Ada Lovelace (właśc. Augusta Ada King, hrabina Lovelace, 1815–1852) to postać absolutnie fundamentalna w historii informatyki. Uważana jest za pierwszą programistkę na świecie.
Jej najważniejsze osiągnięcia są związane ze współpracą z matematykiem i wynalazcą Charlesem Babbage'em.
Maszyna Różnicowa (Difference Engine): Babbage zaprojektował tę maszynę do automatycznego obliczania tablic matematycznych i unikania błędów ludzkich. Lovelace była nią zafascynowana.
Maszyna Analityczna (Analytical Engine): To był kolejny, dużo bardziej zaawansowany projekt Babbage'a, który można uznać za teoretycznego protoplastę dzisiejszego komputera. Miała ona elementy takie jak jednostka arytmetyczno-logiczna, pamięć oraz wejście/wyjście. Choć nigdy nie została zbudowana za ich życia, to właśnie przy opisie tej maszyny Lovelace dokonała swojego przełomowego odkrycia.
Kluczowy wkład Ady Lovelace to jej "Notatki" (Notes) do tłumaczenia artykułu włoskiego inżyniera Luigiego Menabrei na temat Maszyny Analitycznej.
Wykraczając poza obliczenia: Babbage widział swoją maszynę głównie jako zaawansowany kalkulator. Lovelace, w swoich notatkach, dostrzegła jej potencjał do manipulowania symbolami wykraczającego poza same liczby, co jest podstawą dzisiejszej informatyki. Zasugerowała, że maszyna mogłaby komponować muzykę, przetwarzać grafikę i być wykorzystywana do różnych innych zadań.
Algorytm Bernoulliego: W Notatce G, Lovelace opisała sekwencję operacji (algorytm) dla Maszyny Analitycznej, która miała obliczać liczby Bernoulliego . Jest to powszechnie uznawane za pierwszy program komputerowy w historii, zaprojektowany do wykonania na maszynie.
W jej pracach można znaleźć zalążki współczesnych koncepcji programowania:
Pętle i instrukcje warunkowe: Lovelace dostrzegła konieczność wykorzystania powtarzalnych sekwencji operacji (pętli), co jest fundamentem efektywnego programowania.
Wizja uniwersalnej maszyny: Jej zrozumienie, że Maszyna Analityczna mogła przetwarzać dowolne dane wyrażone symbolicznie (a nie tylko liczby), to koncepcja kluczowa dla uniwersalnej maszyny Turinga i współczesnych komputerów.
Język Programowania Ada: Na jej cześć, w latach 70. i 80. XX wieku, Departament Obrony Stanów Zjednoczonych stworzył i nazwał język programowania wysokiego poziomu "Ada".
Dzień Ady Lovelace: Co roku w drugi wtorek października obchodzony jest Dzień Ady Lovelace (Ada Lovelace Day), mający na celu promowanie osiągnięć kobiet w nauce, technologii, inżynierii i matematyce (STEM).