پژوهش های مواد فرهنگی-Material Culture

مدیرگروه و مسئول صفحه: آقای وحید عسگرپور

تارنما و ایمیل گروه:

http://groups.google.com/group/sia-material-culture

Email: sia-material-culture@googlegroups.com

پیش از تاریخ و «فرهنگ مادّی»

پیش از پرداختن به معرفی موضوع این صفحه، جملاتی از کریستین گُستِن ذکر می­شود: «پیش از تاریخ زنده و قبراق است و ساده اینکه ساکن محیط زندگی ماست: پیش از تاریخ پیوندی است که ما با چیزها برقرار می­کنیم. بسیاری از دیگرانی که پیرامون ما حضور دارند اشیایند؛ و به ­ویژه اشیای مهمی که غریبه نیستند و می­شناسیم­شان، دوست­شان داریم و با آنها زندگی می­کنیم. وسایل پخت و پز، اتومبیل، تخت خواب، رایانه، آچار و چکش یا خودنویس، هر یک قابلیت­هایی دارند و بلافاصله برای کسانی که با آنها آشنایند تداعی می­شوند. پیش از تاریخ، بیش از آنکه یک دورۀ زمانی باشد مجموعه­ای از قابلیت­ها و امکاناتی است که می­شناسیم، حس می­کنیم و با اینحال دشوار بتوانواژه­ای را برای توصیفشان یافت. درک و فهم قابلیت­ها و امکانات جهان مادّی دقیقاٌ همان چیزی است که ما را انسان ساخته و می­سازد. این درک سرنخی است به سوی بخش­های خاموش داستان انسان. برای هماهنگ شدن با پیش از تاریخ گذشته و حالمان لازم است با ذرات غیر کلامی تجربۀ انسانی ادغام شویم. کنایه ­آمیز است نوشتن این جمله که کلمات تنها بخشی از داستان انسانند.»

بدین معنا ما هنوز در پیش از تاریخِ خود زندگی می­کنیم، اگر در پی درک «تجربه­های غیر کلامی» زندگی روزمرۀ خویش برآییم. «فرهنگ» در ادبیات مردم­شناختی مدرن -قرن نوزدهم و نیمۀ نخست قرن بیستم- جنبۀ ذهنی و کلامی انسان را شامل می­شد. اما واقعیت این است که ما انسان­ها بیش از آنکه در اذهان خود زندگی کنیم درگیر تجربیات مادی با محیط پیرامون خویش هستیم. «فرهنگ» ما بیش از آنکه فرآورده­ای ذهنی باشد، محصولی از مواجهه و برهم­کنش­های فعالانۀ ما با دیگر موجودات و عناصر زنده و غیر زندۀ محیط پیرامون ماست که آنها نیز هریک برهم­کنش­های فعالانه­ای با ما و یکدیگر دارند. پژوهش­های فرهنگ مادّی یعنی مطالعه و تحقیق دربارۀ همین برهم­کنش­ها و اثرات مادّی آنها روی رفتارها، افکار و زندگی ما انسان­ها است. این پیش از تاریخ، یعنی پیش از «کلام و متن» و البته مکتوب کردن تجربیاتی که غیرکلامی و غیر متنی هستند و با این حال «اصل و اساس» واقعی زندگی ما را شکل می­دهند، دشوار است. گسترۀ این پژوهش­ها از نخستین تجربۀ انسان با سنگ تا مواجهۀ او با محیط سایبری است. آنچه این دست پژوهش­ها را متمایز می­کند این است که در آنها حرف اول را مادّه و چیز می­زند و عاملیت اشیا و زیست­نگاری آنها مورد توجه است. بدین معنا که در این دست پژوهش­ها اولویت نخست با شناخت و درک رفتار چیزهاست و نگریستن زندگی انسان­ها از دریچۀ آنها. «چیزها» نقشی بس فعال را در شکل بخشی به شیوۀ بودن انسان­ها بر عهده دارند و با این حال عموماً نادیده و پنهان می­شوند. هدف از این پژوهش­ها از مستوری به در آوردن آنهاست.

نقل قول از:

Gosden, Chris, Prehistory; a very short introduction, Oxford university press

مسئول فعلی صفحه: وحید عسکرپور

ایمیل: sia-material-culture@googlegroups.com