Trong thế giới rượu mạnh, không có yếu tố nào ảnh hưởng sâu sắc đến hương vị của Cognac như thùng gỗ sồi. Và giữa vô số loại gỗ, sồi Limousin được xem là biểu tượng của sự tinh tế, là “ngôi nhà” nơi từng giọt Cognac trưởng thành qua năm tháng. Câu chuyện về loại gỗ này là hành trình của truyền thống, của thời gian và của nghệ thuật chế tác đã tồn tại hàng trăm năm ở Pháp.
Limousin là một khu rừng cổ nằm ở miền trung nước Pháp, cách vùng Cognac không xa. Khu rừng này nổi tiếng với những cây sồi trắng cao lớn, tuổi đời hàng trăm năm, có thớ gỗ dày và cấu trúc lỗ rỗng tự nhiên. Chính đặc điểm này khiến Limousin trở thành nguồn gỗ lý tưởng để chế tác thùng ủ Cognac.
Việc khai thác gỗ sồi Limousin không hề dễ dàng. Các cây được chọn thường từ 100 đến 150 năm tuổi, được đốn hạ thủ công để tránh làm nứt thân gỗ. Sau đó, gỗ được cưa thủ công thành tấm, phơi ngoài trời từ 2 đến 5 năm cho khô tự nhiên trước khi được đưa đến các xưởng đóng thùng. Quá trình phơi lâu giúp loại bỏ nhựa gỗ, giảm vị đắng và tạo điều kiện cho gỗ đạt độ cân bằng hoàn hảo.
Thùng gỗ sồi Limousin có khả năng “thở” nghĩa là cho phép lượng nhỏ không khí đi qua, tạo ra quá trình oxy hóa chậm và tự nhiên. Sự tương tác tinh tế này giúp Cognac hấp thụ dần các hợp chất thơm từ gỗ, phát triển hương vị phức tạp và màu sắc đậm dần theo thời gian.
Không giống những loại sồi có thớ mịn như Tronçais, gỗ Limousin có lỗ gỗ lớn hơn, cho phép rượu tiếp xúc mạnh mẽ hơn với tannin. Nhờ vậy, Cognac ủ trong Limousin thường có hương vani, gỗ cháy nhẹ, gia vị nướng và vị caramel tự nhiên. Đây chính là đặc trưng mà những dòng Cognac lâu năm như XO hay XXO luôn theo đuổi.
Người Pháp thường nói rằng “thùng Limousin không chỉ chứa rượu, nó nuôi dưỡng linh hồn của Cognac”. Từng thớ gỗ là cầu nối giữa thiên nhiên và thời gian, nơi sự chuyển hóa diễn ra âm thầm nhưng bền bỉ, mang lại hương vị tròn đầy mà không một công nghệ hiện đại nào thay thế được.
3. Hành trình tạo nên một thùng gỗ sồi hoàn chỉnh
Để hoàn thiện một thùng gỗ Limousin cần trải qua hàng chục công đoạn thủ công. Sau khi gỗ được phơi khô, các nghệ nhân sẽ uốn cong từng tấm ván bằng hơi nước nóng. Mỗi thùng gồm khoảng 30 thanh gỗ được ghép khít lại, buộc chặt bằng đai thép và không dùng keo hay đinh.
Bước quan trọng nhất là “nướng thùng”, khi nghệ nhân dùng lửa than hồng đốt nhẹ bên trong để kích hoạt hương thơm tự nhiên của gỗ. Tùy vào độ “nướng” mà Cognac sẽ phát triển theo hướng khác nhau: nhẹ cho hương hoa, trung bình cho vani và caramel, đậm cho khói và gia vị. Đây chính là nghệ thuật cân bằng mà mỗi nhà sản xuất đều giữ bí mật riêng.
Những thùng mới thường được dùng cho giai đoạn đầu ủ Cognac để truyền hương mạnh nhất, sau đó rượu sẽ được chuyển sang thùng cũ hơn để hoàn thiện quá trình trưởng thành một cách êm dịu. Trong suốt thời gian đó, khoảng 2 phần trăm rượu sẽ bay hơi mỗi năm – được gọi là “phần của thiên thần”, dấu hiệu cho thấy Cognac đang dần đạt đến độ chín hoàn hảo.
Cognac ủ trong gỗ Limousin thường có màu hổ phách đậm và hương vị phức hợp. Ở tầng đầu là hương vani, mật ong và hoa khô, tiếp đến là hương gỗ sồi ấm, gia vị nướng, socola đen và đôi khi có chút thuốc lá nhẹ. Hậu vị kéo dài, mượt mà, thể hiện rõ dấu ấn của thời gian.
Mỗi loại gỗ và mỗi hầm ủ lại tạo ra cá tính riêng. Hầm ẩm mang đến rượu mượt, nhẹ, còn hầm khô giúp rượu đậm và mạnh hơn. Chính sự khác biệt đó khiến các Cellar Master phải tinh chỉnh không ngừng, lựa chọn từng thùng để phối trộn tạo ra hương vị đặc trưng cho thương hiệu.
Những dòng Cognac danh tiếng như Hennessy XO, Martell Cordon Bleu hay Rémy Martin Louis XIII đều sử dụng thùng Limousin trong quá trình ủ, chứng minh giá trị không thể thay thế của loại gỗ này trong nghệ thuật làm rượu Pháp.
Không chỉ là vật chứa, thùng gỗ sồi Limousin còn là biểu tượng cho sự tôn trọng truyền thống. Mỗi thùng có thể phục vụ hàng chục năm, thậm chí qua nhiều thế hệ nghệ nhân. Khi gỗ đã già, các nhà làm rượu thường giữ lại để “nuôi” Cognac trong giai đoạn nghỉ, tiếp tục duy trì sự cân bằng cho hương vị.
Từ rừng Limousin xanh ngát đến những hầm rượu sâu trong vùng Charente, hành trình của thùng gỗ là minh chứng cho tình yêu của người Pháp dành cho nghệ thuật rượu mạnh. Đó không chỉ là câu chuyện của nguyên liệu, mà là câu chuyện của văn hóa, của sự kiên định và đam mê gìn giữ di sản.
Đọc thêm nhiều bài viết hay tại: https://qkawine.com/blog/ hoặc tìm mua sản phẩm rượu Cognac tại: https://qkawine.com/ruou-cognac/