Inductor

ตัวต้านทานจะต้านทาน                          ตัวเหนี่ยวนำจะต่อต้าน

การไหลของกระแสไฟฟ้า                      การไหลของกระแสเฉพาะ

ช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงเท่านั้น

การทำงานและการใช้งานของตัวเหนี่ยวนำ จะเกี่ยวข้องกับสนามแม่เหล็ก คือ  เมื่อจ่าย   แรงดันไฟฟ้า และกระแสไฟฟ้าให้กับตัวเหนี่ยวนำแล้วจะเกิดสนามแม่เหล็กขึ้นที่ตัวเหนี่ยวนำ ผลของสนามแม่เหล็กที่เกิดขึ้นดังกล่าวสามารถนำไปใช้ประโยชน์ทางไฟฟ้ามากมาย  เช่น โซลีนอยส์ กระดิ่งไฟฟ้า เซอร์กิตเบรคเกอร์ และยังใช้งานด้านอิเล็กทรอนิกส์ เช่น วงจรกำเนิดความถี่ (OSCILLATOR) วงจรกรองความถี่ (FILTER) อาร์เอฟโช้ก (RF CHOKE) ฯลฯ

การเกิดแรงดันไฟชักนำในตัวเอง

                 เมื่อต่อแรงดันไฟฟ้าเข้ากับขดลวดจะมีกระแสไฟฟ้าผ่านขดลวดและเกิดสนามแม่เหล็กขึ้นรอบ ๆ ขดลวดตามรูป สนามแม่เหล็กจะสร้างเส้นของตัวประสานรอบ ๆ ขดลวด เมื่อกระแสไฟในขดลวดเกิดการเปลี่ยนแปลงทันทีทันใด ความเข้มของสนามแม่เหล็กจะเปลี่ยนแปลงไปด้วย จากผลอันนี้ จะเกิดการเปลี่ยนแปลงจำนวนของตัวประสานผ่านจำนวนรอบของขดลวด จะมีแรงดันไฟเกิดขึ้นในขดลวด และแรงดันไฟที่เกิดขึ้นจะมีทิศทางตรงกันข้ามกับการเปลี่ยนแปลงแรงดันไฟที่เกิดขึ้นในขดลวดตามกฎของเลนซ์

ภาพที่ 6.3 แสดงการเกิดแรงดันไฟชักนำในตัวเอง

           ค่าความเหนี่ยวนำของขดลวด   ค่าความเหนี่ยวนำของขดลวดขึ้นอยู่กับ

• จำนวนรอบของขดลวด ขดลวดที่มีจำนวนรอบ 200 รอบ จะมีค่าความเหนี่ยวนำมากกว่าขดลวดที่มีจำนวนรอบ 100 รอบ โดยมีแกนเหมือนกัน

• รูปร่าง ขนาด และระยะห่างระหว่างรอบของขดลวด ถ้าขดลวดมีระยะห่างของจำนวนรอบมาก จะมีค่าความเหนี่ยวนำน้อยกว่าขดลวดที่มีระยะห่างของขดลวดน้อย โดยขดลวดมีจำนวนรอบเท่ากัน เหตุผลคือเส้นแรงแม่เหล็กจะตัดผ่านขดลวดเพียงไม่กี่รอบของขดลวดที่ยาว และเส้นแรงแม่เหล็กบางเส้นจะไม่ตัดกับขดลวดบางรอบ

• ขนาดของขดลวด ขดลวดที่มีขนาดใหญ่จะมีค่าความเหนี่ยวนำมากกว่าขดลวดที่มีขนาดเล็ก ในขณะที่จำนวนรอบเท่ากัน

• วัตถุที่ทำแกนของขดลวด แกนที่มีความซึมซาบแม่เหล็กมากจะมีเส้นแรงแม่เหล็กมาก ทำให้ค่าความเหนี่ยวนำมากด้วย

