Trần Xuân An - “Nguỵ” và “phiến”, hoà giải thời hậu chiến (tập thơ 27/49)

Bài 1

TRÚT GÁNH NỢ CẦM BÚT

Trần Xuân An

cất khỏi vai gánh nợ người cầm bút

Đỏ thắng Vàng, mười chín tuổi chưa qua *

Đỏ bắn Đỏ, cũng học trò, dạy học *

thơ máu xương, góp vào sử rõ ra!

hai gánh nợ, thiếu khuyết và nghiêng lệch

viết đền bù, đầy đủ và thẳng ngay

thành gánh sách, hai vai ta nhẹ nhõm

tuổi xế trưa, nắng trăm năm còn dài

nhưng đâu phải tính tẩy trần, gác bút

chỉ xong thêm Chiến tranh Lạnh thuở nào *

vẫn viết về cõi khổ đau, hạnh phúc

thôi đạn bom, nỗi xương trắng, máu đào!

không phải tránh nội chiến Chiến tranh Lạnh

đã “Chín đoá…” bù “Mùa hè bên sông” *

chung hộp sách mười bốn cuốn treo mạng

chưa sách giấy. Nhẹ vai. Chưa yên lòng.

T.X.A.

trước 10:30, 23-11-2020

…………….

(*) Thời “Chiến tranh Vàng – Đỏ”: 1945-1975; thời “Chiến tranh Đỏ – Đỏ”: 1975-1989/1991. Đó là hai giai đoạn “Chiến tranh Lạnh” (1945-1991) ở nước ta và cả Đông Dương. ~ “Chín đoá đỏ vàng lam” (thơ, truyện, 13 đầu sách) và “Mùa hè bên sông” (tiểu thuyết, 01 đầu sách), cùng chung một đề tài hoà giải dân tộc thời hậu chiến, của tác giả Trần Xuân An. ~ Bài thơ trên đây được viết sau khi đã đóng lại tập thơ “Tổ quốc ơi…”, đã tạo thành tệp sách PDF với 41 bài thơ + 01 bài thơ vốn ở tập thơ trước.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2763249540615646/

LINK các bài trước

(bấm vào để đọc từ b.2 đến b.11)

Bài 12

“CƯỠNG BỨC TÌNH DUYÊN”,

CHUYỆN THỜI CHIẾN TRANH

Trần Xuân An

Bài 31, viết tiếp “Tổ quốc ơi…”

CHÈO GHE VƯỢT CẠN

Trần Xuân An

~~ tặng bạn Võ Văn Luyến (nhà thơ) ~~

chèo ghe trên bờ cạn

“vượt cạn” đều “mồ côi”

làm thơ, lọt lòng tứ

bút chèo giấy mây trời!

viết, kết hôn với Đời

nhà văn là Người Mẹ

bản thảo đau sinh đẻ

đều “vượt cạn” “mồ côi”

Mẹ – biểu tượng sáng tạo

cả vật lí, y khoa…

nở nhuỵ ở vầng trán

hay từ ngực khai hoa!

thiên tính Mẹ, trừu tượng

vâng, thiên tính tinh khôi

ai cũng có tính Mẹ

tính Mẹ là tính trời

thiên tính Mẹ – sinh sản

sáng tạo cả thế gian

như mọi người trần thế

tính Mẹ trong nhà văn

cho dù nam hay nữ

tính Mẹ đều trong ta

nhà văn không tính Mẹ

phản ánh Đời mù sa!

không ai đau thay được

xé ngực sinh sách Đời

“vượt cạn” như huyền thoại

đồng nghiệp đến ru nôi.

T.X.A.

trước 14:00, 02-02-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2820327728241160/

người làm ơn, ngầm cưỡng bức lòng người

ân đức ấy ngầm buộc người phải chọn

thoát nhà lao, vào tình duyên không trọn

người thuỷ chung, người chung thuỷ suốt đời

khi tấn tuồng lịch sử đổi màn rồi

người vỡ mộng lại gặp người mộng vỡ

người ngoài lao nhờ kẻ quen giúp đỡ

người trong lao thoát ra, thành vợ chồng

thời chiến tranh cũng đời thường nỗi lòng

rời Việt Minh, người về sau bị bắt

người về trước, theo chính danh, dù nát

dựa quan quyền triều Nguyễn, cứu tình duyên

cứu khỏi tù, lễ cưới tơ hồng thiêng

dùng ân nghĩa trói đời nhau bền chặt

sợi lạt mềm buộc đời nhau, tẩm mật

vậy có là cưỡng bức tình duyên không?

vị đắng chát, trà, cà phê, tỉnh lòng

viết văn chương, nhìn đâu cũng bi kịch

thấy ân nghĩa sáng trong như ngọc bích

mang cạnh sắc vị kỉ cứa đau tim

tuổi sóng tràn và bay bổng cánh chim

gọi đó là tình duyên bị áp lực

cứu khỏi tù, cưới nở hoa tâm phục

khi bạc đầu thấy vậy cũng thương thương

tôi bạc đầu, học lại về yêu đương

thành vợ chồng, có nhiều người chinh phục

lớp sơ cấp hôn nhân và hạnh phúc

chịu cưỡng bức học cho xong, xoá mù *

tình duyên đó như ca dao hát ru *

chuyện Thạch Sanh nhưng Lý Thông không có

cứu thoát hang Đại Bàng, nên chồng vợ

ân hoá tình, đâu chỉ yêu với yêu.

T.X.A.

22 & 23-12-2020

…………..

(*) Chính sách cưỡng bức (cưỡng bách) giáo dục, bắt buộc phải đi học trường phổ thông, ở các nước tiên tiến, ngày xưa. Trong “Chương trình Việt Minh” (Hồ Chí Minh, 1941), có sử dụng cụm từ "cưỡng bức giáo dục". Ở đây, nói về điều kiện đăng kí kết hôn, buộc phải có chứng chỉ đã học xong lớp hôn nhân, xây dựng gia đình hạnh phúc, “xoá mù” kiến thức về lĩnh vực này. Tác giả cũng chỉ nói đùa, rằng bản thân tuy bạc tóc, vẫn lơ tơ mơ. ~ Trích “Thạch Sanh”, truyện thơ dân gian:

“Đàn kêu: tích tịch tình tang

Tiếng ti, tiếng trúc cung đàn đua vui.

Đàn kêu hơn thiệt mọi lời

Nhân duyên phu phụ số trời đã se”.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2789568704650396/

.

.

Bài 32, viết tiếp “Tổ quốc ơi…”

THƯƠNG TRÂU,

THƯƠNG BÚT PHÍM

Trần Xuân An

cuối năm, chờ đón Tết Trâu

thầm nhớ bài ca dao cổ

nghìn đời thân thương gắn bó

“cấy cày là việc nông gia *

ta đây trâu đó ai mà quản công”

như người, nông gia trên đồng

hơn người, bốn ngăn nhai lại *

thương người, trâu nhường thóc mẩy

“bao giờ cây lúa còn bông

thì còn ngọn cỏ trên đồng trâu ăn”

cùng giới cầm bút sử văn

canh tân ruộng đồng chữ nghĩa

không dạ dày tư. Răng bé *

viết nhai lại thì sách cằn

bật cười, loé Tết, khi nhằn ca dao

thương trâu, thương trâu biết bao!

khác loài, trời sinh ra vậy

Tết Trâu, nhận đây một lạy

người hơn người nhờ tài cao

nói cùng loài vật, nao nao loài người!

cầm bút, độc sáng, lẻ loi

trâu là bút cùng máy chữ

Tết Trâu, mỗi lạy mỗi thứ

cánh đồng giấy trắng mênh mông

cày ca dao cổ sáu dòng ra Giêng

Tết Trâu, bút phím cũng thiêng

chắp tay lạy, vơi áy náy

sáu dòng ca dao, mấp máy:

‘bút phím ơi, ta bảo này

cùng ra ruộng giấy, cùng cày với ta’…

T.X.A.

08:11, 10:34, 09-02-2021

(28 tháng chạp, Canh Tý HB20-21)

…………

(*) ~ Có dị bản: “Cấy cày vốn nghiệp nông gia”; “cấy cày giữ nghiệp nông gia” (câu thứ hai này thuộc bản sách Vũ Ngọc Phan, “Tục ngữ, ca dao, dân ca Việt Nam“, in lần 8, Nxb. KHXH., 1978, tr.229). ~ Dạ dày của loài trâu có bốn ngăn (dạ dày tư).

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2825193884421211/

.

Bài 13 viết tiếp “Tổ quốc ơi…”

CHÚT NGÔNG LẤY HÊN TUỔI MỚI

Trần Xuân An

lịch mặt trời quên một tuổi ta

sáu lăm năm, suối hoá sông xa

nguồn sơ sinh đến bến phai tóc

(chưa khắp biển, chưa mưa lại nhà)

tin tưởng mình còn lâu mới chết

còn chèo dòng sống, dài thăng trầm:

viết trường vàng, viết tiếp trường đỏ

giảng dạy, vắt biên vải, viết thầm *

vẫn cầm bút, viết một chồng sách

nửa sách giấy và nửa mạng treo

danh ngỡ tác gia, không sống hận

gặp thời buổi khó, sự nghiệp bèo

nhỏ mơ: chữ dựng nhà thơ lớn

biệt một dòng văn sử, còn mơ

sách với sọ bừng hoa chín đoá

trên thuyền, bút gõ mạn, trăm bờ

lịch mặt trời còn lịch mặt trăng

thơ yêu đủ đắp mộ, nghìn trang

sông tình tới cuối sông còn lắm

trăm tuổi bút, thơ tuổi trẻ măng.

T.X.A.

06:15-09:30, 30-01-2020

…………..

(*) Vắt biên vải: vắt sổ quần áo.

(Bài này đã gửi tuần báo Văn nghệ TP.HCM.)

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2795703347370265/

.

Bài 14 sau “Tổ quốc ơi…”

BỐN MÙA THỂ LOẠI

Trần Xuân An

thơ tình nhân loại muôn năm tuổi

trời đất vào xuân hàng triệu mùa

hạ sử, thu bình, đông tiểu thuyết

mùa nào tình cạn xuân tàn chưa!

hạ bừng sử điểm tình xuân chữ

thu thẩm bình ken, len truyện đông

không tháng năm nào tình tắt thở

não tươi chất xám, tim tươi hồng

đời xưa trong truyện, tình luôn mới

sử đọng nhịp tim, lay vạn sau

muôn thuở thơ tình vương hiện thực

thoát li đời, cũng đỡ mày chau?

Cô Giang, tình sử – tình trong sử

“Màu tím hoa sim” Bến Hải thương

lí luận “Nhân văn”, nay cởi trói

tình nào truyện Vĩ tuyến vơi sương?

lẽ nào duyên thắm mai vàng nguỵ?

tình đẹp đào hồng mới thật ư?

muôn thuở, thời nào cũng vạn thuở

yêu đương, xuân sắc cả huyền hư

bốn mùa thể loại xen canh chữ

thể loại nào mà chẳng chuyện tình!

hiện thực vấn vương thì hoá giải

lợi quyền, chiến tuyến, méo tâm mình.

T.X.A.

07:12-08:40, 01-01-2021

(19-11, mùa đông năm Canh Tí HB20-21)

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2797175313889735/

.

