Pep Guardiola của thời tung hoành sân cỏ

Pep Guardiola đã từng sống trong giấc mơ của mình. Tài năng bóng đá đã đưa ông đến CLB yêu thích và dẫn dắt ông đi theo con đường từ cậu bé nhặt bóng đến cầu thủ rồi thủ quân và nhà vô địch. Tổng cộng, ông đã có 384 trận khoác áo Barcelona, giành được 16 danh hiệu trong một thập kỷ rực rỡ.

LỜI DẪN

Ông trời không phú cho Pep thân hình đô con hay một thể chất phi phàm mà cho cựu tiền vệ này những khả năng đặc biệt. Đó là một bộ óc nảy số cực nhanh và liên tục, không ngừng tư duy, cùng vốn hiểu biết và nhận thức cao thâm về bóng đá. Những thứ đó biến Pep thành thiên tài mặc dù kỹ thuật của anh bị chê là “như thằng nhà quê” so với các đồng đội. Song, anh có thể tung ra những đòn tấn công ác hiểm nhất trái đất với những được chuyền chính xác như được laze dẫn đường, lại cực kỳ giỏi trong việc tranh chấp bóng, sở hữu bóng.

Thế nên, Pep là trụ cột trong CLB bóng đá hay nhất ở thời đại đó. Lối chơi của Pep mẫu mực và dựa trên sự đơn giản. Trong bóng đá, sự đơn giản một trong những yếu tố hiệu quả nhất nhưng khó đạt được nhất. Những Pep nổi tiếng vì có thể làm những điều phức tạp trở nên dễ dàng, thực hiện đúng vào đúng thời điểm. Pep sẽ thiết lập nhịp điệu của một trận đấu, chạm bóng vô số lần, hiếm khi giữ bóng lâu hơn 1 hoặc 2 giây. Các phương pháp này thấm nhuần trong ông bởi Johan Cruyff chính là minh sư của tiền vệ này.

Thánh Johan là hình mẫu để nhào nặn lên Pep, và ông đã giúp Pep thành công rực rỡ trên cương vị HLV của Barcelona, một đội bóng thi đấu theo đúng hình ảnh Pep. Đó là một phong cách bóng đá mà Guardiola đã được đồng hoá với nó, một phong cách đã đưa bóng đá theo một hướng mới. Những lợi thế phổ biến của sự thống trị của trường phái thể chất đã bị hạ bệ khi các đội bóng của Pep thống trị thông qua kỹ năng và trí thông minh, phản ánh sự phát triển của ông từ khi còn là cầu thủ.

Sự tương đồng giữa kinh nghiệm thi đấu, phong cách và văn hóa trong con người Pep là rất rõ ràng, đặc biệt ở vai trò HLV. Vì vậy, khi nghiên cứu thời cầu thủ của Pep, chúng ta có thể khám phá cách ông trở thành HLV thành công, biến Barca có được chu kỳ rực rỡ vô cùng. Và cả ở những CLB khác.

THUỞ BAN ĐẦU

Josep Guardiola mới 13 tuổi khi cậu rời gia đình ở Santpedor ở vùng quê Catalonia để gia nhập La Masia, học viện nổi tiếng của Barcelona. Đó là một cục nam châm khổng lồ đối với bất kỳ thiếu niên nào, chứ không riêng gì Pep. Cậu bé này sở hữu một sự tập trung cao độ và đức tính chăm chỉ đã thấm nhuần trong người cậu từ tấm bé và điều này rất có ích cho sự phát triển sự nghiệp sau này.

Pep là con trai của một người thợ hồ, một tấm gương về sự quyết tâm và chăm chỉ. Con trai ông hiểu rằng những người giỏi nhất trong lĩnh vực của mình luôn là những người nỗ lực nhất, những người làm việc chăm chỉ nhất. Guardiola là hình mẫu của nguyên tắc này, luôn tâm niệm nó khi lần đầu tiên nhìn ra từ cửa sổ phòng ngủ của mình tại La Masia trên sân tập phía sau. “Giấc mơ duy nhất và không hề thay đổi của tôi vào lúc đó là làm thế nào để được lên đội Một Barcelona”, Pep hồi tưởng.

