«Llibre Vermell de Montserrat» (в переводе с каталанского «Красная книга монастыря Монсеррат») — рукопись XIV века из бенедиктинского монастыря Монсеррат, находящегося в Каталонии, недалеко от Барселоны, известная тем, что среди прочих текстов сохранились десять средневековых песен. Почему в рукопись был включён музыкальный материал, объясняется в приписке красными чернилами внизу на листе 22r (см. фото):
«Quia interdum peregrini quando vigilant in ecclesia Beate Marie de Monte Serrato volunt cantare et trepudiare, et etiam in platea de die, et ibi non debeant nisi honestas ac devotas cantilenas cantare, idcirco superius et inferius alique sunt scripte. Et de hoc uti debent honeste et parce, ne perturbent perseverantes in orationibus»
«Поскольку случается, что паломники, проводя ночи в церкви Девы Марии Монсерратской, иногда желают петь и танцевать, и даже иногда днём, на церковной площади, где только добродетельные и благочестивые песни могут быть спеты, некоторые подходящие [песнопения] были записаны здесь для этой потребности. И они [песнопения] должны исполняться в почтительной и умеренной манере, чтобы не тревожить тех, кто продолжает молиться»
Таким образом, в «Красной книге» собраны песни, которые должны были развлечь паломников монастыря, заменяя привычные тем народные песни, содержание которых могло быть недостаточно религиозным. Почти все песни, записанные в «Красной книге», посвящены Деве Марии. Это связано с тем, что объектом паломничества в монастыре Монсеррат была известная чудотворная статуя Богоматери «Чёрная Мадонна». Авторы песен в «Llibre Vermell» не указаны. Вероятно, собраны произведения, написанные разными людьми в разное время.
Сохранились десять песен: «Los set gotxs» на каталанском языке, «Imperayritz de la ciutat joyosa» — на окситанском, остальные восемь текстов латинские.
Песни из сборника «Llibre Vermell» исполнялись многими ансамблями, дискография по ссылке. Прослушать можно в исполнении Jordi Savall, Hesperion XХ здесь.
Для скачивания представлена версия 2007 г, в исполнении Millenarium, Choeur de Chambre de Namur, Psallentes, Le Pastoureaux, дирижер Christophe Deslignes.
O Virgo
Splendens hic in monte celso
Miraculis serrato
fulgentibus ubique
Quem fideles
conscendunt universi,
Eia pietatis oculo placato,
Cerne ligatos fune peccatorum
Ne infernorum ictibus graventur
Sed cum beatis tua prece vocentur.
Laudemus virginem mater est
Et eius filius Ihesus est.
Plangamus scelera acriter
Sperantes in Ihesum iugiter.
Cuncti simus concanentes : Ave Maria.
Virgo sola existente en affuit angelus,
Gabriel est appellatus atque missus celitus
Clara facieque dixit : Ave Maria.
Clara facieque dixit : audite karissimi.
En concipies Maria, Ave Maria.
En concipies Maria : audite karissimi.
Pariesque Filium : Ave Maria.
Pariesque Filium : audite karissimi.
Vocabis eum Iesum : Ave Maria.
Polorum regina omnium nostra
Stella matutina dele scelera
Ante partum virgo deo gravida.
Semper permansisti inviolata
Stella matutina dele scelera
Et in partu virgo deo fecunda.
Semper permansisti inviolata
Stella matutina dele scelera
Et post partum virgo mater enixa.
Semper permansisti inviolata
Stella matutina dele scelera.
R.: Ad mortem festinamus peccare desistamus.
Scribere proposui de contemptu mundano
ut degentes seculi non mulcentur in vano.
Iam est hora surgere a sompno mortis pravo.
Vita brevis breviter in brevi finietur
mors venit velociter quae neminem veretur.
Omnia mors perimit et nulli miseretur.
Ni conversus fueris et sicut puer factus
et vitam mutaveris in meliores actus
intrare non poteris regnum Dei beatus.
Tuba cum sonuerit dies erit extrema
et iudex advenerit vocabit sempiterna
electos in patria prescitos ad inferna.
Quam felices fuerint qui cum Christo regnabunt
facie ad faciem sic eum adspectabunt
Sanctus Dominus Sabaoth conclamabunt.
Et quam tristes fuerint qui eterne peribunt
pene non deficient nec propter has obibunt.
Heu heu miseri numquam inde exibunt.
Cuncti reges seculi et in mundo magnates
advertant et clerici omnesque potestates
fiant velut parvuli dimitant vanitates.
Heu fratres karissimi si digne contemplemus
passionem Domini amara et si flemus
ut pupillam oculi servabit ne peccemus.
Alma Virgo virginum in celis coronata
apud tuum filium sis nobis advocata
Et post hoc exilium occurens mediata.
R.: Vile cadaver eris:
cur non peccare vereris.
Cur intumescere queris.
Ut quid peccuniam queris.
Quid vestes pomposas geris.
Ut quid honores queris.
Cur non paenitens confiteris.
Contra proximum non laeteris.