การปฐมพยาบาลเข้าตา

1) ห้ามขยี้ตา

2) กระพริบตาในน้ำหลายๆครั้ง หรือเทน้ำล้างออก

3) ถ้าของนั้นอยู่ให้เปลือกตาล่าง ให้ผู้ป่วยเหลือกตาขึ้น แล้วกดเปลือกตาล่างลง ใช้มุมผ้าเช็ดหน้าสะอาดหรือสำลีเปียกเขี่ยออก

4) ถ้าของนั้นอยู่ใต้เปลือกตาบนให้ผู้ป่วยมองล่าง ปลิ่นเปลืแกตาบนแล้วเขี่ยออกเช่นกัน ถ้าไม่ออกให้ปิดตาผู้ป่วย แล้วรีดนำส่งแพทย์ทันที

การปฐมพยาบาลสารเคมีเข้าตา

1) เป็นอุบัติเหตุที่รอไม่ได้ ต้องรีบ้างโดยให้น้ำไหลผ่าน เช่น น้ำก๊อก ให้ผู้บาดเจ็บนอนเอียงหหน้า หรือนอนตะแคงเอาด้านที่ถูกสารเคมีเทน้ำผ่านจากมุมดานจมูกไปสู่มุมตาด้านใบหูใช้เวลาประมาณ 30 นาทีขึ้นไป ระวังอย่าให้น้ำล้างตาไปเข้าตาอีกด้านหนึ่ง

2) ถ้าใส่คอนเทคเลนส์ให้รีบถอดออก (ถ้าทำได้)

3) ปิดตาด้วยผ้าสะอาด ห้ามขยี้ตา

4) รีบนำสงแพทย์ทันที และควรทราบว่าถูกสารเคมีชนิดใด

การปฐมพยาบาลของเข้าหู

1) อย่าพยายามแคะ

2) ถ้าเป็นแมลง ให้ผู้ป่วยนอนตะแคงหูข้างนั้นขั้นหยดน้ำอุ่น หรือน้ำมันพืชลงในหู แมลงอาจจะออกมาเอง

3) ถ้าเป็นวัตถุให้เอาน้ำอุ่นหยอดหูข้างนั้นแล้วตะแคงลงล่าง วัตถุนั้นอาจออกมาเอง (ถ้าไม่ออกนำส่งแพทย์)

การปฐมพยาบาลการเป็นลมชนิดหน้าซีดและหน้าแดง

การเป็นลม คือการที่ผู้ป่วยมีอาการวิงเวียนศีระ ตาพร่า ใจสั่น เหงื่ออก คลื่นไส้ อาเจียน และต่อไปจะมีอาการหน้าซีด ไม่รู้ตัว ชีพจรเบาเร็ว ตัวเย็น ชนิดของการเป็นลมและการช่วยเหลือ มีดังต่อไปนี้

1 ชนิดหน้าซีดเกิดจาก

1) โลหิตเลี้ยงสมองไม่พอ

2) ทำงานหนักเกินไป

3) ร้อนจัด

4) อ่อนเพลียจากโรคอื่นๆ

5) สมองกระเทือน

6) หิวจัด

7) โรคโลหิตจาง

8) ตกใจมาก

การช่วยเหลือการเป็นลมชนิดหน้าซีด

1) พาเขาที่ร่ม อย่าให้คนมุง

2) นอนราบ ยกเท้าสูง

3) คลายเสื้อผ้าให้หลวม

4) พักให้เย็น หรือเช็ดตัวด้วยน้ำเย็น

5) ให้ยาแอมโมเนียหอมดม ให้น้ำเย็นดื่ม

6) ถ้าอาเจียนต้องคอยเช็ด

7) ถ้าไม่ร้สึกตัวให้จับนอนตะแคงศีระเงยหน้า

8) ถ้าไม่หายใจให้ช่วยการหายใจทันที

9) นำส่งแพทย์

ชนิดหน้าแดง เกิดจาก

1) ความร้อนจัด

2) สมองถูกกด

3) เส้นโลหิตในสมองแคก

4) เมาสุรา

อาการ ผู้ป่วยจะมีอาการวิงเวียน หน้ามืด หน้ามือ ตาลาย อาเจียน หน้าแดง ตัวร้อน เหงื่อออก ไม่รู้สึก ชีพจร เต้นแรงและเร็วการช่วยเหลือการเป็นลมชนิดหน้าแดง

