Quy trình sản xuất Tequila là hành trình rất dài và công phu, bắt đầu từ cánh đồng agave cháy nắng ở Mexico cho đến giọt rượu trong vắt chạm vào đầu lưỡi bạn. Mỗi ly Tequila được rót ra không chỉ là rượu mạnh có độ cồn cao mà còn là kết quả của nhiều năm chăm cây, nhiều ngày nấu nướng, lên men và chưng cất tỉ mỉ.
Hiểu cách Tequila được tạo ra giúp bạn cảm nhận sâu hơn từng ngụm rượu, phân biệt được rượu đại trà và những chai chất lượng cao, đồng thời trân trọng hơn công sức của những người Jimador và các nhà chưng cất Mexico.
Về cơ bản, quy trình sản xuất Tequila gồm năm chặng chính. Thứ nhất là trồng và thu hoạch cây agave xanh. Thứ hai là nấu chín và nghiền để tách dịch đường. Thứ ba là giai đoạn lên men, nơi đường biến thành rượu. Thứ tư là chưng cất để thu được rượu mạnh trong và tinh khiết hơn. Cuối cùng là ủ thùng và đóng chai, quyết định phong cách và chiều sâu hương vị.
Mỗi nhà sản xuất có bí quyết riêng, từ cách chọn vùng đất trồng agave đến việc dùng lò đá truyền thống hay nồi hấp hiện đại. Chính những khác biệt nhỏ này khiến thế giới Tequila đa dạng và thú vị.
Không có agave tốt thì không thể có Tequila ngon. Cây agave xanh dùng làm Tequila thường cần khoảng bảy đến mười năm để trưởng thành. Trong suốt thời gian này, chúng tích lũy inulin, là dạng đường sẽ chuyển hóa khi nấu chín.
Agave trồng ở vùng cao nguyên Los Altos thường cho vị ngọt thanh, hương hoa và trái cây tươi. Agave ở vùng thung lũng có đất núi lửa lại mang nhiều khoáng chất, tạo hương thảo mộc và đất ấm hơn. Đây chính là khái niệm terroir vốn thường nghe trong rượu vang nhưng cũng áp dụng rất rõ ràng với Tequila.
Khi đến thời điểm thu hoạch, những người Jimador dùng dao coa chặt từng lá sắc nhọn, chỉ giữ lại phần lõi piña trông giống trái dứa khổng lồ. Việc cắt sâu hay cắt nông đều ảnh hưởng đến vị rượu. Cắt sát quá dễ làm mất đường ngọt, cắt sơ sải lại để lại nhiều phần lá đắng. Những Jimador giàu kinh nghiệm có thể đoán độ chín chỉ bằng cách gõ nhẹ lên thân cây.
Piña sau khi thu hoạch được đưa vào nấu chín. Trong giai đoạn này, inulin chuyển thành đường lên men được.
Có hai hướng tiếp cận phổ biến. Một là nấu trong lò đá truyền thống trong thời gian dài, thường lên đến ba ngày. Cách này cho hương caramel đậm, chút khói nhẹ và vị mật ong ấm áp. Hai là dùng nồi hấp hiện đại rút ngắn thời gian xuống còn một đến hai ngày, hương agave giữ được độ tươi sáng, ít caramel hơn, phù hợp với phong cách rượu sạch và thanh.
Sau khi nấu, piña được nghiền để tách dịch đường. Một số nhà sản xuất vẫn sử dụng tahona, là bánh đá lớn nghiền chậm, giữ lại nhiều dầu agave và tạo cảm giác rượu dày, béo, có cấu trúc. Phương pháp dùng roller mill cơ giới cho sản lượng cao hơn, vị thường sáng, mảnh và dễ uống hơn. Cũng có nơi kết hợp cả hai để cân bằng thân rượu và độ mượt.
Việc chiết xuất cũng cần kiểm soát cẩn thận. Nếu ép quá mức, dịch đường kéo theo vị đắng và mùi cỏ ẩm. Nếu chiết quá nhẹ, Tequila mất đi nhiều tầng hương tiềm năng.
Dịch agave ngọt được đưa vào bồn lên men. Đây là giai đoạn đường chuyển thành ethanol và đồng thời sinh ra vô số hợp chất thơm như ester và aldehyde.
