ประเพณีกินโสลด (ตีพิ)

ประเพณีกินโสลดหรือตีพิ เป็นประเพณีของชาวลัวะที่จัดขึ้นเพื่อเป็นการเลี้ยงขวัญข้าว เลี้ยงผีประจำหมู่บ้าน ในช่วงหลังการเพาะปลูกพืชไร่ เป็นเวลา ๗ วัน ๗ คืน ซึ่งจะอยู่ในช่วงเดือนสิงหาคมของทุกปี เป็นช่วงเวลาที่ชาวบ้านหยุดพัก และเป็นช่วงฤดูฝน โดยตำบลสกาดแบ่งออกเป็น บ้านสกาดเหนือ บ้านสกาดกลาง(รวมบ้านภูกอก) และบ้านสกาดใต้ จัดหมุนเวียนกัน ๓ ปี

วันแรกของประเพณีกินโสลดหรือตีพิ ผู้เป็น "ข้าวจ้ำ" หรือหมอผีจะเป็นผู้กำหนดวันในการไปเอาพิในป่าเพื่อนำมาทำเครื่องดนตรีประกอบในพิธีกรรม ซึ่งถือเป็นวันเริ่มต้นของประเพณี

การแห่พิ ในขบวนจะมี "ข้าวจ้ำ" เดินนำหน้าขบวนชาวบ้านที่แต่งชุดร่ายรำประกอบพิธี และท้ายขบวนจะมี "ผีโก๋น"(ปิ๊อ์โก๋น) ซึ่งเชื่อว่ามีลักษณะคล้ายผี และห้ามใครเห็นหน้าหรือรู้จักเด็ดขาด (ลักษณะคล้ายผีตาโขนจังหวัดเลย) ผีโก๋น ตามความเชื่ออีกอย่างหนึ่ง คือ เป็นตัวแทนของผีประจำตระกูลทั้งสี่และตระกูลอื่นๆในละแวกนั้น หรือผีป่าที่มาร่วมงาน ซึ่งส่วนมากผีโก๋นนี้ชายจะแต่งเป็นหญิง  ในการเดินขบวนนั้นถ้าข้าวจ้ำหยุดตรงไหนของหมู่บ้าน ขบวนจะหยุดด้วยและมีการตีพิร่ายรำ หลังจากนั้นจะมีการประกอบพิธีกินโสลด และจะนำพิทั้งหมดมารวมกัน โดยชาวบ้านบางส่วนออกไปยังบ้านเรือนต่างๆเพื่อตีพิ สะพายถุงย่ามและขอข้าวป๋วง โดยตะโกนว่า "พวางฮ์" ชาวบ้านที่อยู่ตามบ้านเรือนก็จะมอบข้าวป๋วงที่ห่อเตรียมไว้ พร้อมน้ำดื่ม เมี่ยง หรือสุราพื้นบ้าน 

แหล่งข้อมูล : เพจ ททท.สำนักงานน่าน, เพจ เสน่ห์น่านวันนี้, เพจ Nan national Museum พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ น่าน