Północ kontra Południe

(Nord contre Sud)

Źródło opracowania: Północ kontra Południe, tł. Bożena Sęk

Wydawnictwo Śląsk, Katowice 1990

Ilustracje: L. Benett

ARIADNA

Postać z mitologii greckiej. Córka Minosa, króla Krety, i Pazyfae; siostra Fedry. Za pomocą jej kłębka nici (nić Ariadny) Tezeusz po zabiciu Minotaura wyszedł z Labiryntu. Wspomina o niej autor.

ARMSTRONG WILLIAM (baron)

(sir WILLIAM GEORGE ARMSTRONG)

(1810-1900), brytyjski wynalazca i przemysłowiec. Wynalazł m.in. podnośnik hydrauliczny i akumulator hydrauliczny; udoskonalił uzbrojenie armii brytyjskiej, ulepszył proces stosowany przez innych producentów, w którym obkurczano metalowe pierścienie na lufie a następnie lufę obwijano taśmą ze stali zgrzewnej, kształtowaną w postaci długiej spirali, która była do lufy przyspawana. Kładł także nacisk na wprowadzenie dział z zamkiem, ładowanych od tyłu, żłobkowanych przewodów luf i pocisków o wydłużonym kształcie. Wspomina o nim autor.

BANKS NATHANIEL P.

(1816-1894), amerykański polityk i generał Unii w wojnie secesyjnej. Wsławił się paniczną ucieczką z doliny rzeki Shenandoah przed konfederackim generałem Jacksonem. Po wojnie był członkiem Kongresu. Wspomina o nim autor.

BEAUREGARD PIERRE GUSTAW TOUTANT

(1818-1893), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. Inżynier o dużych zdolnościach. Dowodził garnizonem w Charlestonie i atakiem na Fort Sumter rozpoczynającym wojnę secesyjną. Uczestniczył w zwycięskiej bitwie pod Bull Run i w bitwie pod Shiloh. Wspomina o nim autor.

BRAGG BRAXTON

(1817-1876), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. Dowodził w bitwie pod Murfreesboro (Tennessee – 1862-63) oraz w zwycięskiej bitwie nad rzeką Chickamauga (1863). W styczniu 1865 r. został dowódcą obrony Fortu Fisher. Po wojnie był inżynierem budownictwa lądowego i wodnego w Alabamie i Teksasie. Wspomina o nim autor.

BROWN JOHN

(1800-1859), amerykański abolicjonista, purytański reformator i idealista. Zwolennik zbrojnej akcji na rzecz zniesienia niewolnictwa. Od 1855 r. organizował wypady na plantacje stanu Kansas w celu uwolnienia niewolników. W 1859 r. zdobył arsenał w Harpers Ferry i zaatakował okoliczne farmy. Ranny, został ujęty i skazany na śmierć. Wspomina o nim autor.

BRUCE JOHN

Amerykanin, pracownik Harveya. Dołączył się do oddziału milicji z Jacksonville, a następnie udało mu się dostać do Castle House, gdzie wręczył J. Burbankowi list od Harvey’a, ostrzegający o napadzie na plantację Camdless Bay. Uczestniczył w jej obronie.

BUCHANAN FRANKLIN

(1800-1874), Amerykanin, kapitan (od sierpnia 1862 r. kontradmirał) Marynarki Wojennej Konfederacji w wojnie secesyjnej. Dowódca pancernika „Victoria” w pierwszym dniu bitwy na wodach Hompton Roads (ranny w nogę, został zastąpiony w drugim dniu przez Johna Catesby). Pierwszy komendant Akademii Marynarki Wojennej w Annapolis. Uczestnik wojny amerykańsko-meksykańskiej, stoczył bitwę w Zatoce Mobile (sierpień 1864 r.) przeciw okrętom Unii, dowodząc pancernikiem „Tennessee”. Wspomina o nim autor.

BUCHANAN JAMES

(1791-1888), Amerykanin, prezydent USA w latach 1857-61. Polityk konserwatywnego odłamu Partii Demokratycznej, rzecznik utrzymania niewolnictwa. Nie przeciwdziałał secesji, dążył do wzmocnienia Południa. Wspomina o nim autor.

BURBANK (pani)

Żona J. Burbanka. Miała 39 lat, była bardzo piękna i szlachetna. Kobieta, poświęcająca się mężowi i rodzinie, była kochającą i czułą żoną. Po ataku na plantację oraz porwaniu córki i służącej rozchorowała się i była bliska śmierci.

BURBANK DIANA

Nazywana zdrobniale Dy. Sześcioletnia córka J. Burbanka, wesolutka, przymilna, ciesząca się życiem, bardzo przywiązana do rodziny, lubiła swoją nianię Zermę. Została porwana wraz

z niańką przez Texara i była więziona w blokhauzie w Czarnej Zatoce a następnie wywieziona na bagna Evergaldes.