Một số nhà sản xuất chọn để dịch tiếp xúc với men tự nhiên có trong không khí. Cách này tạo ra hương phức tạp, cá tính, nhưng kết quả mỗi mẻ có thể hơi khác nhau. Nhiều nơi dùng men thuần nuôi riêng để kiểm soát tốc độ và hương vị ổn định hơn. Cũng có thương hiệu kết hợp hai cách để vừa giữ được bản sắc riêng, vừa đảm bảo chất lượng đồng đều.
Nhiệt độ, thời gian và độ pH trong bồn lên men đều ảnh hưởng trực tiếp đến hương vị cuối cùng. Lên men chậm mang đến Tequila giàu hương hoa và trái cây nhiều lớp. Lên men nhanh tạo cảm giác mạnh, thẳng, ít phức hợp hơn.
Khi dịch lên men đạt nồng độ mong muốn, bước chưng cất bắt đầu. Đây là lúc rượu được tách khỏi tạp chất và nâng độ cồn.
Đa phần Tequila được chưng cất hai lần. Lần đầu tạo ra rượu còn khá thô. Lần thứ hai giúp sàng lọc kỹ hơn để loại phần đầu chứa nhiều methanol và phần cuối thường đậm vị đắng, chỉ giữ lại phần thân tinh khiết và cân bằng. Một số dòng siêu sạch được chưng cất đến ba lần nhưng nếu quá tay có thể làm rượu mất đi sự phong phú tự nhiên.
Thiết bị chưng cất cũng tạo khác biệt. Nồi đồng cho cảm giác tròn ấm, giữ lại phần khói và khoáng nhẹ. Thiết bị thép hiện đại thiên về phong cách trong, sáng và thanh.
Tequila sau chưng cất có thể được đóng chai ngay dưới dạng Blanco hoặc tiếp tục hành trình trong thùng gỗ để trở nên sâu hơn, mượt hơn.
Blanco giữ trọn hương agave tươi, thích hợp cho người muốn cảm nhận rõ nguyên liệu. Reposado nghỉ trong thùng từ vài tháng đến gần một năm, thêm nốt vani, gỗ nhẹ và chút mật ong. Añejo ủ lâu hơn, hương gỗ, caramel và gia vị rõ rệt. Extra Añejo có thời gian nằm thùng trên ba năm, mang chiều sâu tương đương nhiều dòng whisky cao cấp.
Loại thùng cũng rất quan trọng. Thùng sồi Mỹ từng chứa bourbon tạo vani, caramel và gỗ ngọt. Thùng từng chứa sherry bổ sung hương trái cây khô, nho chín và màu hổ phách đậm.
Ngay cả sau khi rời thùng, rượu thường được cho nghỉ thêm một thời gian trước khi đóng chai để các thành phần hòa quyện ổn định, giúp Tequila mềm, ít gắt và có hậu vị êm hơn.
Khi đã vượt qua mọi bước thử về độ trong, nồng độ, hương và vị, Tequila được đóng chai, dán nhãn và gắn mã nhận diện để truy xuất nguồn gốc. Từ đó, giọt rượu bắt đầu hành trình mới từ Jalisco đến các quán bar ở khắp thế giới.
Mỗi chai Tequila trên tay bạn là kết tinh của nhiều năm chăm sóc agave, nhiều giờ lao động trong nhà nấu và cả tri thức lên men được tích lũy qua nhiều thế hệ. Khi hiểu quy trình sản xuất Tequila, bạn sẽ thấy mỗi ngụm rượu không chỉ là cảm giác cay nồng thoáng qua mà là câu chuyện của đất, của người và của văn hóa Mexico được chưng cất thành vị.
Nếu bạn đang tìm một chai Tequila phù hợp để thưởng thức, để mix cocktail hay để làm quà tặng sang trọng, QKAWinecó thể đồng hành cùng bạn với nhiều lựa chọn từ Blanco tươi sáng đến Extra Añejo đậm chiều sâu, cùng tư vấn cách chọn rượu theo khẩu vị và dịp sử dụng.
Bài viết trên được tham khảo từ blog của QKAWine: https://qkawine.com/quy-trinh-san-xuat-tequila/
Tìm thêm các loại rượu Tequila tại: https://qkawine.com/tequila/