Bài 15 sau “Tổ quốc ơi…”

NỘI CHIẾN TRANH GIÀNH ĐẤT MẸ

Trần Xuân An

dựa hai thiên hạ, chia hòn máu

bắn giết lẫn nhau, nhà Mẹ tan

“Vòng phấn Kavkaz”! Giằng – xé xác *

hiểu sâu hiện thực để thương dân

mỗi phe ghì siết một tay Mẹ

giằng Mẹ về mình, xé Mẹ chăng?

kịch gián cách thôi, nhưng lịch sử

đẹp phe buông, nội chiến, đầu hàng

Đất như Mẹ đẻ, Miền Nam khóc

“Vòng phấn Kavkaz”, xé ruột, buông *

hoà giải, trầm tư hồn cốt kịch

kết đồng sáng tạo, thiết tha thương

A.Q. không nhỉ, Miền Nam hỡi? *

hoà giải, đúng không, hay đã sai?

tôi viết thơ hoà bình, thống nhất

trầm tư “Vòng phấn…” lại, do ai?

nhưng cờ cộng sản, phải xương máu

lồng nội chiến vào đánh thực dân

phải cướp chính quyền ý hệ cũ

Miền Nam sao hiểu đỏ lòng nhân!

hiểu lòng nhân Đỏ, nơi đời thật

thấy sử Đông Âu, quanh nước mình

“Vòng phấn Kavkaz” trong nội chiến

còn hàng giặc ngoại, muôn đời khinh

thật ra, hai nửa nương hai Khối

thống nhất, buộc ràng vào Khối kia

“Vòng phấn Kavkaz”, Mẹ sống sót

ngoại cường Đỏ đó, gánh ai chia!

thế rồi hai Khối đều buông cả

(nội chiến anh em, dựa ngoại xâm)

ruột thịt thực dân vào ruột thịt

sử gia chân chính, bút còn tâm

Campuchia! Giải phóng là thế

chỉ giúp người Cam đất nước Cam

nhưng “cấm đụng cây kim sợi chỉ”

sao người Miền Bắc ngập Miền Nam?

văn chương là tấm gương soi thật

tráng thuỷ có khi méo mó người

kịch gián cách cho đời phản tỉnh

có ai tự vấn, khóc hay cười?

T.X.A.

02-01-2021

………….

(*) Vở kịch gián cách “Vòng phấn Kavkaz” của Bertolt Brecht (1898-1956). Ở đây, tôi muốn vận dụng sáng tạo, trong tinh thần hoà giải dân tộc, rằng: Hai anh em ruột đánh giết nhau, giành nhà đất và giành mẹ đẻ; ai tham lam quyết giằng kéo đất và mẹ về mình là xé đất và xé cả thân mẹ (trong tranh chấp, là kẻ giết đất và giết mẹ đẻ của mình). ~ “A.Q. chính truyện” của Lỗ Tấn, viết về tâm lí dối lòng mà vui trong thực trạng đáng buồn, thường được gọi là “phép thắng lợi tinh thần”.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2797757687164831/

Xem thêm: “Chuyện trò với một người bạn học thân mến” (05-01-2021) ngay tại khung trang này, hoặc tại:

https://txawriter.wordpress.com/2021/01/06/chuyen-tro-voi-mot-nguoi-ban/

Bài 33, viết tiếp “Tổ quốc ơi…”

NỤ HÔN TRƯỜNG CỬU

Trần Xuân An

đầu năm, trời đất hôn dài

hôn từ tháng chạp ra ngoài tháng giêng

nụ hôn như thể vô biên

sầu đông rừng tím, sông nghiêng mai vàng.

T.X.A.

Mùng một Tết Tân Sửu HB21

(14:52-15:01, 12-02-2021)

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2827464210860845/

.

Bài 34, viết tiếp “Tổ quốc ơi…”

TẾT, TẶNG MỘT NGƯỜI

VÀ NHIỀU NGƯỜI

Trần Xuân An

~~ tặng Đ.Đ. & bài viết về gia đình bạn ~~

Tết, quét dọn quá khứ

sao máu sử lại tươi

nội chiến trong ngoại chiến

người viết, may lòng nguôi

chiến tranh là thế đó

bắn, chặt đầu, đâm lê

lưỡi rựa, cán cuốc đỏ

mai gãy hồn làng quê

chiến tranh là thế đó

chẳng bên nào nhân từ

Đỏ nhân, phải thắng đã

Vàng nhân, buông, phải tù

có kẻ cướp thương đất

thành bộ đội anh hùng

có kẻ xăm “sát cộng”

thua bạc, giữ lòng trung

cũng có nhà vô sự

liên can mà vô can

chắp tay, Tết máu cũ

máu nội chiến đều oan

oan – buộc lòng nội chiến

đối phương trong nhân dân

“giết oan hơn bỏ sót”

say máu, nhạc thúc quân

giết nhiều, càng yêu nước

“giết người mà lên lon” *

vòng hoa vì Tổ quốc

thành liệt sĩ, cho con

bao người dân vô tội

bỗng dưng thành kẻ thù

huân chương hoài rỏ máu

ghế xương thời lửa mù

trẻ vô can, vô sự

đọc sử nội chiến, đau

hãy trách người viết sử

truyền thù đến nghìn sau!

gắng viết sao cho thật

nội chiến ba mươi năm

Bắc, Nam đều ác! Nhớ

viết còn tình Việt Nam

đều Việt Nam yêu nước

thù nhau đến tận xương

hoà bình rồi, còn hận

do sử học, văn chương!

bồi dưỡng, đầu cơ hận

khoét sâu, thổi phồng thù

có phải mưu độc chiếm

hay chước để loại trừ?

hai phía đều yêu nước

chống hai Khối ngoại xâm

mỗi phía nương mỗi Khối

vận nước của Việt Nam

bút sử cần có lửa

viết ngũ cường ngoại xâm

nhưng nội chiến, một nửa

cần toàn cảnh, sáng tâm.

T.X.A.

trước 15:23, ngày mùng 3 Tết Tân Sửu HB21

(14-02-2021)

…….

(*) Nhạc phản chiến. Lon (le galon): quân hàm. Có trường hợp thăng quân hàm (lên lon) do chiến công, nhưng thường là lên lon theo thời hạn. “Hãy giết người đi con! Giết người mà lên lon!” là một lời chửi rủa, phản đối chiến tranh, chứ không phải là lời khuyên bảo nên như vậy.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2828985384042061/

.

.

Bài 35 viết tiếp “Tổ quốc ơi… “

LÀM RUỘNG CHỮ FACEBOOK

Trần Xuân An

làm thơ, cho hai phía hiểu nhau

mới trông, như đòn xóc hai đầu

hai bó lúa, gấp trăm bó đũa

gánh lúa về, vai ta rạn đau *

lúa trải tròn mặt trời, trên sân

trâu đạp thóc rời. Xay. Giã. Giần

gạo trên sàng, chịu đun sôi lửa

từng chén chữ, mời hai phía ăn

Trung phần, đâu phải nhọn hai đầu

nhọn hai đầu: Lũng Cú, Cà Mau

ôm mũi xóc, không cọng lúa đứt

đến mâm cơm, hạt chữ thơm nhau

gần bảy năm, cuốc bẫm cày sâu

soi mặt sông, đầu bạc, trắng râu

lúa gánh rồi! Thôi, hai vai chín *

thơ hoà giải này vang tới đâu!

T.X.A.

06:11-07:05, 19-02-2021

(Mùng 8 Tết Tân Sửu HB21)

………….

(*) Chín dạn: Đúng ra, phải viết là “chín rạn”. Đây là chữ của Nguyễn Du, một từ ghép trong “Văn tế thập loại chúng sinh” (“Văn Chiêu hồn”) của ông. Chín rạn: chỗ trên hai vai người bị đòn gánh tre, đòn xóc tre đè nặng, cọ xát, theo nhịp chân bước, khiến da bị chai lì, như thể bị chín bỏng đi và bị rạn nứt ra.

.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2832300527043880/

.

Ảnh do nhiếp ảnh gia Lê Văn Duy chụp:

CHUYỆN TRÒ

VỚI MỘT NGƯỜI BẠN HỌC THÂN MẾN

Trần Xuân An

I.

Thực tế bất chấp đạo lí và lẽ phải. Lịch sử cho thấy thực dân Pháp và Hội Thừa sai Paris tại hải ngoại của Pháp xâm lược nhưng cũng mị dân là “khai hoá”. Các chiêu bài phải lộ mặt khi nhìn vào thực tế.

II.

Sự thật? Mình chỉ hoà giải thôi:

1) Trong chiến tranh, Miền Nam chỉ than khóc vì nội chiến và sợ hãi cộng sản. Miền Nam hầu như buông tay từ 1945. Điều đó thể hiện trong văn học nghệ thuật. Trong khi đó, Miền Bắc thì dựng nên nhiều chiêu bài và văn nghệ sĩ đều viết theo các chiêu bài ấy.

2) Thống nhất, hoà bình là tốt, nhưng Miền Nam không muốn bị áp đặt chủ nghĩa Mác-Lê và phụ thuộc Liên Xô. Họ cho rằng Miền Nam bị cộng sản xâm lược. Trong khi đó Miền Bắc lại bảo họ giải phóng Miền Nam bằng chủ nghĩa Mác-Lê của Liên Xô (cờ, ảnh Liên Xô khắp nơi).

3) Thực tế là dân và cán bộ Miền Bắc vào Miền Nam gần chục triệu người, nắm hầu hết quyền lực chính quyền, kinh tế… Miền Nam bảo Miền Bắc thực dân hơn cả Pháp! Nếu thực tế như Campuchia, đánh đổ Polpot – Iêng Xary xong, phải trả Campuchia cho người Campuchia (ở Miền Nam, không một người Miền Bắc nào vào ở tại Miền Nam), thì mới đúng đạo lí, lẽ phải. Anh ruột mà giết em, đè bẹp em, cướp nhà, cướp đất em thì cũng là xâm lược (nhấn mạnh: XÂM LƯỢC), nữa là giương cờ, cắm cờ, dựng ảnh Liên Xô!

TRÊN ĐÂY LÀ LÍ LUẬN HAI PHÍA. Mình chỉ hoà giải.

T.X.A.

05-01-2021

.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2799921653615101/

.

Bài 36, viết tiếp “Tổ quốc ơi…”

NGƯỜI VIỆT MÌNH HẬN THÙ NHAU LÀM CHI,

NỘI CHIẾN TRONG NGOẠI CHIẾN

Trần Xuân An

những mẩu tin hình sự

trên mặt báo hằng ngày

rởn gáy tận giấc ngủ

hoà bình, thế này đây!

nữa là thời nội chiến

trong ngoại chiến, bom dày

súng rền, luật bắn giết –

luật rừng – không ghê tay

miền Quốc gia, giết Đỏ

miền Cộng sản, giết Vàng

lẽ đương nhiên thời chiến!

sử mỗi làng bao trang?

trước chia cắt Bến Hải

sau đó, cũng máu xương

Pháp – Tàu, thác súng đổ

Mỹ – Nga, thác súng tuôn

cái ác trong người Việt

hay cái ác chiến tranh?

chiến tranh khiến người ác

ác, nhân danh tốt lành!

Nam, vì bình yên nước

diệt “Cộng sản xâm lăng”

cấm liên lạc, tiếp tế

cấm chứa chấp “phiến quân” *

Bắc, vì bình yên nước

truy Quốc dân đảng tan

giết quan quân Bảo Đại

tề “nguỵ” của thực dân *

hiền lành và nhẫn nại

là người Việt nghìn đời

nhưng chiến tranh, mầm ác

bùng lên, tự vệ thôi

chiến tranh tạo guồng máy

dựng tình thế mất còn

đinh ốc không thoát được

chôn địch kẻo địch chôn

chiến tranh là chém giết

lửa nung tham sân si

chiến tranh, quy luật ấy

hiểu vậy, thù hận chi!

trăm ba mốt năm đó

truy nguyên, kẻ thù đâu?

kẻ thù chính là Pháp

là Tàu, dù đổi màu

là Nga, đế quốc Đỏ

là Nhật theo Hitler

là Mỹ, thực dân mới!

ta thù nhau là mê

và tôn giáo chính trị

khiến đức tin cũng mù

chủ nghĩa công hữu Đỏ

nhiều súng, đầy ao tù

điểm nóng Chiến tranh Lạnh

ta hận thù nhau chi!

say máu, say thuốc súng

say tuyên truyền, sân si

bồi dưỡng thù, giết địch

hun đúc hận, lợi quyền

chiến tranh, kẻ thảm sát

án toà binh hẳn nguyên

biết bao người trẻ tuổi

học hành trong chiến tranh

không mảy may thù hận

đau nội chiến, sao đành!

trẻ tuổi, còn ảo tưởng

tưởng ảo tốt, cũng lành

hào quang Điện Biên phủ

Sài Gòn, hoà bình nhanh

đằng nào cũng lệ thuộc

cùng lệ thuộc một bên

gộp sức giành độc lập

quốc thể, không chịu hèn!

trẻ tuổi, hiểu quy luật

chiến tranh là thế thôi

đâu ngờ còn cách mạng

lật giai cấp, đổi đời

(thơ tôi hồng thống nhất

trải lí lịch, thiệt thòi

coi bão táp cũng vặt

bút làm cán cân đời!)

chiến tranh, kẻ hận máu

hoà bình, người hận thời

may chủ nghĩa cọ xát

vào thực tiễn, bốc hơi

“Đổi mới” và “Cởi trói”

thành Miền Nam cả rồi

đỏ vàng lam chín đoá

bình sọ trắng vui cười.

