ఓం శ్రీరామ
నమోభగవతే వాసుదేవాయ
ఆర్ష సంప్రదాయ ఆదికావ్యం
॥వాల్మీకి తెలుగు రామాయణము॥
॥ఆయోధ్య కాండ॥
1.1..ఉత్పలమాల.
ఎవ్వనిచే జనించు జగ;
మెవ్వని లోపల నుండు లీనమై;
యెవ్వని యందు డిందుఁ; బర
మేశ్వరుఁ డెవ్వఁడు; మూలకారణం
బెవ్వఁ; డనాదిమధ్యలయుఁ
డెవ్వఁడు; సర్వముఁ దానయైన వాఁ
డెవ్వఁడు; వాని నాత్మభవు
నీశ్వరు నే శరణంబు వేడెదన్.
ప్రతిపదార్థము :- ఎవ్వని = ఎవని; చేన్ = వలన; జనించు = పుట్టునో; జగము = విశ్వము; ఎవ్వని = ఎవని; లోపలన్ = లోపల; ఉండున్ = ఉండునో; లీనము = కలిసిపోయినది; ఐ = అయ్యి; ఎవ్వని = ఎవని; అందున్ = లోనికి; డిందున్ = లయము పొందునో; పరమేశ్వరుడు = అత్యున్నతమైన ప్రభువు; ఎవ్వడు = ఎవడో; మూల = ప్రధాన; కారణంబు = కారణభూతుడు; ఎవ్వడు = ఎవడో; అనాదిమధ్యలయుడు = ఆదిమధ్యాంతలలో శాశ్వతముగా నుండువాడు; ఎవ్వడు = ఎవడో; సర్వమున్ = అన్నియును; తాన = తనే; ఐన = అయిన; వాడు = వాడు; ఎవ్వడు = ఎవడో; వానిన్ = వానిని; ఆత్మ = నా యొక్క; భవున్ = ప్రభువును; ఈశ్వరున్ = భగవంతుని; నేన్ = నేను; శరణంబు = శరణము; వేడెదన్ = కోరెదను.
తాత్పర్యము :- ఈ లోకమంతా ఎవరివల్లనైతే పుడుతుందో; ఎవరిలో కలిసి ఉంటుందో; ఎవరిలోపల లయమయిపోతుందో; ఎవరు పరమాత్ముడో; ఎవరు సృష్టికి ప్రధానకారణమై ఉన్నాడో; ఎవరైతే పుట్టడం, గిట్టడం, వాటి మధ్య అవస్థలు లేని శాశ్వతుడో; తుది, మొదలు మధ్య లేని అనంతుడో; ఎవరైతే సమస్తమైన సృష్టి తానే అయ్యి ఉంటాడో; అటువంటి స్వయంభువు, ప్రభువు ఐన భగవంతుణ్ణి నే శరణు కోరుతున్నాను.
1.1..శ్లోకం.
ఓం సహనావవతు! సహనౌభునక్తు!
సహవీర్యం కరవావహై।
తేజస్వి నావధీతమస్తు! మా విద్విషా వహై॥
ఓం శాంతిః శాంతిః శాంతిః!!