1) พาเข้าที่ร่ม

2) นอนศีรษะสูง

3) คลายเสื้อผ้าให้หลวม

4) ห้ามรับประทานยาพวกกระตุ้นหัวใจ

5) ให้น้ำเย็นดื่ม

6) ถ้าอาการไม่ดีขึ้น นำส่งแพทย์

วิธีช่วยหายใจ (Breathing)

1. ท่าทางเดินหายใจให้โล่ง (Airway) โดยจับศีรษะให้หงายขึ้นเพื่อไม่ใช้ลิ้นตกลงไปอุดที่หลอดลลมในคนหมดสติอวัยวะทุกส่วนของร่างกายจะคลายและหย่อยตัว ลิ้นจะตกลงไปอุดทางเดินทางหายใจ การที่จับคอหงายจะทำให้โคนลิ้นถูกดึงออกมาจากคอหอยและทางเดินหายใจ ในผู้ป่วยที่มีของอยู่ในปากควรเอาออก เช่น ฟันปลอม หรืออาหารอยู่ยังไม่ทันกลืนลงไป อาจใช้นิ้วที่พันผ้าล้วงเอาออก

2 . เป่าลมเข้าทางปากของผู้ป่วยใช้มือข้างหนึ่งประคองผู้ป่วย มืออีกข้างหนึ่งกดหน้าผากเพื่อให้หงาย ปากของผู้ป่วยจะเผลอเล็กน้อยสูดหายใจเข้าเต็มที่แล้วก้มลงประกบปากของผู้ป่วย เป่าลมเข้าไปทางปากของผู้ป่วยจนหมดไม่จำเป็นต้องออกแรงเป่ามากนัก ถ้าลมรั่วออกทางจมูกอาจใช้มือปิดจมูกไว้

ข้อควรจำ หากปากเปื้อนให้ใช้ผ้าเช็ดหนน้าปิดปากก่อน

3. เป่าลมเข้าทางปากต่อเนื่อง ถอนปากออกจากผู้ป่วยสูดหายใจเข้าเต็มที่แล้วเริ่มเป่าลมเข้าทางปากผู้ป่วยอีก ทำเช่นนี้เรื่อยไปโดยไม่ต้องรีบร้อน ถ้าทำอยางสบายๆ จะได้อัตราการหายใจประมาณ 12-15 ครั้งต่อนาที ถึงแม้การช่วยหายใจโดยเป่าลมหายใจที่ใช้แล้วลงในปอดผู้ป่วย ก็สามรรถทำให้ผู้ป่วยได้ออกซิเจนเพียงพอ เพราะลมหายใจที่ใช้แล้วยังมีออกซิเจนอยู่มาก โดยปกติอากาศที่หายใจออกมีออกซิเจนอยู่ประมาณ 21% อากาศที่หายใจออกมรออกซิเจนประมาญ 16-18% หมายความว่าใช้ไปเพียง 4% เท่านั้นยังเหลืออยู่อีกมาก

4. ตรวจผู้ป่วยหายใจได้เองถ้าทำถูกวิธีลมจะเข้าปอดได้โดยการชำเลืองดู ขณะที่เป่าลมเข้าปอด หน้าอกจะกระเพื่อมสูงขึ้นเวลาถอนปากออกจากผู้ป่วยแล้วเอียงหูฟังจะพบว่าลมออกจากปากจมูกของผู้ป่วย มากระทบใบหูของผู้พยาบาลคนที่หยุดหายใจมักจะหายใจได้เองภายในเวลา 1-2 นาที นั้นคือเป่าลมเข้าทางปากไม่เกิน 30 ครั้ง ตามปกติจะเป่าลมเข้าทางปาก 5 ครั้ง แล้วคลำดูชีพจรทีหนึ่ง ถ้าคลำพบว่าผู้ป่วยไม่หายใจเอง ก็เป่าต่อไปอีก ถ้าคลำไม่พบแสดงว่าหัวใจหยุดเต้น ต้องช่วยนวดหัวใจ (ดูข้อ 12.6.2) ได้เลยโดยไม่ชักช้าแม้ในคนที่หัวใจหยุดเต้นโดยไม่ได้เกิดจากการหายใจนำมาก่อน การช่วยครั้งแรกก็ต้องช่วยหายใจก่อนเหมือนกัน