T.X.A.

08:34-10:01, 20-02-2021

…………..

(*) Một vài từ ngữ hai bên Đỏ và Vàng dùng để miệt thị nhau, như “phiến quân” (quân xúi giục, giúp kẻ ác), “nguỵ” (giả dối, bù nhìn, giặc). Còn chữ “tề” là do ngữ “ban hội tề” được rút gọn. “Tề” cũng như “đồng” trong ngữ “ban hội đồng”: cùng nhau chung sức. Tên gọi "ban hội tề" tồn tại đến 1949 (theo một số tác giả nghiên cứu), về sau đổi danh xưng thành “ban hội đồng” ở các làng xã.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2833156620291604/

.

Bài 16 sau “Tổ quốc ơi…”

BÚT NHƯ NGỰA VỀ ĐƯỜNG CŨ

Trần Xuân An

đầu năm lịch mặt trời, khai bút

tìm tứ yêu đương cho trẻ trung

hai trái tim, sao còn bối cảnh?

thoát li chăng? Chỉ trời vô cùng!

bút không sợ chạm vào niềm sử

và thể loại nào cũng chuyện tình

lạc tứ, bút quay về Bến Hải

gặp Brecht vạch trắng rùng mình *

thơ rung tim ấm, khi đầu sáng

gián cách, lạnh lùng, viết lắm rồi

về lại Phương Nam bằng ngọn bút

tận cùng hiểu sử, yêu nhân đôi!

hát ngâm, đời hiểu thơ tiền chiến

Tổ quốc vong, thơ tình thoát li

nội chiến, ngoại xâm – hai Khối giặc *

xới cày sử, giới tuyến mà chi!

thoát li sử – đã nằm lòng sử

nếu chỉ thơ tình, đất giống trời

hai trái tim, cần chi bối cảnh

thơ yêu đương: thế giới hai người!

T.X.A.

14:34-17:33, 05-01-2021

………..

(*) Bertolt Brecht (1890-1956), kịch gián cách và thơ trí tuệ. Xem thêm hai bài thơ của Trần Xuân An: “Bốn mùa thể loại”, “Nội chiến tranh giành Đất Mẹ” (01 & 02-01-2021). ~ Xem: "Sự thật về quan hệ Việt Nam - Trung Quốc 30 năm qua", tài liệu Bộ Ngoại giao, Nxb. Sự Thật, 1979.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2800146380259295/

Bài 17 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

PHÉP MẦU Ở CAMPUCHIA

Trần Xuân An

lịch sử biến quân đội cộng sản Việt Nam

thành lực lượng chống cộng độc đáo nhất

trong mười năm

đánh Kh’Mer Đỏ

để tái thiết chế độ lập hiến – quân chủ

hiến pháp dân chủ được thượng tôn

trên đất nước Campuchia sư sãi áo vàng

thảo nào

Campuchia gọi đó là “Quân Nhà Phật”

phép mầu chăng?

một thế cờ tàn, khi Thiên An Môn đầy xác

khi rã Liên Xô, Đông Âu, không thể khác

khi mấy triệu xương khô khắp ruộng rừng hoang

lên tiếng kêu đòi cùng Biển Hồ mặn nước mắt *

khi bão lửa chủ nghĩa Mao lụi tắt!

khi khúc hùng ca

kết nốt lặng Gạc Ma

giữa Biển Đông sóng gầm, sóng thét!

lịch sử biến quân đội cộng sản Việt Nam

bảo vệ Tổ quốc chuyển sang kinh tế thị trường

quân đội nhân dân dân tộc

quân đội nhân dân học rộng mười phương

lại thuần tuý dân tộc

sẵn sàng chống mọi ngoại xâm.

T.X.A.

13:23-14:20, 08-01-2021

………

(*) Thủ tướng Campuchia Hun Sen: “Đúng vào lúc người dân Campuchia sắp chết, chỉ còn biết chắp tay khẩn cầu Tiên, Phật tới cứu thì bộ đội tình nguyện Việt Nam xuất hiện. Bộ đội Việt Nam chính là đội quân nhà Phật” (theo báo Quân đội nhân dân, 06-01-2019). ~ Tonlé Sap (Sông lớn, Hồ lớn), xưa nay được sách địa lí Việt Nam gọi là Biển Hồ, ở Campuchia.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2802754249998508/

Bài 18 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

LỘN TRÁI MAY LẠI ÁO QUẦN

Trần Xuân An

sự thật đời, bạn thân yêu ơi

tôi thấy lắm khi như bao tấm vải

không thể duy nhất mặt phải

cũng không bao giờ là mặt trái đơn thuần

phải chăng, đó là phương cách tồn tại

của mọi thực thể trần gian! *

những năm rời bục giảng, khó khăn

tôi làm nghề vắt sổ

quán may giao hàng

nhiều áo, nhiều quần

bạc màu do nắng mưa, sương gió

phải tháo ra, may trở

mặt trái ra ngoài, nguyên màu, đón xuân

vậy đó, niềm tin trong ngần

ở đời, sự thật như lá, lá đều hai mặt

cũng có nhiều mặt trái lá, sâu ăn

dù mặt phải lá, vẫn còn tươi, xanh ngắt

nhưng muôn cây mãi tốt, đại ngàn

ruộng vườn bát ngát

tôi vắt sổ áo quần

lộn trái còn nguyên sắc

dù vải che người, không bằng

lá ruộng vườn, lá rừng nguyên hai mặt

cũng đủ ấm lòng tin sự thật

sao bạn còn chút gì băn khoăn

chút gì kinh ngạc

về hầu hết nhân vật hiện thực

thời hai bên nương hai Khối, chiến tranh

thời hậu chiến, hoà bình, thời thôi đói rạc

trong thơ và tiểu thuyết tôi, tốt lành!

như “lá xanh, bông trắng, nhị vàng”

lật lại, không khác

“nhị vàng, bông trắng, lá xanh” *.

T.X.A.

13:21-16:02, 08-01-2021

…………

(*) Tính toàn diện, toàn bộ của sự thật: “Một nửa cái bánh mì vẫn là bánh mì, nhưng một nửa sự thật thì đó là giả dối” (danh ngôn / ngạn ngữ Nga [?]); “Một nửa sự thật thường là điều dối trá to lớn” (Half a truth is often a great lie) Benjamin Franklin (1706 – 1790). ~ Chế Lan Viên, bài “Lộn trái”, 15-09-1988, Vũ Thị Thường sưu tầm, biên soạn, xuất bản (Chế Lan Viên toàn tập, Nxb. Văn Học, 2002).

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2802471206693479/

Bài 19 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

CON & NGƯỜI,

CÁI CHÍNH LÀ SỰ THẬT LỊCH SỬ

Trần Xuân An

“Con Người, hai tiếng ấy vang lên kiêu hãnh” *

ai tách ra phần “Con” và phần “Người”

“Con” là động vật tham sân si, giữa đời u tối *

“Người” là cao cả, tốt lành, được sáng soi

tham sân si mức nào mới thành tội phạm

cao cả, tốt lành mức nào thì được tôn thờ

không phần “Con”, phần “Người” không nốt

không sâu sắc hiện thực, lãng mạn cũng ngây thơ

cái quan tâm chính là sự thật lịch sử

chỉ là sự thật lịch sử 131 năm

sự thật Đỏ sau “bức màn sắt”

trăng Mỹ kém tròn thua trăng Trung Quốc chăng *

và Con Người, ai kia đòi hạ bệ

vốn đắm chìm tham sân si, khoái lạc, đau thương

theo họ: Con Người, vang lên kiêu hãnh quá

nên cứ thét gào đòi cách mạng vĩ cuồng!

cánh tả! Cánh tả! Maiakovsky: “Quay trái!”

Chế Lan Viên “lộn trái”, thì “phải, phải”, được khen

con người may máy, thành máy may thì công cụ *

thơ không độc giả, thi sĩ Chế cũng “mình ên”! *

– ơi hỡi buồn tênh!

bút từng là công cụ chuyên chính sắc bén

thi sĩ như khẩu súng nã đạn đỏ nòng

ông từng bảo, hoà bình, chất tâm linh và trần tục

thơ sâu rộng tình đời, di dưỡng nội lực, thưa ông?

đọc “Lộn trái” và cả ngàn bài thơ “Di cảo”

đâu chỉ nhằm hiểu thế nào hai chữ Con Người

cái chính là hiểu một nhà thơ với sự thật lịch sử

Miền Bắc trong “Di cảo”, lưu tiếng khóc, tiếng cười

“Lộn trái”, rồi nghĩ cho cùng, “Trừ đi”, ông trăn trối *

bởi đâu chỉ viết nghĩa vụ cho Miền Bắc nước mình

vô hình trung, còn viết theo lệnh Liên Xô, Trung Quốc

nếu kháng chiến như Nguyễn Trãi, đâu phải tự khinh!

nhưng lịch sử đã thế, không cách nào bảo khác

ông từng viết cả dân tộc đành chịu như Kiều

– đúng ra, nương hai Khối, đuổi hai Khối ngoại xâm – hai Miền sám hối

để lòng tự trọng dân tộc hồi sinh, đáng kính yêu.

T.X.A.

12:34-17:01, 10-01-2021

…………..

(*) Gia đình cha mẹ và bản thân nhà thơ Chế Lan Viên vốn theo Phật giáo. Tham sân si (thuật ngữ Phật giáo): Tham: tham tài sản, danh vọng, chức quyền, sắc dục, ăn uống, ngủ nghỉ, vui chơi… Sân: nóng giận, thù oán, trả thù, ghen tị… Si: mê đắm, không biết phải trái… ~ Câu văn nổi tiếng của Maxim Gorki (1868-1936). ~ Ý thơ Việt Phương. ~ Hai bài thơ “Lộn trái” (1988) và “Trừ đi” của Chế Lan Viên. ~ Mình ên, tiếng Nam bộ, gốc tiếng Kh’Mer: một mình, cô đơn, lẻ loi.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2803995876541012/

.

.

.

Ảnh từ Google search: Những địa danh gắn liền với tuổi học trò của tôi (thiếu An Giang, Sài Gòn – Gia Định).

.

CÂU ĐỐI 1 TẾT TÂN SỬU 2021

Trâu lịch Việt, tân niên, nghé ngọ mừng Xuân

Mai phương Nam, cổ truyền, long lanh thắm Tết

T.X.A.

06-02-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2823955224545077/

.

.

CÂU ĐỐI 2 (HÀI HƯỚC) TẾT TÂN SỬU 2021

Covid vào Cồ Việt, Covid sợ; mừng còn Tết thương trâu

Côvơ đến Cổ Vời *, Côvơ lo; vui vẫn Xuân quý nghé

T.X.A.