            ค่าความเหนี่ยวนำ นอกจากเกิดจากขดลวดแล้ว ตัวต้านทานแบบทำด้วยขดลวดก็มีค่าความเหนี่ยวนำเช่นกัน เนื่องจากมีลักษณะเป็นขดลวด   เมื่อมีกระแสไฟไหลผ่านจะเกิดสนามแม่เหล็กรอบเส้นลวด และตัดกับสนามแม่เหล็ก แต่เป็นค่าความเหนี่ยวนำที่เป็นเส้นลวดสั้นและตรงจึงต่ำมาก อาจเป็นเศษส่วนของไมโครเฮนรี ถ้าใช้กับวงจรที่มีความถี่สูงก็มีผลต่อวงจรเพราะจะแสดงคุณสมบัติเป็นขดลวดที่มีค่าความหน่วงเหนี่ยวได้

            ขดลวดทองแดงที่นำมาทำเป็นตัวเหนี่ยวนำ มีคุณสมบัติคือ จะต่อต้านการเปลี่ยนแปลงของกระแสไฟฟ้าที่ไหลผ่านตัวมัน คุณสมบัตินี้เรียกว่า ค่าความเหนี่ยวนำ (INDUCTANGE) มีหน่วยวัดเป็นเฮนรี่ (HENRY) ใช้อักษรตัวย่อ H

1 เฮนรี (H)      = 1000 มิลลิเฮนรี (mH)

1 มิลลิเฮนรี        = 1000 ไมโครเฮนรี (mH)

ค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับ (INDUCTIVE REACTANCE) อธิบายได้ดังนี้   ถ้าต่อตัวเหนี่ยวนำเข้ากับแบตเตอรี่ ตามรูป

ภาพที่ 6.4 แสดงการต่อแบตเตอรี่เข้ากับตัวเหนี่ยวนำ           

แรงดันไฟฟ้าที่เกิดจากการลดลงหรือการยุบตัวของสนามแม่เหล็กเรียกว่า แรงดันต่อต้าน (COUNTER ELECTROMOTIVE FORCE) แรงดันไฟฟ้านี้จะมีผลต่อแรงดันที่ป้อนเข้าไปในขดลวด ส่วนที่สวนทางกันเรียกว่า รีแอคแตนซ์ (REACTANCE) ซึ่งเกิดจากขดลวด จึงเรียกว่าค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับ

ใช้อักษรตัวแอล (L) เป็นตัวแทนค่าความเหนี่ยวนำ

ใช้อักษรตัวเอฟ (F) เป็นตัวแทนค่าความถี่

ใช้อักษรตัวเอกซ์ (X) เป็นตัวแทนรีแอคแตนซ์

            เมื่อต้องการหาค่ารีแอคแตนซ์ ที่เป็นความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับ ให้ใช้ ตัวอักษร L กับตัวอักษร X คือ XL ตามสูตรของการหาค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับ คือ

XL = 2pFL

จากสูตรนี้จะเห็นว่า ค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับจะเปลี่ยนแปลงโดยตรงกับความถี่ หรือจะพูดอย่างหนึ่งคือ ถ้าเพิ่มความถี่ของกระแสสลับเป็น 2 เท่าป้อนเข้าขดลวดค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับก็จะเป็น2 เท่าด้วยในทำนองเดียวกันค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับจะเป็นสัดส่วนโดยตรงตามค่าอินดัคแตนซ์ของขดลวด

 :   อักษรกรีกเรียกว่า พาย (p) เป็นเครื่องหมายหาค่าพื้นที่ของวงกลม ค่าพายจะมีค่าเท่ากับ 3.14 ดังนั้น 2 p จะมีค่าเท่ากับ 6.28 สูตรการหาค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับจึงเป็นดังนี้

XL = 6.28FL

เมื่อเราทราบว่า ค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับเป็นตัวจำกัดกระแสที่ไหลผ่านขดลวด ขดลวดมีค่า 1 เฮนรี อาจะมีค่าความต้านทานทางกระแสตรง 25 หรือ 30 โอห์ม ถ้าต่อขดลวดกับแรงดันไฟตรง 120 โวลต์ กระแส 4 แอมแปร์จะไหลผ่านขดลวด ถ้าใช้สูตรของการหาค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับ ในขดลวดเดียวกันนี้ต่อความถี่ 50 Hz  ค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับจะได้ดังนี้

