Obrzędowość Karaceny

Nazwa i Patron

Pełna nazwa drużyny to 4 Łańcucka Drużyna Harcerzy "Karacena" im. 10 Pułku Strzelców Konnych, a nazwa skrótowa to 4 ŁDH

Numer porządkowy 4 pochodzi od 4 Jarosławskiej Drużyny Wędrowników, do której swego czasu należał hm. Leszek Mac - założyciel Karaceny

Do 2018 roku drużyna nosiła nazwę "Rozborskiej Drużyny Harcerzy" od wsi Rozbórz pod Przeworskiem gdzie działał pierwszy zastęp - Sokoły, tym samym nazwa skrótowa brzmiała 4 RDH. Do wiosny 2023 roku stary skrót można było zobaczyć na plakietkach drużyny - wówczas zostały zastąpione przez nowy typ z aktualną nazwą.

Karacena (z wł. corazzina - lekka zbroja) to typ polskiej zbroi łuskowej będącej w użyciu między XVI a XVIII wiekiem. Charakteryzuje się unikatowym układem małych płytek które zachodzą na siebie przypominając wg. różnych opinii rybie łuski, bądź dachówki. Uchodzi tradycyjnie za ulubiony typ zbroi króla Jana III Sobieskiego. Początkowo drużyna miała nazywać się "Zbroja" a jej patronem miał być właśnie Sobieski (inną propozycją był książę Jeremi Wiśniowiecki)

Patronem drużyny jest 10 Pułk Strzelców Konnych - przedwojenna jednostka kawalerii stacjonująca w Łańcucie, wchodząca w skład 10 Brygady Kawalerii pułkownika Maczka (późniejszego generała, dowódcy 1 Dywizji Pancernej). Początek procesu nadania patronatu drużynie rozpoczął się formalnie 5 sierpnia 2011 roku -  gdy w rozkazie specjalnym L7/11 Komendanta Podkarpackiej Chorągwi Harcerzy znalazł się taki zapis:

Przez następne dwa lata drużyna prowadziła rozmaite działania poświęcone tematycznie 10 Pułkowi, organizując np. gry miejskie w Łańcucie. Kampania Bohater dobiegła końca 15 sierpnia 2013 r., gdy w rozkazie specjalnym L4/13 Komendant Chorągwi oficjalnie nadał Karacenie patronat 10 PSK.

Co roku Karacena jest obecna na obchodach święta pułkowego 29 kwietnia.

W przeciwieństwie do wielu środowisk harcerskich w kraju, gdzie nowych harcerzy przed zamknięciem stopnia młodzika określa się mianem "biszkoptów", w Karacenie na takowych mówi się "Strzelec".

Zastępy drużyny, na równi z nazwami, używają numerów Szwadronów 10 PSK przypisanych im na stałe. I szwadronem jest zastęp "Sokoły", II "Białe Kruki", III "Jastrzębie", IV "Puchacze", V "Kobuzy", VI "Puszczyki" a VII "Krogulce". Kolejność odzwierciedla który zastęp powstał jako pierwszy.

Rolę "Banderki" - proporca wywieszanego przez Karacenę na maszcie podczas letnich obozów pełni proporczyk 10 PSK.

Umundurowanie

Na tle innych drużyn harcerskich Karacenę odróżnia unikatowy dobór elementów umundurowania. Posługuje się ona żółto-czarnymi chustami (barwami) i szkarłatnymi beretami (kolor często mylony z czerwonym).

Barwy Karaceny były w momencie opracowania niezwykle podobne do chust nieistniejącej Jagiellańskiej Drużyny Harcerzy "Wicher" z Jagiełły na północny zachód od Przeworska. Jej chusty miały odwrotny układ barw: czarno - żółty.

Ciekawa jest historia szkarłatnych beretów drużyny. Gdy w 2009 r. starano się jak najszybciej zakończyć mundurowanie harcerzy drużyny zdecydowano się na zakup beretów Bundeswehry z demobilu w tymże kolorze z uwagi na ich natychmiastową dostępność w dużej ilości i niską cenę - przystępną dla wszystkich druhów.

Berety w Karacenie można nosić zarówno pod lewym pagonem jak i w prawej kieszeni spodni mundurowych. Beret powinno zakładać się w taki sposób, by jego krawędź znajdowała się możliwie nisko nad linią brwi, był przechylony lekko na prawą stronę, tasiemki regulujące obwód z tyłu były niewidoczne, a lilijka znajdowała się nad lewym okiem. Drużynowy tradycyjnie nosi rogatywkę, choć zdarzały się odstępstwa od tej reguły (pwd. Adam Mac, pwd. Jakub Mróz).