08-02-2021

………………

(*) Các vùng biển xa cổ xưa của nước ta.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2824711691136097/

.

.

.

Bài 20 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

TÔI KHÔNG “TRỪ ĐI”

Trần Xuân An

.

Ảnh: Đôi trâu đang phi và hoa mai vàng (Google search).

Bài 37, viết tiếp “Tổ quốc ơi… “

BÓNG & TƯỢNG

NGƯỜI NÔNG DÂN GÁNH LÚA

TRÊN ĐỈNH NÚI SƠN CHÀ

Trần Xuân An

ý chí ngàn xưa vẽ lên trời cao

in bóng xuống trang thơ tôi: Người gánh lúa

dấu chân bước: Hoàng Sa, Trường Sa

ngọn bút tôi thành đục, thành búa

tạc tượng Người Nông Dân trên núi Sơn Chà

mỗi hừng đông bóng ngã vào thành phố

mọi chiều tà bóng ôm Biển Đông ta

mến thương Phillipines trường thành đỡ bão

thân gần Phillipines vạn đảo

hào hoa

hình tượng Đất nước: Người gánh lúa

bó Nam phần, bó Bắc phần, trong chúng ta

mất bước chân Hoàng Sa, Trường Sa:

mất đôi chân Việt Nam xưa xa, sóng vỗ

— mất đôi chân cái bóng hình tượng đó!

T.X.A.

08:23-11:12, 22-02-2021

………….

(*) Sơn Chà ở Đà Nẵng (có người ghi là Sơn Trà).

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2834590186814914/

Ảnh của báo Phú Yên (Google search):

đời cầm bút như dòng sông

dòng sống

từ khởi nguồn đến biển

tác phẩm là nước, thong dong giữa đồng

sau khúc hai bờ đá nghiến

chảy lách, chảy vòng

sau quãng đá hụt hẫng, thành thác

đá lô nhô, thành ghềnh

bị sức ép nào, được tự do nào

hiện thực cưỡng bức ngấm ngầm ra sao

dòng sông chữ

vẫn nguyên dòng sông chữ

toàn bộ tác phẩm tôi, nguyên dòng sống

tôi chẳng “trừ đi” như Chế Lan Viên

mặc dù ông “trừ đi” chỉ là cách nói

toàn bộ tác phẩm ông còn vẹn nguyên

nguyên chứng tích

đoạn sông nào bị bức, hiếp!

không, tôi chẳng “trừ đi”!

nguyên vẹn dòng sống dòng sông.

T.X.A.

06:45-09:12, 12-01-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2805259419747991/

.

Bài 21 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

HỪNG ĐÔNG CỘNG SẢN

TỪ KHOA HỌC – KĨ THUẬT

Trần Xuân An

một trăm năm, hai trăm năm, năm trăm năm

có thể, và cũng có thể ngàn năm sau nữa

hồng hoang nguyên thuỷ lại hừng đông Đỏ

lúc máy tự động làm thay hoàn toàn cho loài người

đó là lúc không còn nạn cướp đoạt mồ hôi

bóc lột xương máu, chiến tranh xâm lược

của cải vật chất thừa mứa trên Trái Đất

loài người hoàn toàn có máy tự động làm thay

loài người không chỉ có duy nhất Trái Đất này

tài nguyên vô cùng tận, tỉ năm chưa dùng hết

ít ra ở những hành tinh gần nhất

chiến tranh xâm lược làm gì, nhân loại ơi!

văn minh cơ khí, điện tử đều khắp nơi nơi

hàng loạt nước tối tân, chứ không phải một nước

bừng hừng đông cộng sản đều khắp Trái Đất

chính tiến bộ khoa học công nghệ sáng cõi đời!

131 năm chiến tranh gần đây thôi

cả dân tộc, kể cả khi hai Miền nội chiến thảm khốc

chỉ vì Độc lập, Tự do, Dân chủ như trăm đất nước

Việt Nam mình độc lập, tự do thật sự chưa?

T.X.A.

07:01-07:55, 13-01-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2805876933019573/

.

Bài 38, viết tiếp “Tổ quốc ơi… “

KHĂN TANG TRONG LÍ LỊCH

Trần Xuân An

1

bốn mươi tư năm chiến tranh

ruột thịt gia đình không có ai chết trận

tất cả đều được bình an

nhưng vẫn có ba nỗi niềm khăn tang

đã lắng

trong quãng dăm năm Việt Minh

bà nội kính yêu, máy bay Pháp bắn

Kh’Mer Đỏ tấn kích, chết người anh

trong trại tù sĩ quan, sau tàn cuộc Sài Gòn

một đứa em chìm theo ghe ngoài biển

hai nỗi đau do giặc ngoại xâm

nói chi một nỗi đau do bão và sóng mặn

không là gì, so với đồng bào chung số phận

tràn ngập máu xương

non nước li tan

2

chiến tranh trong bao chiếc khăn tang

ở trăm triệu công dân, trăm triệu lí lịch

có loại lí lịch trích ngang về máu, nước mắt

bốn mươi tư năm chiến tranh

từ lâu siêu thoát khói nhang

dẫu sao, không dễ gì bị lí lịch giam cầm

nếu mọi người tự do tư tưởng, tự do cầm bút

(ruột thịt gia đình nội ngoại Miền Nam

có thời không chủ nghĩa lí lịch

tự quyết tự thân)

tự quyết con đường chính mình

trong đời sống, trên từng trang viết

có thể bị ngã, do đâu đó đẩy xô oan nghiệt

vẫn gượng lên, tự quyết chính mình

mỗi trang viết thách thức với nghìn năm

giải thoát cho mọi nhà sử, nhà văn

cho dù lí lịch Vàng hay Đỏ

cái tâm của mỗi người trên trang viết đó

hãy thách thức tác phẩm mình

với nghìn năm!

3

không phải khăn tang trong lí lịch

mà chính là ba chiếc khăn tang

về ba cái chết Chân, Thiện, Mĩ

tầm mắt không thấu trần gian vạn năm

ba chiếc khăn tang này mới bịt mắt sử, văn…

T.X.A.

05:12-07:01, 24-02-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2835968273343772/

Ảnh do nhiếp ảnh gia Lê Văn Duy chụp:

Ảnh Google search

Bài 22 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

HOÀ GIẢI ĐỂ HOÀ HỢP,

KHÔNG PHẢI ĐỂ CHIA RẼ

Trần Xuân An

hiệp ước nào cũng chỉ là cưỡng ước

kí bằng bút, nhưng bằng xích xe tăng

Pháp cưỡng ước, vẫn đấm thép vào Huế

hoà giải ư, Dinh Độc Lập đầu hàng

quá thấu hiểu, còn làm thơ hoà giải!

chửi rủa nhau hậu chiến, chưa hoà chăng?

ít chỉ chỏ, nhưng lại nhiều yêu mến

mến nhưng lo, vì báo giấy chưa đăng

Tito đỏ, trung lập giữa hai Khối *

Che cũng đỏ, ghế cao, thất vọng sâu *

ảnh hưởng bút học trò, rồi thầy giáo

thiên chức thơ, hoà giải để thương nhau

Pháp thực dân, Đỏ mình là người Việt

(chống Cam đỏ, Tàu cộng, Nga hoàn Nga)

“hãy cứu mình, trước khi Trời Đất cứu”

hoà giải để hoà hợp, ta với ta!

trong Hiệp ước, hoà giải là pháp lí *

là công lí và đạo lí Việt Nam

Trung Quốc cướp Hoàng Sa là xâm lược

chỉ Hiệp ước Đồng bào mới muôn năm.

T.X.A.

07:34-09:01, 18-01-2021

…………..

(*) Josip Broz Tito (1892-1980); Che Guevara (1928-1967). ~ Hiệp định Paris 27-01-1973 về Miền Nam Việt Nam.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2809340002673266/

Ngày Thơ Việt Nam (15-01 âl.)

& Ngày Thầy thuốc Việt Nam 27-02 (2021)

Bài 39, viết tiếp “Tổ quốc ơi… “

VACCINE COVID-19 RẰM NGUYÊN TIÊU

Trần Xuân An

vầng trăng tròn, tròn làm chi

để khiếm khuyết rồi chờ khi trăng tròn

tròn trăng Cuội, lại hao mòn

triệu năm nữa trăng vẫn còn nguyên trăng

phi thuyền không chở theo Hằng

vì trăng không Cuội! Truyện gần thực hơn

hình tượng Hằng lẻ, Cuội đơn

mơ cây thuốc, chín như non, trăng ngời

sự thật trần trụi lâu rồi

trăng vẫn đẹp cho cõi người ánh trăng

đẹp trăng chia sáng thế gian

rằng Cuội giấu thuốc thành chàng chiếc thân!

mặt trời, tới gần, thành than

tội nhân độc nhất, tối dần sáng ra:

gương Cuội treo cõi người ta

án “tù” thuốc giấu xưa xa muôn đời

nếu chiết cành cho khắp nơi

nếu khắp nơi biết, cử người đến canh

cây chẳng lên trăng trời xanh

Cuội không níu rễ, sao đành Hằng xa!

trừ mặt trời lửa cháy loà

cõi trần này, sáng nhất là Cuội thôi

triệu năm một tấm gương soi

tội ích kỉ lớn nhất đời phải chăng?

tôi và bạn, đêm Giêng trăng

cầm điện thoại, ngồi khác bàn, cách li

trăng Covid, trăng siêu vi

có nghe “tù” Cuội khóc gì Hằng ơi!

đày lên hoang vắng đơn côi

sáng là rõ án mặt trời soi cho

cây thuốc nghìn năm chết khô

truyện dân gian Cuội nhờ thơ nhắn Hằng

án không bản án, sáng trăng

ánh trăng đủ nhắc luật nhân quả đời

sự tích xưa định hình rồi *

giải mã này, đâu cưỡng lời nào đâu!

thời Covid ngồi xa nhau

nỗi cô độc treo trên đầu rõ hơn

ích kỉ, không ai sống còn

nhìn trăng, kẻo dịch vùi chôn loài người!

T.X.A.

06:34-08:02, 26-02-2021

………………

(*) Tôi giải mã căn cứ vào bản sưu tầm từ lâu đã cố định của học giả Nguyễn Đổng Chi.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2837456903194909/

Ảnh do nhiếp ảnh gia Lê Văn Duy chụp

Bài 23 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

KHÍ KHÁI ĐÀNG TRONG

Trần Xuân An

người Quảng Nam, người Đàng Trong khí khái

chất người này do đất thoáng người thưa

trời cao tiếp Trường Sơn, Biển Đông rộng

một bất bình, đứng dậy, ghế cũng lùa

đất sông Hồng nguồn cội, thông cảm nhé

(nhớ Đàng Ngoài, “Gái Bắc” Nguyễn Tất Nhiên!)

Đàng Trong hỡi, mềm mỏng cho nhờ chút

đất mở cõi hết rồi, giữ cương yên!

nói thẳng ra, Miền Nam người Nam giữ

vỗ bàn chi, lùa xô ghế làm chi

người xưa bảo đất nào nên cọp nấy

Miền Bắc ơi, ruột thịt cũng nhớ ghi!

học Tito, học Che, ta thất thế *

vàng lí lịch cha ông, thủ phận rồi

nhưng khổ nỗi, máu lại ưa cầm bút

sợ giải phóng thành xâm lược, sử cười!

văn muôn thuở từ bi kịch thời đại

người thất thế không viết, ai viết đây?

người Miền Nam có quyền hành, cũng đỡ

kiểm duyệt ta, lẽ nào nghiệt hơn Tây!

tuy Miền Nam cũng có sâu trong gạo

nắm quyền hành – đao phủ chém gốc Nam

nhưng bạn ta: Người Miền Nam khí khái

sao xô ghế, thoát thân về nhà nằm?

T.X.A.

09:19-10:45, 18-01-2021

…………..

(*) Josip Broz Tito (1892-1980); Che Guevara (1928-1967).

