2.2 การเคลื่อนที่ของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง

สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังสามารถรับรู้และตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่มากระตุ้นได้โดยมีระบบประสาทควบคุมการตอบสนอง เช่น ควบคุมการหดตัวของเนื่อเยื่อหรือกล้ามเนื้อทำให้เกิดการเคลื่อนที่หรือเคลื่อนไหว โครงร่างของสัตว์ไม่มีกระดูกสันหลังบางชนิด เช่น แมงกะพรุน หมึก และไส้เดือนดินมีของเหลวเป็นองค์ประกอบและบรรจุอยู่ภายในลำตัวทำให้คงรูปร่างอยู่ได้ เรียกโครงร่างนี้ว่า ไฮโดรสแตติกสเกเลตอน (hydrostatic skeleton) เมื่อเนื้อเยื่อหรือกล้ามเนื้อหดตัวจะมีการกระจายตัวของของเหลวไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกาย

•อาศัยการหดตัวของกล้ามเนื้อบริเวณลำตัว

•น้ำภายในลำตัวถูกพ่นออกทางท่อไซฟอน (siphon) ทำให้ตัวหมึกพุ่งไปในทิศทางตรงข้ามกับทิศทางของน้ำที่พ่นออก

•ท่อไซฟอนเคลื่อนไหวได้จึงเปลี่ยนทิศทางของน้ำที่พ่นออก ทำให้สามารถเปลี่ยนทิศทางของการเคลื่อนที่ได้

อาศัยระบบท่อน้ำ (water vascular system)

แมลง เคลื่อนที่ด้วยการเดินหรือกระโดด โดยอาศัยการทำงานของกล้ามเนื้อเฟล็กเซอร์ และ กล้ามเนื้อเอ็กเทนเซอร์

1. เมื่อเอ็กเทนเซอร์คลายตัว จะไปดันส่วนต้นของต้นขา กล้ามเนื้อเฟล็กเซอร์หดตัว จะไปดึงส่วนปลายของต้นขา ทำให้ของของแมลงงอเข้า

2. เมื่อกล้ามเนื้อเอ็กเทนเซอร์หดตัว กล้ามเนื้อเฟล็กเซอร์คลายตัว จะทำให้ขาของแมลงกางออก

การเคลื่อนที่ด้วยการบินเกิดจากการทำงานของกล้ามเนื้อ 2 ชุด คือ กล้ามเนื้อยึดเปลือกหุ้มส่วนอกและกล้ามเนื้อตามยาว กล้ามเนื้อยึดปลือกหุ้มส่วนอกไม่ได้ติดกับปีกโดยตรงแต่ยืดกับเปลือกหุ้มส่วนอกไว้ เมื่อเปลือกหุ้มส่วนอกมีการเคลื่อนไหวปีกที่ติดอยู่กับส่วนอกจะเคลื่อนไหวด้วย การบินแบบนี้พบในแมลงส่วนใหญ่ เช่น ตั๊กแตน ผีเสื้อ แมลงวัน และผึ้ง อย่างไรก็ตามมีแมลงบางชนิดที่มีกล้ามเนื้อยึดติดกับปีกโดยตรง เช่น แมลงปอ ในขณะบินนั้นปีกจะเคลื่อนไหวเนื่องจากการทำงานของกล้ามเนื้อ