Naramienniki drużyny, niegdyś wykonywane własnoręcznie przez ich właścicieli, mają czarną obwódkę na obu końcach i cyfrę 4 wykonaną z czarnej tasiemki. Od 2019 roku funkcjonuje w drużynie tzw. czarny naramiennik, honorowy element umundurowania, z unikatową numeracją.

Na lewym rękawie munduru naszywa się plakietkę drużyny - tarczę typu iberyjskiego z pełną nazwą drużyny i odznaką pułkową 10 Pułku Strzelców Konnych.

Druhowie którzy zaliczyli próbę na sprawność 10 PSK otrzymują specjalny krążek sprawności drużyny w postaci centralnej części odznaki pułkowej.

Getry Karaceny mają kolor czarny a wywijki żółty.

Na przełomie 2015 i 2016 roku kilka zastępów próbowało wprowadzić popularne w innych środowiskach oznaczenia zastępów na mundurach - z tego grona do 2021 r. przetrwało tylko oznaczenie zastępu Jastrzębie w postaci małego proporczyka III Szwadronu 10 PSK wieszanego na guziku od prawej kieszeni bluzy mundurowej. Od zimowiska w Krakowie wszystkie zastępy Karaceny wraz z kadrą posługują się oznaczeniami wzorowanymi na oznaczeniu Jastrzębi. Są to kolejno:

• Proporczyk Szwadronu dowodzenia 10 PSK - Rada Drużyny + Funkcyjni drużyny

• Proporczyk II Szwadronu - Białe Kruki

• Proporczyk III Szwadronu - Jastrzębie

• Proporczyk V Szwadronu (Ciężkich Karabinów Maszynowych) - Kobuzy

Od czasów drużynowego Jakuba Szczepańskiego kwatermistrz drużyny nosi czerwony sznur funkcyjny spod ramienia, a podzastępowi brązowe z szyi.

Proporce i proporczyki

Karacena posiada własny proporzec drużyny, reprezentujący ją na oficjalnych wydarzeniach. Oprócz tego własne proporce na długich drzewcach posiada każdy z zastępów. Dominuje wśród nich kolorystyka czarno - żółta, z paroma wyjątkami.

Historycznie odmienną formę miał proporzec zastępu Sokoły - pierwszego zastępu drużyny, który miał akcenty czerwone i zielone.

Tradycyjnie wyróżniającą się formą charakteryzuje się proporzec Białych Kruków, w którym elementy żółte zastąpione są białymi.

W pierwszej części drugiej dekady XXI wieku w Karacenie funkcjonowały dodatkowo mniejsze proporczyki zastępów, używane przez zastępowych w trakcie apelów. Ich układ wzorowany był na proporczykach Szwadronów 10 PSK.

W latach 2009 - 2015 zastępy drużyny wielokrotnie zwyciężały w prowadzonej wówczas rywalizacji zastępów hufca o proporczyk zastępu dębowego - najlepszego w hufcu. Po raz pierwszy harcerze Karaceny zdobyli go w czerwcu 2009 na turnieju "Tak jak cichociemni" w Wysokiej Głogowskiej. W 2015 r. na zlocie Podkarpackiej Chorągwi Harcerzy "Szczyty IV" w Przeworsku zastęp Jastrzębie otrzymał proporczyk w wieczne posiadanie, jako nagrodę za trzecie z rzędu zwycięstwo w punktacji zastępów.

Inne elementy obrzędowości drużyny

Oficjalny okrzyk drużyny brzmi:

Lance do boju, szable w dłoń
Karacena goń, goń, goń!

Jest on stylizowany na refren kawaleryjskiej żurawiejki i stanowi nawiązanie do patrona drużyny. Swój okrzyk ma również każdy z zastępów.

Obrzędową pieśnią drużyny jest "Zbroja"

W latach 2016 - 2019 półoficjalną piosenką ogniskową drużyny była "My cyganie", wykonywana w pozycji klęczącej z charakterystycznym wyklepywaniem przyspieszającego rytmu na kolanach. Pierwsze takie wykonanie "Cyganów" przez Karacenę miało miejsce na obozie w Hucie Polańskiej, i spotkało się z entuzjastycznym przyjęciem harcerzy drużyny. Po 2019 r. jej popularność zanikła i nie śpiewa się jej już tak często.

Charakterystyczne dla Karaceny są ogniskowe gry "Na koń!" i "Wielka Pardubicka".

Ciekawym elementem drużynowej obrzędowości jest tzw. "Nożyk drużynowego" - składany nóż w czerwono-zielonym pokrowcu otrzymany w prezencie na jednym z wyjazdów. Przekazywany jest z drużynowego na drużynowego jako półoficjalna oznaka ciągłości władzy.