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2809379096002690/

.

(…)

Tito đỏ, trung lập giữa hai Khối *

Che cũng đỏ, ghế cao, thất vọng sâu *

ảnh hưởng bút học trò, rồi thầy giáo

thiên chức thơ, hoà giải để thương nhau

(…)

Bài 24 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

NGÀY “HỮU NGHỊ” VIỆT – TRUNG

Trần Xuân An

Trung Quốc chiếm Hoàng Sa, vì “hữu nghị”

mười tám tháng giêng nào, ta nhớ không? *

hai biên giới, Gạc Ma, vì “đại cục”

chiêu bài treo súng xâm lược đỏ nòng!

T.X.A.

trước 06:45, 19-01-2021

…………

(*) 18-01-1974, Trung Quốc đã khiêu chiến. Sau đó một ngày, 19-01-1974, hải chiến Hoàng Sa, Trung Quốc thật sự xâm lược.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2809921942615072/

Mượn ảnh từ FB Đăng Bình

Xem thêm (nhưng chủ yếu căn cứ vào bản sưu tầm của Nguyễn Đổng Chi):

Dưới đây là bản rút gọn, cải biên một ít tình tiết, nhưng ý tứ không khác bản do Nguyễn Đổng Chi sưu tầm, lâu nay được xem là bản gốc:

Sự tích chú Cuội cung trăng

1. Ngày xửa ngày xưa có một tiều phu tên là Cuội. Một hôm Cuội vào rừng, bỗng đâu gặp một con hổ con xông đến. Không kịp tránh, anh đành liều mạng vung rìu lên đánh nhau với hổ. Hổ còn non nên thua sức người, bị Cuội bổ một rìu, lăn quay ra đất. Vừa lúc đó, hổ mẹ về tới nơi. Cuội chỉ kịp quăng rìu, leo tót lên cây. Từ trên cao nhìn xuống, Cuội thấy hổ mẹ chạy đến một bụi cây gần đó, đớp một ít lá về nhai mớm cho con. Khoảng giập bã trầu, hổ con tự nhiên cựa quậy, vẫy đuôi rồi sống lại. Chờ cho hổ mẹ tha con đi nơi khác, Cuội tìm đến bụi cây kia, đào gốc mang về.

2. Từ khi có cây thuốc quý, Cuội cứu sống được rất nhiều người. Một lần, Cuội cứu được con gái một phú ông, được phú ông gả cô gái ấy cho. Vợ chồng Cuội sống với nhau thật êm ấm. Nhưng một lần, vợ Cuội trượt chân ngã vỡ đầu, Cuội rịt lá thuốc cho mà mãi không tỉnh lại. Thương vợ, Cuội nặn thử bộ óc bằng đất cho vợ rồi rịt thuốc lại. Không ngờ vợ Cuội sống lại, tươi tỉnh như thường. Nhưng từ đó, người vợ mắc chứng hay quên.

3. Một lần, vợ Cuội quên lời chồng dặn, đem nước giải tưới cho cây thuốc. Vừa tưới xong, ai ngờ cây thuốc lững thững bay lên trời. Thấy thế, Cuội nhảy bổ đến, túm vào rễ cây. Nhưng cây thuốc cứ bay lên, kéo theo cả Cuội lên tít cung trăng.

Ngày nay, khi nhìn lên mặt trăng, ta vẫn thấy chú Cuội ngồi dưới gốc cây thuốc quý.

(Theo TRUYỆN CỔ VIỆT NAM, do Nguyễn Đổng Chi sưu tầm.

Nguồn: Sách giáo khoa lớp 3 (truyện đã được rút gọn, cải biên) – web loigiaihay. com).

——————

Trọn vẹn văn bản trong

“Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam” của Nguyễn Đổng Chi (5 tập, in nhiều lần, Hà-nội, 1957 – 1982):

Cây thuốc cải tử hoàn sinh hay là sự tích thằng Cuội cung trăng

Ngày xưa ở một miền nọ có thằng Cuội làm nghề đốn củi. Tất cả tài sản của Cuội chỉ có một chiếc rìu. Một hôm như thường lệ, Cuội vác rìu đi vào rừng sâu tìm cây mà chặt. Khi lội qua một con suối nhỏ, Cuội bỗng giật mình trông thấy một cái hang hổ. Nhìn trước nhìn sau, chỉ thấy có bốn con hổ con đang vờn nhau trước hang, Cuội bèn xông đến vung rìu bổ cho mỗi con một nhát lăn quay ra đất. Nhưng vừa lúc đó, con hổ mẹ cũng về tới nơi. Nghe một tiếng gầm kinh khủng ở sau lưng, Cuội chỉ kịp quăng rìu leo thoăn thoắt lên một ngọn cây cao. Từ trên cây nhìn xuống, Cuội thấy hổ mẹ lồng lộn trước đàn con đã tắt thở.

Nhưng chỉ một lát sau, hổ mẹ bỗng bỏ con nằm đấy, lẳng lặng chạy đến một gốc cây gần chỗ Cuội ẩn, miệng đớp lấy một ít lá cây rồi trở về nhai mớm cho đàn con. Khoảng giập bã trầu, bọn con hổ tự nhiên cục cựa, vẫy đuôi rồi sau đó lại đi đứng chạy nhảy như thường. Biết đấy là cây thuốc thần, Cuội chờ cho hổ mẹ tha con đi nơi khác, lần xuống tìm đến cây thuốc kia, đào gốc vác về.

Dọc đường, Cuội gặp một ông lão nằm vật trên bãi cỏ. Cuội ghé lại xem thì ra ông lão đã chết. Chàng đốn củi liền đặt gánh xuống, không ngần ngại rứt ngay mấy lá cây quý rồi cúi xuống nhai mớm vào miệng ông lão. Mầu nhiệm làm sao, mớm vừa xong, ông lão đã mở bừng mắt tỉnh dậy. Ông hết lời cảm ơn chàng trai cứu mạng và hỏi chuyện. Thực tình, Cuội kể lại tất cả. Nghe xong, ông lão kêu lên:

– Trời ơi! Lão từng nghe nói cây này vốn tên là cây đa có phép “cải tử hoàn sinh”. Thật là lão có phúc mới được gặp con. Con hãy chăm vun bón cho nó để cứu thiên hạ. Nhưng nhớ đừng có tưới bằng nước bẩn mà cây bay lên trời đó.

Nói rồi ông lão chống gậy ra đi. Còn Cuội thì gánh cây về trồng ở góc vườn để tiện chăm sóc hàng ngày. Luôn luôn nhớ lời ông lão dặn, ngày nào Cuội cũng tưới cây bằng nước giếng trong.

Từ ngày có cây thuốc quý, Cuội cứu sống được rất nhiều người. Hễ nghe nói có ai vừa nhắm mắt tắt hơi là Cuội lập tức mang lá cây đến tận nơi cứu chữa. Tiếng đồn Cuội có phép lạ lan đi khắp nơi.

Một hôm, Cuội lội qua sông thấy xác một con chó chết trôi. Thương tình, Cuội vớt lên rồi giở lá giắt trong mình ra cứu chữa cho chó sống lại. Con chó quấn quýt theo Cuội tỏ lòng biết ơn. Từ đấy Cuội có thêm một con vật tinh khôn làm bạn.

Một lần khác có một lão phú hộ ở làng bên cạnh hớt hơ hớt hải chạy đến tìm Cuội vật nài xin Cuội cứu cho con gái minh vừa sẩy chân chết đuối. Cuội vui lòng theo về nhà và đưa lá ra chữa. Chỉ một lát sau, mặt cô gái đang tái nhợt bỗng hồng hào hẳn lên. Rồi nàng mở bừng mắt ra, vươn vai ngồi dậy. Lão phú ông xiết hao mừng rỡ, bảo Cuội muốn lấy gì cứ việc chọn tùy thích. Cuội ngỏ ý chỉ muốn lấy cô gái làm vợ.

Biết Cuội là ân nhân của mình, cô gái thuận làm vợ chàng. Lão phú ông cũng bằng lòng gả con cho Cuội.

Vợ chồng Cuội sống với nhau thật vui vẻ êm ấm. Nhưng trong vùng có bọn con trai hồi trước vẫn ngấp nghé cô gái của lão phú ông, nay thấy bông hoa thơm tự nhiên lại lọt vào tay anh chàng đốn củi thì ngấm nghầm ghen tỵ và cố tìm cách làm hại cho bõ ghét. Một hôm chờ lúc Cuội lên rừng, chúng xông đến định bắt lấy vợ Cuội. Không ngờ vợ Cuội chống cự quyết liệt, chúng bèn giết chết. Giết đoạn, chúng vẫn sợ bị lộ vì biết Cuội có phép chữa cho người ta sống lại, nên chúng lại moi ruột người đàn bà vứt xuống sông rồi mới kéo nhau đi. Khi Cuội gánh củi trở về thì thấy vợ đã chết lạnh từ bao giờ rồi. Cuội vội bứt lá để mớm nhưng mớm bao nhiêu vẫn không công hiệu, vì không có ruột thì làm sao mà sống lại được.

Thấy chủ khóc lóc thảm thiết, con chó lại gần xin hiến bộ ruột của mình để thế vào bộ ruột của cô chủ. Cuội chưa từng làm thế bao giờ nhưng cũng liều nhắm mắt mượn bộ ruột chó thử cứu cho vợ mình xem sao. Quả thực sau khi lắp ruột vào, vợ Cuội lại sống lại như trước.

Thương con chó vì chủ mà chết, Cuội bèn nặn thử một bộ ruột bằng đất lắp vào bụng chó rồi nhai lá thuốc dịt vào; không ngờ chó cũng đứng dậy, vẫy đuôi liếm vào tay Cuội. Vợ với chồng, người với vật từ đây lại quấn quýt hơn trước.

Nhưng Cuội không ngờ rằng cũng từ dấy tính nết của vợ mình có phần thay đổi. Người đàn bà ấy dường như lú ruột lú gan, bảo một đàng làm quàng một nẻo. Điều đó làm cho Cuội lắm lúc bực cả mình. Cuội rất lo, vì không biết bao nhiêu lần chồng dặn vợ – “Có đái thì đái bên Tây, chớ đái bên Đông, cây giông lên trời”. Thế mà vợ Cuội nào có nhớ cho lời dặn quan trọng ấy.

Một buổi chiều, chồng còn kiếm củi chưa về, vợ Cuội đang hái rau ở vườn phía Đông bỗng thấy mót, bèn chạy vội lại gốc cây quý của chồng, chẳng còn nhớ gì đến lời dặn: cứ thế vén váy đái. Không ngờ vừa đái xong, tự nhiên cả một vùng đất chuyển động, cây cối xung quanh rung lên và gió thổi ào ào. Được một chốc cây đa long gốc bật rễ rồi lừng lững bay lên trời.

Giữa khi ấy Cuội đã bước chân về đến cổng. Thoáng thấy cây quý sắp bay mất, bên cạnh đó có cả người vợ đang kêu om sòm, Cuội đoán ra nông nỗi, lập tức vứt ngay gánh củi, nhảy bổ đến toan níu cây lại.

Nhưng cây lúc ấy đã rời khỏi mặt đất lên quá đầu người. Cuội chỉ còn kịp móc rìu vào rễ cây cốt để kéo cây xuống, nhưng cây vẫn một mực bốc lên không sức nào có thể ngăn lại. Về phía Cuội, chàng cũng nhất định không chịu buông rìu, thành thử cây thần kéo cả người Cuội bay lên mãi, lên mãi, cuối cùng đến tận cung trăng.

Từ đấy Cuội ở luôn tại cung trăng với cây đa của mình. Cho nên ngày nay mỗi khi nhìn lên mặt trăng ta luôn luôn thấy bóng của Cuội dưới gốc cây thuốc quý. Người ta kể rằng mỗi năm cây đa chỉ rụng có mỗi một lá mà thôi. Ai nhặt được lá cây ấy thì có thể dùng để cứu chữa người chết sống lại. Những con cá heo cũng biết như vậy, cho nên nếu lá rơi xuống biển, chúng tranh nhau đớp lấy coi như của quý để làm thuốc cứu chữa cho tộc loại.

