Rượu Tequila không chỉ gây ấn tượng bởi hương agave xanh đặc trưng mà còn khiến nhiều người bất ngờ vì các tầng hương sâu như vani caramel khói trái cây chín hoặc thảo mộc. Nhiều người lần đầu thưởng thức thường nghĩ những mùi này do pha hương nhưng thực tế phần lớn đến từ phản ứng tự nhiên trong quá trình nấu thùa chưng cất và nghỉ thùng.
Hiểu được khoa học phía sau các nốt hương này giúp người uống chọn đúng phong cách Tequila và biết cách đánh giá chất lượng của từng chai. Dưới đây là phân tích chi tiết về từng nhóm hương phổ biến trong Tequila và lý do chúng xuất hiện.
Vai trò của lignin trong thùng gỗ sồi
Hương vani trong Tequila chủ yếu đến từ thùng gỗ sồi. Trong gỗ sồi có lignin, một hợp chất tự nhiên khi tiếp xúc với cồn sẽ phân tách và tạo ra vanillin. Đây chính là phân tử tạo mùi vani quen thuộc mà ta thường thấy trong rượu vang whisky và cả Tequila ủ thùng.
Tequila Blanco không nghỉ thùng gần như không có vani.
Tequila Reposado có thời gian nghỉ thùng từ hai tháng nên bắt đầu xuất hiện hương vani nhẹ.
Tequila Añejo và Extra Añejo có thời gian nghỉ thùng lâu hơn nên hương vani rõ và đậm hơn, tạo cảm giác mềm và ngọt tự nhiên.
Hương vani càng tinh khiết thì chất gỗ càng tốt và kỹ thuật ủ càng chuẩn.
phản ứng đường của agave và ảnh hưởng của quá trình nấu
Caramel là một trong những nốt hương dễ nhận thấy nhất trong Reposado và Añejo. Có hai nguyên nhân chính.
Thứ nhất là phản ứng đường khi nấu agave. Agave chứa inulin, một dạng đường phức. Khi nấu chậm trong lò đá truyền thống, inulin chuyển hóa thành đường đơn và tiếp tục phản ứng tạo mùi caramel. Các nhà máy sử dụng lò đá thường có hương caramel đậm hơn so với nhà máy dùng nồi hấp hiện đại.
Thứ hai là quá trình nghỉ thùng. Gỗ sồi đã được nung nhẹ trước khi dùng, tạo ra các lớp đường caramel hóa. Khi tiếp xúc với cồn, những hợp chất này hòa tan vào rượu và tạo hương caramel ngọt dịu.
Nhờ hai yếu tố trên, nhiều chai Tequila cao cấp mang cảm giác caramel sâu giống whisky nhưng vẫn giữ được nền hương agave sạch và sáng.
bí mật của Mezcal và một số dòng Tequila truyền thống
Khói là nốt hương đặc trưng của Mezcal nhưng đôi khi vẫn xuất hiện nhẹ trong một số dòng Tequila thủ công.
Nguyên nhân trực tiếp đến từ cách nấu agave. Mezcal nấu piña trong hố đất và dùng than gỗ, tạo ra hơi khói bám vào thịt agave. Khi lên men và chưng cất, lớp hương khói này theo vào rượu.
Tequila truyền thống dùng lò đá kín nên ít bị ảnh hưởng khói. Tuy nhiên một số nhà sản xuất theo phong cách cổ điển hoặc kết hợp kỹ thuật mezcal vẫn để lại mùi khói nhẹ.
Hương khói có thể mang cảm giác đất, than gỗ hoặc khoáng chất tùy vào loại gỗ sử dụng khi nấu.
Nhiều người bất ngờ khi Tequila lại có nốt cam quýt táo xanh dứa chín hoặc hoa trắng. Các nốt hương này không phải do thêm hương liệu mà là sản phẩm của quá trình lên men.
Trong giai đoạn này, men chuyển hóa đường trong agave thành rượu và đồng thời tạo ra ester và các hợp chất thơm tự nhiên.
Nhiệt độ lên men cao tạo ra nhiều hương trái cây rực hơn.
Nhiệt độ thấp tạo cảm giác thanh sạch và thảo mộc.
Men tự nhiên của nhà máy truyền thống thường tạo ra mùi đặc trưng riêng, khó nhà máy nào khác tái tạo được.
Vì vậy, mỗi thương hiệu có bản sắc hương vị riêng phần lớn nhờ quá trình lên men.
ảnh hưởng của tuổi thùng và xuất xứ gỗ
Thùng gỗ dùng để ủ Tequila có thể là gỗ sồi Mỹ hoặc gỗ sồi châu Âu. Mỗi loại tạo ra mùi khác nhau.
Gỗ sồi Mỹ mang vani caramel dừa và cảm giác ấm ngọt.
Gỗ sồi châu Âu mang hương trái cây khô ca cao gia vị và cấu trúc sâu hơn.
Tuổi thùng và mức độ nướng thùng cũng tạo ra khác biệt lớn. Thùng cũ cho hương nhẹ hơn. Thùng mới hoặc thùng nướng sâu tạo ra lớp hương mạnh mẽ và rõ nét.
Sự khác biệt về hương vị đến từ bốn yếu tố chính.
Thổ nhưỡng của vùng trồng agave tạo ra lượng khoáng và đường khác nhau.
Cách nấu agave quyết định độ caramel và độ sạch của hương.
Quá trình lên men tạo ra các hợp chất thơm đa dạng.
Thời gian nghỉ thùng và loại gỗ định hình vani caramel gỗ và gia vị.
Chỉ cần thay đổi một yếu tố nhỏ cũng khiến hương vị Tequila chuyển hướng hoàn toàn. Đây chính là lý do Tequila có sức hút mạnh mẽ và ngày càng được người sành yêu thích.
Tham khảo thêm nhiều bài viết hay tại blog của của QKAWine: https://qkawine.com/tag/cam-nang-tequila/
Tìm thêm nhiều loại rượu Tequila tại: https://qkawine.com/tequila/