Những gì mà cậu bé này thiếu chính là sức mạnh thể chất, và cậu đã bù đắp nó bằng khả năng phán đoán. Trong khi nhiều người ở Barcelona cảm thấy Pep quá gầy và sẽ không đủ chiều cao để có thể thực sự thi đấu ở đẳng cấp cao nhất, tuy nhiên, tài năng của Pep vẫn nổi bật. Ngay cả ở độ tuổi đó, khả năng đọc trận đấu của anh đã tỏa sáng, phát triển nhận thức về không gian không thua kém ai.

Như vậy, Pep đã dành thời gian để tiến bộ và phát triển theo kiểu mà những người khác có thể không có đủ khả năng. Đó là vận may của Guardiola ở thời điểm Barcelona đang được chuyển đổi bởi sự lãnh đạo của HLV Cruyff. Theo cách phản - văn hóa của mình, HLV người Hà Lan luôn sẵn sàng thúc đẩy những người có thể chơi bóng với sự tự tin, tầm nhìn và sự chính xác và loại bỏ những cầu thủ không có những tố chất trên.

Khi Ronald Koeman bị chấn thương gót chân vào cuối năm 1990, chủ tịch Josep Lluis Nunez đã tìm kiếm sự thay thế trên thị trường chuyển nhượng. Và Carles Rexach, trợ lý của Cruyff, đã đề nghị sử dụng Guardiola, vào thời điểm đó đang là thành viên của Barcelona B.

Cruyff đã từng chú ý tới Guardiola trong trận giao hữu hồi đầu mùa giải, nhưng cậu thiếu niên này không tạo được nhiều ấn tượng - ngoài việc khiến Thánh Johan phải thốt lên: “Thằng nhóc này chạy còn chậm hơn bà cố nội nhà tôi”. Sau đó, Cruyff đã bỏ mặc Pep trên băng ghế dự bị và quên lãng.

Nhưng Pep không chịu thua và phản pháo: “Thưa thày, một cầu thủ giỏi không cần một thể lực mạnh mẽ”. Chính nhờ thế, mà Thánh Johan đã lưu tâm đến Pep và trao cho vai trò tiền vệ trụ trấn giữ trên hàng thủ 4 người. “Những gì mà tất cả chúng ta không nhìn thấy là Pep sở hữu những phẩm chất cơ bản cần có ở cấp cao nhất: tốc độ hành động, kỹ thuật, sự thấu hiểu. Đó là những phẩm chất mà rất ít người thể hiện. Nhưng trong trường hợp của cậu ta, chúng hiển thị rất rõ”, Cruyff nhận xét.

TAY THỦ LĨNH TRẺ

Những bất lợi về thể chất của Pep hoá ra lại là một thứ mang tính bước ngoặt không chỉ đối với cầu thủ trẻ này mà còn cả với Cruyff và Barcelona. Cruyff quyết định dùng Pep để thử nghiệm cho lý thuyết rằng chất lượng, tầm nhìn và trí thông minh, chứ không phải kinh nghiệm hay quy mô, sẽ tạo thành nền tảng của triết lý bóng đá của Barcelona.

Guardiola đã ra mắt đội một vào tháng 12 năm 1990 trong trận gặp đối thủ Cadiz, khi Barca ung dung nghĩ tới một trận thắng. Đến mùa giải tiếp theo, anh đã trở thành nhân tố không thể thiếu trong một đội bóng đầy những siêu sao. Anh sẽ định nghĩa cách tiếp cận của Cruyff, có lẽ tốt hơn bất kỳ ai khác, trong việc hình thành Dream Team.

Trí thông minh và tầm nhìn của Pep biến anh thành thước đo lý tưởng cho mọi thứ xung quanh và là chỗ dựa của đội bóng. Chỉ 7 tháng sau khi ra mắt, Pep đã là cầu thủ hàng đầu với tầm ảnh hưởng to lớn, đủ sức chỉ đạo các siêu sao xung quanh. Mẫu cầu thủ thông minh là điều mà Pep luôn hướng tới. Và chúng ta có thể nhìn thấy điều này ở những đội bóng do ông huấn luyện.