(Nguồn bản vi tính: sachhayonline. com)

——————–

——————–

Trích tiểu thuyết “Ngôi trường tháng giêng” của Trần Xuân An (1998), Nxb. Thanh Niên ấn hành 2003:

“… Vầng trăng cổ tích! Cổ tích có chút châm biếm thói ích kỉ của chú Cuội khư khư giữ kín thuốc giấu, có niềm khát vọng chữa lành mọi vết thương đau trần thế, và còn có cả hai tâm trạng cô đơn nghìn năm vời vợi – nỗi nhớ trần gian –, dân dã thôi nhưng sâu thẳm hơn cả Xen Ê-xuy-pe-ri (Saint-Exupery). Lộc Biếc ngẩng mặt lên vầng trăng, vầng sáng của cô Hằng. Vâng, ích kỉ đồng nghĩa với cô đơn và cô độc, tuy có vợ có chồng ngày ngày bên nhau. Và cũng bởi ích kỉ, cây đa thần dược thành nơi phóng uế phàm tục! Vâng, ích kỉ sẽ tự đày mình vào một hành tinh hoang vắng. Vầng sáng tự ngàn xưa mờ mờ in dáng cây đa cổ thụ như một vết nhơ đa nghi, ích kỉ, cô độc!…”

.

Bài 25 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

CHÍ ĐỘC LẬP BÌNH SINH

THỜI LƯỠNG CỰC

Trần Xuân An

bước vào tuổi sáu lăm, lại tự hỏi

đời ta sao? Từ Huế mới lọt lòng

dòng sống chảy tương tác cùng thế Đất

vận Nước là hai Khối chẻ dòng sông

sáng Nam Tư, Tito nhân vật sử *

đau, cầm súng cho Đế quốc Áo – Hung

buồn, cầm súng cho nước Nga xô-viết

chống hai Khối, đỏ riêng sắc trung dung

du kích quân Cu Ba từ Nam Mỹ

thắng, ngồi cao, ghê máu chảy hoà bình

Che tự thành hòn đá của Sisyphe *

tự lăn lên rồi tự thả, hiện sinh!

tuổi trung học, hai người như đất sét

ta nhào nặn một thần tượng nước mình

vào đại học, ta đỏ màu sáng tạo

a ha ha, chí độc lập bình sinh!

sau mấy năm Việt Minh, quãng độc lập

cha hồi quy chính danh, về Quốc gia

mạ tản cư, bị bắt, rồi được cứu

nhưng tư tưởng, ta tự sáng tạo ta

đỏ thống nhất, thật lòng ta cũng đỏ

đùa đỏ ớt, đỏ cà chua, cay chua

bị chối từ vào Đoàn (nói chi Đảng!)

vẫn thành tâm nhà giáo đỏ lạc mùa

ta từng viết ta như giáo sĩ đỏ

“Kẻ tuẫn đạo” của Unamuno *

(ông làm lễ, nhưng lướt câu kính tín!)

lãnh tụ ngoại, Nga – Trung, ta phớt lờ

ba bảy năm, dân đen công dân đỏ

thời “Cởi trói”, văn sử đỏ, đỏ vàng

ta vẫn vậy, họ Trần nhưng gốc Nguyễn

sách ta đỏ, sắc đỏ Trần Xuân An

thời trẻ tuổi, ta nhà thơ, nhà giáo

mất một nhà, chỉ còn lại một nhà

may “Cởi trói”, ta xây thêm nhà sử

nhà tiểu thuyết, nhà luận — xương máu ta

Đảng cầm quyền muốn đỏ thì cứ đỏ

Đảng vẫn đỏ, ta công dân đỏ thôi

Đảng dân tộc, ta mừng thuần dân tộc

học trăm phương văn minh của loài người

trong đời thường, dân đen công dân đỏ

với hiến pháp, luật pháp, ta tuân hành

trước trang viết, ta một chí độc lập

bóng lãnh tụ ngoại cường đè, sao đành!

cuộc đời ta, bao giờ cũng minh bạch

tác phẩm ta cũng giấy trắng mực đen

cống hiến đời gần năm mươi đầu sách

sự nghiệp còn, vượt thắng mọi lãng quên.

T.X.A.

20-01-2021

…………..

(*) Josip Broz Tito (1892-1980); Che Guevara (1928-1967). ~ Sisyphe, nhân vật thần thoại, bị hình phạt của Thượng thần chúa tể Zeus, cứ phải lăn đá lên đỉnh núi rồi thả xuống chân núi. Đó là một hình phạt khiến nạn nhân cảm thấy vô nghĩa, phi lí, nên đành phải tìm ý nghĩa sống trong tình cảnh chung thân, muôn kiếp vô nghĩa, phi lí của kiếp người, của trần gian. Albert Camus, nhà văn, triết gia hàng đầu của chủ nghĩa hiện sinh, đã viết lại thần thoại này. Chủ nghĩa phát-xít Hitler từng vận dụng hình phạt ấy, ở giếng nước (múc lên, đổ xuống), khiến nhiều tù nhân tự tử vì không thể chịu đựng nổi sự vô nghĩa, phi lí. ~ “Kẻ tuẫn đạo” (“San Manuel Bueno, Mártir” – Thánh Manuel Bueno, tuẫn đạo) của Unamuno, tác giả người Tây Ban Nha, Trần Xuân Kiêm dịch, Nhà xuất bản Quế Sơn – Võ Tánh, Sài Gòn, 1971: Nhân vật giám mục trong truyện được phong thánh sống, nhưng ông không bao giờ đọc câu kinh thể hiện đức tin về sự tồn tại Đức Chúa Trời. Ông không tin có Chúa Trời, mặc dù đó là điều răn số một, cơ bản nhất của Thiên Chúa giáo.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2810820145858585/

.

sau mấy năm Việt Minh, quãng độc lập

cha hồi quy chính danh, về Quốc gia

mạ tản cư, bị bắt, rồi được cứu

nhưng tư tưởng, ta tự sáng tạo ta

.

Ngày Thơ Việt Nam & Ngày Thầy thuốc Việt Nam (15-01 âl. & 27-02 / 2021)

Bài 40, viết tiếp “Tổ quốc ơi…”

SINH RA TRONG CHIẾN TRANH,

GIÀ ĐI TRONG HẬU CHIẾN

Trần Xuân An

nghề văn cũng như nghề thuốc

hậu chiến cũng trầm trọng vết thương

phẫu thuật bằng lí lẽ vô trùng, đanh thép

thấu hiểu nỗi đau, tâm hồn cũng máu tuôn

vải trắng như giấy trắng, máu đọng

đỏ chữ thập, đỏ trăng non, đỏ kim cương

những mũi kim khâu hoà giải lành lặn

trông như vài cầu Hiền Lương

suốt đời tôi chưa từng cầm súng

cha anh là sĩ quan bàn giấy, công chức phố phường

nên kính nhân lên nghìn lần nỗi đau hậu chiến

bao gia đình oằn lưng tang chế máu xương

lí giải chính mình bằng chủ nghĩa lí lịch

là hạ mức độc lập mỗi người xuống tầm thường

nhưng thôi thì mỗi người tự hoà giải

chữ và tâm, tự phẫu thuật, khâu lấy vết thương

có nhà văn, cha là Việt Minh tập kết ra Bắc

một đời cầm bút chống cộng kiên cường

có nhạc sĩ, cha là đại thần, bị Việt Minh hành quyết

một đời bao bài ca Đỏ, chẳng hoen sương

vượt lên chủ nghĩa lí lịch, hồng lãng mạn

rồi đỏ chữ thập, đỏ trăng non, đỏ kim cương

nhưng viết — phẫu thuật, dưới ánh sáng trắng

ánh sáng đỏ hay vàng, hoà giải vô phương.

T.X.A.

13:34-15:01, 27-02-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2838524283088171/

.

.

Ảnh: Google search

Bài 26 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

NHÂN MÙA BẦU CỬ Ở MỸ HB20-21,

NGHĨ VỀ SỬ SÁCH NƯỚC MÌNH

Trần Xuân An

người đứng đầu nghiễm nhiên vào sách sử

lễ đăng quang cả nước chói ngai vua

sử trăm vua, chỉ dăm vua được quý

nghìn năm bầu, mươi tác gia vạn mùa!

sử lịch đại, tộc phả và gia phả

hẳn còn lưu hay tro bụi mịt mờ

tất cả rồi thời gian sàng lọc hết

tên tuổi nào không chỉ vết mực khô?

sao chữ tâm gấp ba chữ tài nhỉ?

luyện sáng tâm gấp ba luyện sáng tài

trò hư danh, trò quyền lực, muôn thuở

thời gian rõ tâm và tài trên ngai

không là vua. Tướng anh hùng, nghĩa sĩ

quan yêu nước, lính dũng cảm cũng nhiều

chưa thi hào, thì nhà thơ, nhà sử

nhà tiểu thuyết, nhà tiểu luận, không điêu.

T.X.A.

05:12-07:15, 26-01-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2814918208782112/

Bài 27 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

NỮ THẦN TỰ DO DA ĐEN

TRÊN ĐỒI CAPITOL

Trần Xuân An

Amanda Gorman, trẻ trung và xinh đẹp

nhà thơ nữ da đen

hậu duệ xa đời người Phi Châu nô lệ

nỗi đau nước Mỹ ở Châu Mỹ, chưa quên

bài thơ Amanda vọng vang âm hưởng

Lincoln, Luther King, Obama

người giải phóng nô lệ, người đòi quyền sống

người tổng thống Mỹ đầu tiên đen màu da

Amanda Gorman, trẻ trung và xinh đẹp

nhà thơ nữ da đen hậu duệ nô lệ da đen

đọc thơ chào tổng thống trắng đã quỳ xuống

trước thét gào đen “Cho thở với!, Chauvin!

thơ Amanda vọng vang tiếng búa thanh toán

đập vỡ tượng nhân vật sử buôn bán da đen

và màu sơn bôi xoá tượng, mặc Covid-19

mắt Nữ thần Tự Do mở lớn, lệ hoen

thơ nói thay Kalama Harris, nữ phó đắc cử

biểu tượng sắc Ấn, nửa món nợ Đế quốc Anh

Đế quốc Anh là mẫu quốc của nước Mỹ

của người Mỹ thời khai khẩn khai canh

nhà thơ nữ Amanda đọc thơ đoàn kết

có tiếng bay chim câu điểm xuyết trắng đen

tiếng thép dựng xây và luật thép cấm phá

chỉ dựng bia tố cáo tàn sát ”Red Indian” *

Amanda Gorman, trẻ trung và xinh đẹp

biểu tượng đoàn kết: nhà thơ nữ da đen

hậu duệ xa đời người Phi Châu nô lệ

thành Nữ thần Tự Do, tiếng thơ lớn, lệ hoen.

T.X.A.

14:23-16:15, 27-01-2021

…………..

(*) “Red Indian” có nguyên nghĩa là người Ấn Độ đỏ. Nguyên do là thổ dân Châu Mỹ vốn có màu da vàng hơi sẫm, không sẫm như người Ấn Độ, nhưng giông giống màu da người Ấn Độ, khi ra trận thường tự tô phẩm đỏ lên mặt để uy hiếp đối phương, nên thực dân Anh ban đầu ngỡ họ là người Ấn Độ, bèn gọi là Indian, hay American-Indian, Red Indian. Ngữ danh từ “Red Indian” có tính phản cảm đối với các tộc da vàng thổ dân Châu Mỹ. Họ không phải là người Ấn, màu da họ cũng không đỏ! Nhưng ngữ danh từ ấy vẫn còn được dùng trong những ngữ cảnh nhất định.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2815995575341042/

(đã đăng tặng ở Facebook của nhà thơ nữ trẻ Amada Gorman)

Ảnh nhà thơ Amada Gorman đọc thơ trong lễ nhậm chức của Joe Biden và Kalama Harris — Google search

.