XL = 6.28 X 50 X 1 โอห์ม

ค่าความเหนี่ยวนำร่วม  เมื่อขดลวดสองขดวางไว้ใกล้กัน สนามแม่เหล็กของขดหนึ่งจะตัดกับขดลวดอีกขดหนึ่ง การเปลี่ยนแปลงสนามแม่เหล็กของขดหนึ่ง จะทำให้เกิดแรงดันไฟฟ้าในอีกขดหนึ่ง เราเรียกปรากฏการณ์นี้ว่า ความเหนี่ยวนำร่วม แทนด้วยอักษรตัว (M)  ความเหนี่ยวนำร่วมจะช่วยเสริมหรือหักล้างก็ได้ ขึ้นอยู่กับสภาวะของขดลวดทั้งสอง และจะเสริมหรือหักล้างกับตัวอื่นได้ด้วย

           ถ้าขดลวดทั้งสองวางห่างกันสนามแม่เหล็กจะไม่ทำปฏิกิริยาต่อกันค่าความเหนี่ยวนำรวมจะเท่ากับผลรวมของความเหนี่ยวนำทั้งสองคือ 

                                                            LT = L1 + L2

            ถ้าขดลวดทั้งสองวางไว้ให้สนามแม่เหล็กทำปฏิกิริยาต่อกันและต่อแบบอนุกรม ค่าความเหนี่ยวนำร่วมระหว่างขดลวดจะเป็นค่ารวมทั้งหมดเท่ากับ

                                                            LT = L1 + L2 + 2M

ภาพที่ 6.6 การต่อตัวนำแบบขนาน

                ขดลวด L1 และขดลวด L2 ต่อกันแบบขนาน และต่อเข้ากับไฟ 220 โวลต์ สมมติว่า ขดลวดแต่ละขดมีค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับ 220 โวลต์ หมายความว่ามีกระแส 1 แอมแปร์ ไหลผ่าน L1 และขดลวด L2 หรืออีกทางหนึ่งกระแสรวม 2 แอมแปร์ เมื่อกระแสเป็นสองเท่า ค่าความต้านทานของขดลวดต่อกระแสสลับเป็นครึ่งหนึ่ง หมายความว่า ค่าความเหนี่ยวนำร่วมในวงจรจะเป็นครึ่งหนึ่งของขดลวดแต่ละขด

การอ่านค่าตัวเหนี่ยวนำ  ค่าความเหนี่ยวนำจะพิมพ์บอกไว้ 2 ลักษณะ คือ

• บอกเป็นตัวอักษร แบบนี้สามารถอ่านได้โดยตรง

• บอกเป็นรหัสสี ดังภาพที่ 6.7

ภาพที่ 6.7 แสดงรหัสสีบนตัวเหนี่ยวนำ

A = เลขตัวแรก ดูช่องแถบสีที่ 1

B = เลขตัวที่สอง ดูช่องแถบสีที่ 2

C = ตัวคูณ ดูช่องแถบสีที่ 3

ตาราง 6.1 แสดงการอ่านค่าสีของตัวเหนี่ยวนำ

การทดสอบตัวเหนี่ยวนำ  ขดลวดเหนี่ยวนำ โดยทั่วไปจะมีอาการเสีย อยู่ 3 ลักษณะ คือ

• • • ขาด คือใช้โอห์มมิเตอร์ตั้งย่านวัด วัดแล้วเข็มไม่ขึ้น (ค่าความต้านทานเป็น  a W)

    • ช็อต คือ ใช้โอห์มมิเตอร์ตั้งย่านวัด R X 1 วัดแล้วได้ 0 W

    • เสื่อม คือใช้ไปนาน ๆ แล้วโครงสร้างของขดลวดเหนี่ยวนำอาจเคลื่อนทำให้ค่า  ความเหนี่ยวนำเปลี่ยนไป  ต้องใช้เครื่องมือวัดค่าความเหนี่ยวนำมาวัดดู   เครื่องมือได้แก่ R L C DIGITAL BRIDGE METER

ภาพที่ 6.8 แสดงการทดสอบขดลวดเหนี่ยวนำ