Vị trí và thành công của Pep có được khi còn quá trẻ đã cho thấy sự sai lầm của người khác đi đánh giá thấp con người này dựa trên vóc dáng và thể chất. Pep đã đặt ra khuôn mẫu cho nhiều người sau đó là học trò của mình như Xavi, Pedro, Andrés Iniesta, Dani Alves và Lionel Messi.

Đã có một thời gian trong lịch sử bóng đá, các cầu thủ có kỹ năng tuyệt đỉnh, thông minh, nhỏ bé chiếm ưu thế. Pep đã tạo ra hình mẫu đó khi còn là cầu thủ nhưng lại nâng tầm cao cho hình mẫu đó khi trở thành HLV, người sẵn sàng cung cấp phương tiện cho nhiều ngôi sao phát triển.

Những năm tháng huy hoàng nhất trên sân cỏ của Guardiola trùng khớp với chu kỳ thành công của Dream Team. Khi đó, tiền vệ 21 tuổi hoạt bát này đã cùng Cruyff đưa đội bóng của mình lên đỉnh bóng đá châu Âu lần đầu tiên vào năm 1992 với chức vô địch Cúp C1. Guardiola là tiền vệ trụ cột trấn giữ hàng tiền vệ bảo vệ cho hàng thủ 3 người trong sơ đồ 3-4-3. Thậm chí, khi cần anh lui về như một hậu vệ thứ tư.

Nhưng chức năng chính của Pep là phát động tấn công càng nhanh càng tốt ngay khi giành lại được bóng, bằng những đường chuyền có gắn mắt thần. Bằng trực giác, Pep tìm được hướng chạy của Guillermo Amor hay José Mari Bakero… để phân phối cơ hội tấn công và ghi bàn. Anh là một bậc thầy trong vai trò này, một đặc điểm khiến Pep trở thành lựa chọn không thể thiếu.

Những điểm tương đồng của Pep có thể nhìn thấy ở Sergio Busquets khi cậu học trò của ông ở gần 2 thập kỷ sau đã thừa hưởng kỹ năng xử lý quyết liệt để phục vụ cho nguyên tắc giành lại bóng càng nhanh càng tốt, nhằm mục đích tận dụng lợi thế của một đối thủ chưa chuẩn bị cho một đợt phản công.

Trước trận chung kết Cúp C1 châu Âu 1992 đó, Pep đã thể hiện sự trưởng thành và ý thức trách nhiệm rất cao, hoàn toàn phù hợp với vai trò và nghĩa vụ mà Cruyff đã trao cho anh. Vì đã bảo vệ thành công danh hiệu La Liga, Cúp Bạc châu Âu chính là mục tiêu lớn nhất nhưng nó cũng khiến các cầu thủ bị áp lực, ngoại trừ Pep.

“Trong trận chung kết, Barca có vẻ bị nỗi sợ hãi áp chế. Điều tồi tệ nhất có thể xảy ra trong một trận đấu là không ai muốn sút, ghi bàn hay nhận trách nhiệm đá một quả phạt vì vấn đề áp lực thần kinh và tâm lý sợ hỏng, sợ thành tội đồ”, Pep kể lại. Nhưng cầu thủ trẻ 21 tuổi này đã xứng đáng là nhân vật trung tâm của đội bóng, một tài năng và là một thủ lĩnh. Trong một trận đấu chặt chẽ và căng thẳng, kết quả sẽ được quyết định sự chỉ đạo của một thủ lĩnh biết hướng các cầu thủ vào sự tập trung. Và Barca đã giành chiến thắng với thủ lĩnh Pep.

Là một người Catalan đầy tự hào, anh cũng chứng tỏ minh là một mối liên kết vô giá giữa danh phận một CLB lớn của châu Âu và niềm kiêu hãnh của thành phố Barcelona. Khi đứng trên ban công của lâu đài Sant Jaume và nâng cao Cúp C1, Pep đã hô to: “Các công dân xứ Catalan, cuối cùng chúng ta đã có nó”.

Pep đã hô vang những ngôn từ mà cựu tổng thống xứ Catalan, Josep Tarradellas đã nói cũng ở trên ban công này khi trở về sau cuộc lưu đày 15 năm trước. Pep hiểu tầm quan trọng của sự đăng quang này đối với CLB, với tư cách là một siêu cường châu Âu và vai trò hiện được coi là biểu tượng của xứ Catalan.