Bài 41, viết tiếp “Tổ quốc ơi… “

HOÀ GIẢI “NGUỴ” VÀ “PHIẾN”

Trần Xuân An

người lính chiến nối liền sông bằng súng

nhà chính trị nối liền núi bằng cờ

dân thì sợ, quan không hoà giải thật

tôi hoà giải bằng tiểu thuyết và thơ…

hai Nhà nước gọi nhau “nguỵ” và “phiến”

“nguỵ” tay sai, “phiến” phò ác ngoại bang *

miệt thị nhau! Tôi thương Vàng, mến Đỏ

nội chiến trong ngoại chiến, chống xâm lăng

mọi lí lịch đều có Vàng có Đỏ

vận nước chung, Chiến tranh Lạnh ba đời

như Triều Hàn, Trung Đài, Đông Tây Đức

“Nguỵ” và “Phiến” đều chung hương khói thôi

sử lưu trữ thơ ca... một phía Đỏ

sử lưu trữ tiểu thuyết... một phía Vàng

mai sau đọc, chỉ sử, văn hoà giải

người Việt Nam không thể mãi thù hằn

sáu lăm tuổi, năm mươi năm viết lách

Bến Hải đâu nghiêng hẳn Đỏ hoặc Vàng!

từng oán hận mình ôm bình xương sọ

nếu Việt gian, chín đoá đều Việt gian

đỏ năm đoá, lưu và rửa chữ “phiến”

lưu và rửa “nguỵ” bốn đoá vàng, lam

Chiến tranh Lạnh, hai chữ kia nội chiến

đất bình sọ: máu yêu nước Bắc – Nam.

T.X.A.

14:21-15:30, 02-03-2021

………….

(*) Theo từ điển Hán – Việt: “Phiến” (xúi giục, giúp kẻ ác): phiến quân, phiến cộng; “nguỵ” (giả dối, bù nhìn, giặc): nguỵ quân, nguỵ quyền. Chú thích bổ sung có tính sử học: Theo đài báo, nhất là các đài phát thanh Quốc gia Việt Nam, kế tục bởi Việt Nam cộng hoà tại Miền Nam, nội hàm từ “phiến cộng” được làm rõ bằng câu: Cộng sản Bắc Việt được hình thành và thống lãnh bởi “quan thầy Nga Sô, Trung Cộng”, mà chính xác là, Nga Sô uỷ nhiệm cho Trung Cộng. Đó là quan điểm, lập trường chính thống của Quốc gia Việt Nam, Việt Nam cộng hoà. Và sau đây là quan điểm, lập trường của Việt Nam dân chủ cộng hoà, rồi vẫn tồn tại trong giai đoạn Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam: Theo thông tin từ các sách báo, tài liệu trước đây ở Miền Bắc, gần đây trên cả nước, từ “nguỵ” gắn liền với vương triều Nhà Nguyễn, từ Đồng Khánh (1885) cho đến Bảo Đại, kể cả giai đoạn Bảo Đại phục hồi vương quyền với danh xưng quốc trưởng (1947/1949-1955), và “nguỵ” còn gắn liền với chính quyền Việt Nam cộng hoà (1955-1975).

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2840615196212413/

.

Bài 28 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

VƯỚNG MẮC XƯƠNG LỊCH SỬ,

NGƯỜI MỸ ĐÃ THÔNG MINH

Trần Xuân An

khai mở ra Tân Thế giới bằng máu

và mồ hôi, đất và nhân phẩm thổ dân

người Châu Phi nô lệ thành công cụ biết nói

chương sử ghê tởm ấy, may có Lincoln

may có Luther King, Obama, Harris nữa

Toni Morrison, và thơ Gorman, vừa mới đây

toả sáng lui lịch sử, sử dễ coi hơn trước

sử Mỹ không khác, chỉ nối thêm hiện tại, tương lai

dân tộc ăn thịt dân tộc, đất nước nuốt đất nước

cổ đại hay cận đại, đều thế cả! Thời đó đã qua

ngày nay, luật dân chủ có thể truất tổng thống

hoà giải quá khứ, biết sắp xếp màu da

liên danh đen trắng là thông minh, thấu tình đạt lí *

đủ sức mạnh, nói về độc lập Tây Tạng, Tân Cương

chặt giúp khỏi Biển Đông “lưỡi vạch” Trung Quốc

thoát ngọng nghịu vì sử Mỹ, vướng xương!

bầu cử Mỹ chả liên quan gì nước mình hậu chiến

hai trận sóng thần Xanh rồi Đỏ, 131 năm! *

cơ chi thống nhất, vẫn hai Miền, Miền Nam tự quyết *

Miền Nam chỉ của người Miền Nam

bầu cử Mỹ chẳng liên quan gì nước mình

Thiên Chúa giáo Rôma xâm lược

Chủ nghĩa Marx-Lenin xâm lược

một phe dựa vào thực dân

“khai hoá” là mị dân

một phe dựa vào độc lập dân tộc

“giải phóng” là mị dân

cả hai đều dùng súng đạn bạo lực

áp đặt gông cùm vào Việt Nam

áp đặt, áp đặt, cưỡng bức, cưỡng bức

đó là sự thật

sử sách chẳng thế nào nói khác hơn!

hai phần bài thơ này chẳng liên quan

nhưng đều thể hiện cái nhìn

“nhìn thẳng vào sự thật

nói đúng sự thật!”

còn lại năm đoá đỏ chống xâm lăng

(lẽ ra chỉ có kẻ thù là Pháp và Nhật!).

T.X.A.

14:23-17:31, 28-01-2021

……….

(*) Liên danh đen trắng cũng như liên danh trắng đen (bao gồm cả da vàng thổ dân, chủ nhân Châu Mỹ cả vạn năm trước). ~ 131 năm: 1858-1989. ~ Hiệp định Paris 27-01-2021 về Miền Nam Việt Nam.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2816780545262545/

.

Ảnh: Condoleezza “Condi” Rice, bộ trưởng Bộ Ngoại giao Mỹ (2005-2009), thời tổng thống George Walker Bush (Bush con) –

Google search:

Bài 42, viết tiếp “Tổ quốc ơi… “

PHÁC THẢO VỀ NĂM MƯƠI NĂM

Trần Xuân An

tự ngẫm lại năm mươi năm viết lách

khảo Bắc thuộc, ngẫm Chiến tranh Đỏ – Vàng

Trăm-ba-mốt năm dài, dài Hậu chiến *

cây thống nhất có lá cành li tan

Đất nước Đỏ, tôi Đỏ nghiêng quê ngoại

Đỏ nhưng hồn thuần chất Việt Nam mình

thơ Đỏ nhất, hiện nỗi niềm thất thế

nam Bến Hải in trên thẻ chứng minh *

lãng mạn Đỏ, nỗi niềm Vàng thấp thoáng

nửa nhân dân, tâm thế sử sang chương

đến “Cởi trói”, thơ từ mười bảy tuổi

đồng hiện cùng Bốn-tư năm máu xương *

dăm tiểu thuyết về lớp người Hậu chiến

truyện – hồi kí. Nghiên cứu, sáng thiên lương

nhân vật sử tổ tiên. Hai gốc nội

luận về thơ, những quen biết, thân thương

năm mươi năm, chất Đỏ sau “Cởi trói”:

Đỏ pha Vàng trước Thống nhất đó thôi

chống ngũ cường ngoại xâm là đạo lí *

sọ di sản nở chín đoá bông ngời

người Việt Nam bên này sông Bến Hải

sông điển hình cả Chiến tranh Đỏ – Vàng

trong Chiến tranh hai Khối – Cầu Ý Hệ

vượt sóng thần hai cuộc máu vỗ tràn

ngẫm về mình, bao giờ cũng phác thảo

sợ sơ suất trở thành vết sẹo oan

liệt kê rõ bốn mươi chín đầu sách *

năm mươi năm viết lách bút chưa tàn

mọi cuộc đời, lịch sử đều lưu dấu

chiến tranh rồi hậu chiến trên phận người

bị thua thiệt trăm bề, chỉ cầm bút

mong thời gian không phải hư vô trôi.

T.X.A.

05:23-07:34, 05-03-2021

…………..

(*) ~ Một-trăm-ba-mươi-mốt năm:1858-1989; và Bốn-mươi-tư năm: 1945-1954-1975-1989. ~ Khoảng năm 1976, quận Gio Linh và đặc khu Vĩnh Linh hợp nhất thành huyện Bến Hải. Sau 1989, lại tách ra như cũ, Bến Hải chỉ còn là tên sông – dòng sông lịch sử. ~ Tránh những suy diễn không chính xác, xin vui lòng xem danh mục bốn mươi chín (49) đầu sách được tác giả viết với các thể loại (vài cuốn biên soạn, sưu tập).

~ Chú thích bổ sung:

sách Miền Nam chống tứ cường, trừ Mỹ

sách Miền Bắc chống tứ cường, trừ Nga

tâm trong sáng trẻ thơ ngời phép tính:

Pháp, Nhật, Trung, Nga, Mỹ xâm lăng ta.

(T.X.A.)

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2842536162686983/

Ảnh tác giả, do nhiếp ảnh gia Lê Văn Duy chụp:

.

Bài 29 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

ĐỎ

Trần Xuân An

cọ xát vào thực tiễn,

đỏ còn năm đoá chống xâm lăng

chống thực dân, phát xít, thực dân mới

chống cộng sản Trung Quốc bá quyền, đỏ chói

chống đỏ chói cộng sản diệt chủng Kh’Mer

đỏ ngầm chống Mao, từ độ Huế Tháng Ba *

kinh tế – chính trị mặc dù rất “xô-viết Nghệ – Tĩnh”

nhưng thực tế là lãn công,

quan liêu hơn hành chính

đánh chủ nghĩa tư hữu,

ruộng đồng thành thị xác xơ

đỏ ở hội trường vẫn lãnh tụ ngoại quốc Mác – Lê

vẫn sùng chủ nghĩa cộng sản Nga, dù Liên Xô rã

uy thế, mức sống thời Đổi mới,

nhờ không còn cực tả

từ độ chạm súng Kh’Mer Đỏ, Tàu Đỏ,

đã “bung ra” *

chỉ còn chuyên chính độc đảng cầm quyền, bây giờ

Đất nước chúng ta đỏ bây giờ thế đó

nơi đặt tượng Quốc tổ Hùng vương,

Mác Lê còn chiếm chỗ!

đỏ năm đoá chống xâm lăng, đỏ luôn đi:

Gỡ cờ và ảnh lãnh tụ ngoại cường!

45 năm là công dân đỏ của Đảng cầm quyền

cảm giác vong nô rõ hơn dưới chế độ cũ

đã có chính thể nào như đế quốc Liên Xô,

trong hàng ngàn năm lịch sử?

công dân biết là biết thế, nhưng vẫn tuân hành!

xung đột ý hệ, bị lướt tới bằng chiến tranh

lịch sử lưu lại đó, đợi thời hoà giải

tôi cắm vào bình sọ, năm đoá đỏ chiến công vĩ đại

cùng bốn đoá vàng, lam, sáng tỏ mãi nghìn sau!

– “Chúng tôi tự hào đã đánh thắng 3 đế quốc to”

– “Chúng tôi tự hào vì không phải đánh nhau

với đế quốc to nào cả” *

độc lập không đổ máu, tốt hơn quá nhiều máu đổ

nhưng thế Đất, vận Nước không giống nhau.