การนวดหัวใจหรือเรียกการช่วยกระตุ้นหัวใจ

1. ถ้าผู้ป่วยนอนบนเตียงสปริงที่นอนที่มีความนุ่มมาก ให้หากระดาษแข็งมาลองหลัง หรือให้ช่วยกันหามหรืออุ้มผู้ป่วยมานอนบนพื้นบ้าน พื้นเรือน หรือแม้แต่พื้นดินก็ได้

2. ถ้าถอดเสื้ออกได้ง่ายให้ถอดเสื้ออกโดยการปลดกระดุมทางด้านหน้า ถ้าถอดยากใช้กำลังฉีกเลย เพื่อให้เห็นหน้าอกชัดเจน

3. ผู้พยาบาลยืนข้างตัวผู้ป่วย (ในกรณีที่ผู้ป่วยนอนคนเดียว) หรือคุกเข่าลงข้างตัวผู้ป่วย (กรณีที่ผู้ป่วยนอนบนพื้น) ให้ระดับเอวของผู้พยาบาลอยู่เหนือตัวผู้ป่วยเพื่อที่จะได้ทำการถนัด

4. วางส้นมือข้างหนึ่งลงบนกระดูกหน้าอก กะเอาตรงกลางหน้าอกควรวางสันมือต่ำลงมาจากจุดกึ่งกลางกระดูกหน้าอดเล็กน้อย ใช้ส้นมืออีกข้างหนึ่งวางช้อนขึ้นไปกดกระดูกหน้าอก โดยใช้น้ำหนักตัวโน้มขึ้นบนตัวผู้ป่วย กะให้กระดูกหน้าอดยุบลงไปสัก 3-4 ชม. แล้วปล่อยมือขึ้น กอดลงไปใหม่ผ่อนขึ้น ดังนี้

ก. การกดและการผ่อนควรทำให้ได้ผล ดังนั้นคือให้กระดูกหน้าอกยุบลงไป 2-4 ซม. ไม่ควรลุกลี้ลุกลนให้ทำด้วยความนิ่มนวลไม่ใช้แรงกระแทก เพราะในคนอายุมากอาจทำให้กระดูกซี่โครงหักเกิดโรคแทรกซ้อนต่อไปได้อีก

ข. ตั้งจังหวะการทำให้เหมาะภ้าทำเนิบๆตามสบายจะกดได้ราวๆ 50-60 ครั้ง/นาที ซึ่งเพียงพอไม่จำเป็นต้องจับเวลาให้ตรงแผงในขณะนั้น ถ้าได้รับการฝึกซ้อมมาก่อนจะรู้ได้ว่าทำขนาดไหนถึงจะพอดี

ค. การกดหัวใจนี้ต้องควบคู่กันไปการช่วยหายใจคือเป่าปากอีกครั้งหนึ่ง กดหัวใจ 3-4 ครั้งหรือเป่าปาก 2 ครั้ง กดหัวใจ 5 ครั้งตามอัตราใดที่เห็นว่าเหมาะสมก็ได้ ในการทำตนเดียว ทำอย่างหลังคือเป่าปาก 2 ครั้ง กดหัวใจ 5 ครั้งจะเหมาะกว่าเพราะไม่ต้องเลื่อนตัวบ่อยนัก ถ้ามี 2 คนช่วยกัน ทำอย่างแรกจะใกล้เคียงธรรมชาติมากกว่าทั้งนี้ควรพิจารณาดูตามความเหมาะสม