Chiến thắng đó là hồi ức vĩ đại nhất của Pep Guardiola ở thời cầu thủ, nhưng sự tập trung của anh nhanh chóng chuyển sang những gì tiếp theo. “Một đội bóng vĩ đại sẽ giành được Cúp, nhưng luôn phải sẵn sàng chiến đấu cho những danh hiệu tiếp theo ở 24 giờ sau đó”. Pep nói. Đây sẽ là một suy nghĩ luôn khắc ghi trong não bộ con người này trong suốt sự nghiệp thi đấu và huấn luyện, không chỉ từ danh hiệu đến danh hiệu mà còn trận này sang trận khác. Nó từ chối thái độ của một kẻ dễ thoả mãn, và đó là một thái độ của người luôn khao khát chiến thắng tiếp nối chiến thắng. Thái độ của Johan Cruyff.

Tất nhiên, di sản Cruyff để lại Barcelona là đáng kể, và sẽ là tiêu chuẩn cho các thế hệ kế cận soi chiếu. Guardiola là hiện thân của di sản này trên sân: “Tôi không hề biết gì về bóng đá trước khi biết Cruyff”. Đúng vậy, ông thày người Hà Lan đã mở mắt Guardiola về nền tảng kiến thức vượt xa những gì Pep có thể tưởng tượng. “Khi tôi bắt đầu làm việc với Thày, một thế giới mới xuất hiện trước mặt tôi’, Pep thú nhận.

Cruyff tin tưởng Guardiola sẽ là thủ lĩnh của mình trên sân còn cầu thủ trẻ này luôn nảy ra những ý tưởng chiến thuật mới lạ và trình bày với HLV. Điều đó khiến anh trở thành bộ não mở rộng của Thánh Johan. Việc Pep khao khát kiến thức và học hỏi đã giúp anh trở thành một chuyên gia về bóng đá, sâu sắc và rộng lớn nhưng vẫn tiếp tục được đào sâu và mở rộng hàng ngày.

Khi các danh hiệu tiếp tục đến: hai vương miện La Liga nữa để tạo thành 4 chức vô địch liên tiếp, một HCV Olympic môn bóng đá nam năm 1992, ngôi sao Pep Guardiola tiếp tục toả sáng. Anh tự tin rất cao về khả năng đem về danh hiệu châu Âu thứ hai vào năm 1994 khi họ lọt vào trận chung kết Champions League với AC Milan.

Trận đấu đó ở Athens hoá ra lại là trận thua lớn đầu tiên trong sự nghiệp của Pep. Thất bại 4-0 thật đau đơn nhưng đó cũng là một bài học về sự nguy hiểm của sự tự tin thái quá, thậm chí có thể là sự tự mãn. Lý do cho sự thất bại chủ yếu là quá tự tin, thiếu chuẩn bị. Đó là đêm báo hiệu cho một cuộc suy thoái của thời đại Johan Cruyff, nhưng đối với Guardiola, đó là một cảnh báo mà anh sẽ không bao giờ quên. Sự chuẩn bị của anh trên cương vị cầu thủ sẽ không được đòi hỏi cao nhưng ở cương vị HLV sẽ lại khác. Không có chi tiết nào bị bỏ qua.

VỊ HLV TRÊN SÂN CỎ

Hai năm sau, vào năm 1996, Cruyff rời ghế HLV của Barcelona nhưng di sản của ông đã tồn tại mãi mãi với những con người như Pep Guardiola, người thấm nhuần mọi triết lý của Bậc Thày. Tầm ảnh hưởng của ông đối với Pep là không thể đo đếm, từ sự tin tưởng vào trí thông minh và tốc độ suy nghĩ đến các ý tưởng chiến thuật.

Nhưng với việc Cruyff đã biến mất, Guardiola dễ dàng đưa phẩm chất thủ lĩnh sân cỏ của mình lên tầm cao hơn. Dưới thời Bobby Robson, HLV tiếp theo, Guardiola đã kết nối với Jose Mourinho, thông ngôn của Robson và là người cũng sở hữu kiến thức bóng đá chuyên sâu và khao khát mở rộng nó không ngừng.

