgu'r geiriau hyn dilynir dull strwythuredig a ddefnyddir yn y Reading and Vocabulary Intervention (REVI; Duff et al., 2008), sy’n seiliedig ar Beck et al., 2002). Mae'n dilyn y camau canlynol:

1. 1. Mae’r hyfforddwr yn cyflwyno'r gair a'i ddefnyddio mewn brawddeg.

   2. Gofynnir i'r disgybl ailadrodd y gair.

   3. Mae'r hyfforddwr a'r disgybl yn dadgodio'r gair gyda'i gilydd.

   4. Mae’r hyfforddwr yn diffinio’r gair a'i gysylltu â geiriau cyfarwydd.

   5. Gofynnir i'r disgybl yn diffinio'r gair.

   6. Trafodir symudiad corfforol sy'n cyd-fynd â'r gair.

   7. Darparir brawddeg enghreifftiol newydd gan yr hyfforddwr.

   8. Gofynnir i'r disgybl ddefnyddio'r gair mewn brawddeg.

   9. I orffen, gofynnir i'r disgybl ddweud y gair a darparu diffiniad unwaith eto.

Stori'r Dydd 

Ar ôl cyflwyno'r ddau air newydd, bydd yr hyfforddwr yn symud ymlaen i gyflwyno stori'r dydd. Mae'r cyflwyniad yn un hyblyg sy'n golygu y gellir annog y disgyblion i ddarllen y stori yn uchel ac yn annibynnol, neu gall y disgybl a'r hyfforddwr rannu'r gwaith darllen. Yn ogystal, cynigr tri fersiwn o bob stori (anodd, anos ac anoddaf) er mwyn cyrraedd gallu pob disgybl. Mae’r storiâu hefyd yn cynnwys yr eirfa newydd a ddysgwyd, a roddir cyfle i’r disgybl weld y geiriau hyn o fewn testun ac atgyfnerthu eu dealltwriaeth.

Er mwyn cefnogi'r disgybl yn ystod y rhan yma, bydd yr hyfforddwr yn trafod a datgodio unrhyw eiriau anhysbys. Yn ogystal, anogir yr hyfforddwr i ofyn cwestiynau ynglŷn â chynnwys y testun i sicrhau dealltwriaeth ac ar ddiwedd y stori rhoddir cwis sy'n fwriadol hawdd er mwyn hybu hyder y disgyblion.

Yn yr adran hwn, mae'r disgyblion yn canolbwyntio ar ynganu'r seiniau (h.y., cyfuno'r ffonemau a gyflwynir yn unigol i gynhyrchu’r gair targed), bydd o hyd at bum gair yn cael ei gynnwys yn y wers. Mae’r weithgaredd hwn yn dilyn strwythur systematig. Mae ymwybyddiaeth ffonemau yn elfen allweddol o ddatblygiad llythrennedd. Mae’n cyfeirio at allu plentyn i adnabod a thrin yr unedau sain lleiaf mewn gair (ffonemau). Mae’r sgil hwn yn sail i ddadgodio geiriau wrth ddarllen, ac yn hanfodol ar gyfer sillafu. Gall ymwybyddiaeth ffonemau gryfhau dealltwriaeth o’r berthynas rhwng llythrennau a’u synau, gan alluogi plant i ddarllen yn fwy hyderus ac effeithiol.

Yma byddwn yn canolbwyntio ar sicrhau gwybodaeth am lythrennau'r wyddor a'u defnydd mewn geiriau (ar gyfer darllenwyr ac ysgrifenwyr iau neu lai medrus; gweler Byrne, 1998). Yna mae’r ffocws yn symud i edrych ar lythyren neu gyfuniad o lythrennau penodol (y llafariaid, y llythrennau dwbl, y llafariaid clwm, 'si') gan ddefnyddio gweithgareddau darllen ac adeiladu geiriau. Mae fersiynau anodd ac anoddaf wedi eu cynnwys er mwyn ateb gofynion unigol y plentyn ac ar ddiwedd yr adran bydd cwis syml i adolygu ac atgyfnerthu geirfa'r dydd. 

Gweithgredd olaf pob gwers ydy cyfansoddi naratif, neu adeiladu brawddegau. Mae pob gwers yn canolbwyntio ar un sgil allweddol (er enghraifft, treigladau, amrywio dechrau brawddegau, berfau, ansoddeiriau) ac mae'r ffordd y mae'r tasgau wedi'u strwythuro'n golygu bydd sgiliau'r plentyn yn cynyddu o un wythnos i'r llall. Unwaith eto mae fersiynau Anodd ac Anoddaf yn yr adran yma hefyd, yn dibynnu ar allu a sgiliau'r plentyn.  

 Mae’r adran hon yn parhau â thema’r adrannau eraill y wers gan alluogi’r disgybl i dynnu ysbrydoliaeth o’r stori a’r gweithgareddau blaenorol a defnyddio'r eirfa newydd a ddysgwyd ar ddechrau'r wers.