T.X.A.

trước 09:12, 31-01-2021

………………

(*) ~ “Huế Tháng Ba”: 26-03-1975, ngày quân đội Miền Bắc vào quản lí Huế. ~ Kinh tế “bung ra”, bước đầu chấp nhận chủ nghĩa tư hữu, xem tư hữu là động lực kinh tế, từ 1979. ~ Theo Huy Đức (“Bên thắng cuộc”): “Năm 1991, khi thăm chính thức Thái Lan ông Võ Văn Kiệt nói: “Chúng tôi tự hào đã đánh thắng 3 đế quốc to”. Thủ tướng Thái Lan đáp lời: “Chúng tôi tự hào vì không phải đánh nhau với đế quốc to nào cả””. Ba đế quốc to chắc hẳn là Pháp, Mỹ, Trung Quốc, còn Phát-xít Nhật, người Việt chỉ góp phần đánh đuổi, khi Nhật sắp đầu hàng và khi Nhật đã đầu hàng. Có lẽ đó là thủ tướng Anand Panyarachun, người trả lời thủ tướng Võ Văn Kiệt.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2818628441744422/

.

Xem MỤC LỤC tập thơ 27/49 này và DANH MỤC TÁC PHẨM CỦA TÁC GIẢ TRẦN XUÂN AN (đầy đủ bốn mươi chín đầu sách) ở phần cuối trang này

Bài thơ viết thêm, sau khi đã hoàn tất tập thơ 27/49 (đã đóng tập, thực hiện sách PDF xong):

CỞI TRÓI TIỀN CHIẾN,

CỞI TRÓI HẬU CHIẾN

Trần Xuân An

~~ Tri ân nhà văn Nguyên Ngọc (1932-) thời “Cởi trói”.

Tưởng tiếc nhà văn “Tướng về hưu” (20-03-2021) ~~

mẫu quốc Pháp cởi trói

bật bút sắc Vũ Trọng Phụng, Nam Cao

Liên Xô cởi trói

Nguyễn Huy Thiệp khươi báo chí xôn xao

nhưng Hai Cuộc Sóng Thần châu Âu

vỗ ào

cuộn máu đồng bào

chưa bút ai tự cởi trói

tôi nghĩ bút mình len đất sâu

leo trời cao

cây lịch sử, bút tôi chạm vào lõi

131 vòng năm, khổ đau, dữ dội

không phải Pháp nào

Liên Xô nào

dân tộc ta phải tự cởi trói

tự trọng, tự hào, cho nghìn sau.

T.X.A.

15:22-16:20, 23-03-2021

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2855860444687888/

.

Ảnh: Google search

.

Bài 30 thêm vào “Tổ quốc ơi…”

VUA GIA LONG – BÁC HỒ

Trần Xuân An

hai trận sóng thần Xanh rồi Đỏ châu Âu

đổ bộ nước ta, Nguyễn Ánh rồi Nguyễn Ái Quốc

kẻ cứu công lao Chín Chúa, người cứu Đất nước

“Hiệp ước Versailles”,

“Luận cương thuộc địa”, khác nhau? *

một “sát tả” để độc lập, rồi mất nước! Đau!

một độc lập, Liên Xô rã còn cắm cờ, dựng ảnh

hai trận sóng thần hai Khối — Chiến tranh Lạnh!

đỏ vàng lam, chín đoá,

nở trên bình sọ trắng, đất nâu.

T.X.A.

08:34-10:11, 01-02-2021

………….

(*) Hiệp ước Versailles 1787 giữa Pháp và Pigneau de Béhaine, giám mục đại diện Nguyễn Ánh, nhưng hiệp ước này không thực thi; “Luận cương về vấn đề dân tộc và thuộc địa” 1920 của Lenin và bài “Con đường dẫn tôi đến chủ nghĩa Lenin” của Bác Hồ.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2819530188320914/

.

———>

———>

Bài thơ 2 viết thêm, sau khi đã hoàn tất tập thơ 27/49

(đã đóng tập, thực hiện sách PDF xong):

NHÁNH TRẦN XUÂN TỘC TRÚC LÂM

Ở NHĨ TRUNG, CÙNG HUYỆN

Trần Xuân An

làng Rừng Trúc, triều Lý xưa *1

nam Ma Linh cũ, vua đưa lính vào

mấy trăm năm tiếp, dài sao

"Ô châu cận lục" ghi bao người hiền *2

Dụ vua Nguyễn lùng Tây phiên *3

thua Sơn Chà, Pháp xô nghiêng Sài Gòn

Ngài đọc sách cầm kiếm côn *4

sau "Nhâm tuất" rời Trúc thôn, lánh mình

từ Nhĩ Hà đất cổ kinh *5

thành Nhĩ Trung ở Gio Linh, biển gần

quê vợ, Ngài được dung thân

nhà ngoài làng, kề tiếng chân liên làng *6

nhánh Trúc Lâm xanh cồn hoang

bên sông Cánh, mươi mùa vàng bến ghe *7

Trúc Lâm, quê gốc, Ngài về

đời con, đời cháu sống quê Nhĩ này *8

đời chắt, huyết thống đổi thay

sông Cánh Hòm tình đong đầy An Cư *9

thời Bến Hải đạn lửa mù

Nhĩ Trung, mồ mả hoang vu... Dời về...

về Rừng Trúc, đồi vắng hoe

"Ô châu cận lục": vọng nghe người hiền

nghìn xưa còn đó, tương liên

vọng Nhĩ Trung lối ngàn liền nẻo khơi

Trần Xuân tộc không bỏ rơi

ông vô sinh vẫn nối đời khói hương *10

khác huyết thống, sống nhiều phương

con cháu nuôi vẫn bình thường Trần Xuân

ơn vô tận, nặng vô ngần

ba đời giỗ, việc họ dần giỗ chung

hai quê nội, không ngập ngừng

để tròn hiếu Nguyễn Văn cùng Trần Xuân

ân tình, ân nghĩa, thắm ân

cành huyết thống ghép căn phần dưỡng nuôi

hai họ nội, cha nên người

dù bi kịch, đều vẹn cười, bà ơi

nếu "Cởi trói" thuở sinh thời

hẳn cha thôi ngại luỵ đời cháu con

ghi gia phả: sinh, dưỡng tròn

An Cư son, Trúc Lâm son, điểm hồng

chuyện xưa ấy, lạ gì không

bà trung trinh, kính yêu chồng đó thôi

vuông thư ông Nguyễn, dặn rồi *9b

nhìn nhận con tuổi ba mươi... Khóc bà...

cha nhìn con, con nhận cha

chuyện đời trước, trước tôi ra chào đời

hai nội thân, từ thiếu thời

nghĩa nghiêm đạo lí, nắng soi ấm tình.

T.X.A.

12:23-16:02, 26-03-2021

(hai hôm sau ngày giỗ Bà Cố, 12-02 âm lịch)

...........

(*) 1. ~ Trúc Lâm (tên làng ở Gio Quang, Gio Linh, Quảng Trị): Rừng Trúc. Đất làng Trúc Lâm ở phía nam châu Ma Linh, thuộc về Đại Cồ Việt từ 1096, cách bờ phía bắc sông Hiếu không xa (sông Hiếu có lẽ là ranh giới giữa châu Ma Linh và châu Ô).

2. ~ Dương Văn An (1514-1591), “Ô châu cận lục”: “Trong xóm Trúc Lâm đâu thiếu người hiền nghỉ ngơi bên trúc” (Trần Đại Vinh, Hoàng Văn Phúc hiệu đính, dịch chú, Nxb. Thuận Hoá, 2001, tr.75); “Miền thôn ổ Trúc Lâm phải chăng là nơi hiền nhân ẩn dật?” (Văn Thanh, Phan Đăng dịch, chú giải, Nxb. Chính trị quốc gia, 2009, tr.71).

3. ~ Dụ lùng bắt người Tây phương xâm nhập trái phép của vua Tự Đức và trước đó (triều Minh Mạng, Thiệu Trị). “Hoà” ước Nhâm tuất 1862.

4. ~ Theo phong tục, từ Ngài (đại danh từ biểu thị sự tôn kính, nói chung) cũng được dùng để gọi các vị gia tiên trong dòng họ, từ đời vải (trên đời cố/cụ) trở lên.

5. ~ Nhĩ Thượng, Nhĩ Trung, Nhĩ Hạ (+ Nhĩ Hà), theo các nhà nghiên cứu, vốn là cư dân ven bờ sông Hồng (Hà Nội), vào đất châu Ma Linh (Minh Linh), từ thời Lý, vị trí cũng gần kề đất Châu Ô (đất sính lễ Ô, Lý từ Chế Mân, vị vua Chăm cưới công chúa Huyền Trân triều Trần). Sách “Ô châu cận lục” viết: “Một dòng nước Nhĩ Trung đáng là chi lưu sông Nhĩ” (bản dịch TĐV. & HVP., sđd., tr. 78); “Sông ở Nhĩ Trung xứng là chi lưu của sông Nhĩ” (bản dịch VT. & PĐ., sđd., tr. 74). Tuy vậy, vẫn có tác giả cho rằng dân cư Nhĩ Trung, tuy cũng từ thời Nhà Lý, nhưng từ Thanh Hoá, Nghệ An, vào định cư tại đây (sau năm 1069, đời vua Lý Thánh Tông, Ma Linh, tức Minh Linh, đã thuộc về Đại [Cồ] Việt). Làng Nhĩ Trung trước 1975 thuộc xã Gio Mỹ, nay phân định lại, thuộc về xã Gio Thành (cùng xã với hai làng Nhĩ Hạ [+ Nhĩ Hà], Tân Minh), cũng thuộc huyện Gio Linh, Quảng Trị. Còn làng Nhĩ Thượng vẫn thuộc xã Gio Mỹ như xưa.

6. ~ Nhà ở gần miếu Âm hồn (mộ ông Trần Xuân Điền trước đây ở vị trí sát miếu này), thuộc xóm Phường, rìa làng Nhĩ Trung xưa, gần kề đường liên thôn, bên kia đường là bờ sông Cánh Hòm.

7. ~ Sông Cánh Hòm nối liền sông Thạch Hãn với sông Bến Hải.

8. ~ Ông khuyết danh họ Trần Xuân lấy vợ, sinh con, sống ở Nhĩ Trung được mươi năm, rồi ông lại về Trúc Lâm, vì tình trạng phân biệt ngụ cư, chính cư, và vì thời gian sau khi hoà ước Nhâm Tuất (1862) kí kết đã khá lâu. Đời con: Trần Xuân Khai (mộ phần trước đây ở cồn Chùa, xóm Phường, Nhĩ Trung); đời cháu: Trần Xuân Điền (nông dân, có học Nho Lão Phật, biết việc địa lí phong thuỷ, nghi thức cúng tế); đời chắt (khác huyết thống): Trần Xuân Khuê.

9 & 9b. ~ An Cư (Triệu Phước, Triệu Phong, Quảng Trị) là nguyên quán của đại thần Nguyễn Văn Tường (1824-1886). Ở đây, nói đến hậu duệ (ông Nguyễn, tức là ông Nguyễn Văn Tương, cha đẻ của ông Trần Xuân Khuê).

10. ~ Ông nội Trần Xuân Điền vô sinh.

https://www.facebook.com/tranxuanan.writer/posts/2858811371059462/

Xem thêm:

Bài cũ

Bài XXIV (trong tập thơ "Trong tôi Bến Hải & Thạch Hãn):

SÔNG CÁNH HÒM

ĐỰNG CHUYỆN TÌNH XƯA

Trần Xuân An

Xem thêm:

Bổ chú:

1953, thơ Chế Lan Viên, Huy Cận, Tố Hữu: Chứng cứ phân hoá Quốc gia – Cộng sản

https://txawriter.wordpress.com/2021/04/01/1953-tho-che-lan-vien-huy-can/

Xem MỤC LỤC tập thơ 27/49 này và DANH MỤC TÁC PHẨM CỦA TÁC GIẢ TRẦN XUÂN AN (đầy đủ bốn mươi chín đầu sách) ở phần cuối trang này