Mourinho và Pep đã nói chuyện rất nhiều. Họ và những cầu thủ quan trọng khác đã thực hiện các hướng dẫn của Robson và cải tiến, điều chỉnh và đôi khi thay đổi hoàn toàn chúng. Vẫn là một cầu thủ ở giữa độ tuổi 20, Pep đã trở thành một HLV, mặc dù không chính thức, trong một mùa giải chứng kiến một cú ăn ba của Barca. Sự tự tin của Guardiola đã tăng lên, lời khuyên dành cho các đồng đội thậm chí nhiều hơn trước đây.

Khi kỷ nguyên Robson nhanh chóng chuyển sang kỷ nguyên Louis van Gaal, đã có một sự tôn trọng lẫn nhau rõ ràng giữa HLV mới người Hà Lan và nhân vật trung tâm của đội bóng. Van Gaal đã chọn Guardiola là người kế thừa bởi ông nhìn thấy khả năng lãnh đạo bẩm sinh của Pep, cho dù kẻ bị lãnh đạo có nhiều kinh nghiệm hơn anh ta hay không.

Pep Guardiola tiếp tục phát triển, đôi khi đề xuất phương pháp thay thế cho HLV trưởng nếu cảm thấy nó có lợi cho đội. Hai danh hiệu La Liga nữa đã đến khi thập niên 1990 sắp kết thúc nhưng đo cũng là lúc Pep Guardiola cảm thấy bóng đá đang thay đổi xung quanh mình, khiến anh bị bỏ lại phía sau. Trường phái thể lực lại một lần nữa thống trị sân cỏ, còn trường phái của Pep bị tuyệt chủng. Đó là lý do duy nhất để anh rời Barcelona năm 2001.

Ở hầu hết các CLB đã qua, Pep thường than thở về những cầu thủ được giao những vai trò cụ thể và sự sáng tạo chỉ có thể tồn tại trong các giới hạn đó. Có thể Pep đã biến mất nếu như không có cơ duyên trở thành ông chủ của Camp Nou. Sự phát triển và sự nghiệp cầu thủ của Pep Guardiola ở Barcelona đã tạo ra không chỉ một cầu thủ tinh tế, tao nhã với sự hiểu biết sâu sắc về sự phức tạp của trò chơi, mà nó còn tạo ra một HLV tài năng.

Phẩm chất lãnh đạo mà Pep thể hiện trên sân từ khi còn trẻ đã tăng lên cùng quá trình thu thập kinh nghiệm. Tương tự như vậy, sự tin tưởng của Johan Cruyff với Pep và của BLĐ Barcelona chính là những tiền đề để Pep tạo nên thành công trên vai trò HLV trưởng của đội bóng. Ông đã phát triển hệ di sản của Thánh Johan với các cầu thủ quan trọng do chính tay Pep đào tạo như Xavi, Iniesta và Puyol - những người đã xây dựng nên kỷ nguyên Pep Guardiola đầy vinh quang.

Pep huấn luyện các học trò theo cách nói chuyện không ngừng nghỉ và luôn ra hiệu. Ông quản lý đội bóng giống như đan điều khiển hệ thống giao thông đô thị. Thái độ này đã biến Pep thành ngôi sao trên sân cỏ nhưng lại là một tài năng siêu việt trên băng ghế chỉ đạo. Tuy nhiên, trước khi đạt được tất cả những thành công đó, Pep đã cắn răng tập huấn luyện với Barcelona B. Tại buổi thuyết trình của mình, Pep đã nói: “Những gì tôi có như là một cầu thủ đã biến mất. Là một HLV, tôi bắt đầu từ con số không. Chỉ có chiến thắng mới mang lại cho tôi sự tin cậy, đó là cách duy nhất để tôi trở thành một HLV. Tôi nắm giữ di sản của Cruyff”.

Pep đã sống theo những phương pháp đã thấm nhuần trong ông từ khi còn là một cầu thủ. Phong cách thi đấu được thực hiện trong suốt sự nghiệp thi đấu của ông đã gieo hạt giống cho hệ thống mà Pep Guardiola sẽ phát triển ở Barcelona ở cực điểm: chơi nhanh và đơn giản, trân trọng bóng, sở hữu bóng nhiều nhất có thể và nhanh chóng lấy lại bị mất, phát điên khi không có bóng.

Theo: Jonny Alien