BURBANK GILBERT

Syn J. Burbanka. 24 lata, odważny, zręczny jeździec i żeglarz, myśliwy. Uczestniczył w wojnie secesyjnej po stronie Unii. Został porucznikiem na kanonierce „Wabash” dowodzonej przez komandora (tu: dowódcę flotylli okrętów) admirała Duponta. Później służył jako drugi oficer na kanonierce „Ottawa”. Po wpłynięciu „Ottawy” na wody Saint John, wraz z Marsem potajemnie przekradał się do domu aby spotkać się z rodziną. Wpadł w pułapkę urządzoną przez Konfederatów Texara. Sądzony i skazany na śmierć (razem z ojcem), został uwolniony przez federalistów; ruszył w pościg za Texarem w celu uwolnienia siostry i Zermy. Kochał się z wzajemnością w Alicji Stannard.

BURBANK JAMES

Amerykanin. Bogaty właściciel największej plantacji na Florydzie, Camdless Bay. Jego fortunę uzupełniały nieruchomości leżące w stanie New Jersey. Miał 46 lat. Wysoki, lekko szpakowaty. Twarz miał nieco surową ale szczerą i ujmującą z charakterystyczną bródką Jankesa z Północy, bez wąsów i faworytów. Mądry, energiczny, mocno zbudowany, przywykły do pracy, nie lubił się oszczędzać. Stały w zapatrywaniach, nie wstydził się ich wygłaszać otwarcie. Wyzwolił swoich niewolników, co spowodowało napad zbrojny na jego plantację i uprowadzenie córki i Zermy. Był sprawiedliwy, lubiano go. Miał 700 niewolników, których nie obciążał pracą ponad miarę. W przeszłości walczył z Seminolami. Posądzony o zdradę, został osadzony w więzieniu. Uwolniony przez federalistów uczestniczył w poszukiwaniach porwanej córki i służącej.

BURNSIDE AMBROSE EVERETT

(1824-1881), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Następca Mac Clellana na stanowisku dowódcy Armii Potomacu. Zajął wyspę Roanoke u wybrzeży Karoliny Północnej. Nieudolny dowódca. Przyczynił się do klęski Unii pod Fredericksburgiem w 1862 r. W 1863 r. zwolniony z dowództwa Armii Potomacu, walczył do końca wojny ze swoim korpusem w siłach generała Granta. Wspomina o nim autor.

BUTLER BENJAMIN FRANKLIN

(1818-1893), amerykański prawnik, polityk i ge­nerał-major w czasie wojny secesyjnej, ob­roń­ca praw robotników i Murzynów. Dowodził obroną fortu Monroe, zajął forty chroniące cieśninę między wyspami Hatteras i Ocroacoke. Od 1862 r. został komendantem okupacyjnym Nowego Orleanu; później był dowódcą Armii James. Po nieudanej ekspedycji na Fort Fisher pozbawiony dowództwa. Po wojnie był przedstawicielem republikanów w Izbie Reprezentantów, natomiast w 1884 został kandydatem na prezydenta z ramienia partii Greenbackerów. Wspomina o nim autor.

CARROL EDWARD

Amerykanin, szwagier J. Burbanka, którego był rówieśnikiem. Zajmował się rachunkowością plantacji Camdless Bay. Zgadzał się ze szwagrem i podzielał jego poglądy na niewolnictwo, był oddanym przyjacielem rodziny. W przeszłości walczył z Seminolami, został ranny podczas ataku milicji i motłochu na plantację Camdless Bay. Brał udział w wyprawie na bagna Everglades, mającej na celu odszukanie Zermy i Dy.

COLT SAMUEL

(1814-1862), amerykański producent broni palnej, w 1835 r. opatentował rewolwer bębenkowy; w 1843 r. skonstruował minę morską odpalaną elektrycznie. Wspomina o nim autor.

CRITENDEN GEORGE BIBB

(właśc. CRITTENDEN)

(1812-1880), generał-major wojsk Konfederacji w czasie wojny secesyjnej. Pod Mill Springs doznał sromotnej porażki i został zdymisjonowany, lecz wkrótce ponownie powołano go do wojska, gdzie służył do końca wojny. Jego brat, Thomas Leonidas, był generał-majorem w wojskach Unii. Wspomina o nim autor.

CURTIS SAMUEL RYAN

(1805-1866), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Przegrał w bitwie pod Bentonville (Arkansas), a zwyciężył w bitwie pod Pea Ridge. Wspominają o nim autor i Gilbert Burbank.

DAHLGREN JOHN ADOLPHUS BERNARD

(1809-1870), kontradmirał, dowódca Washington Navy Yard, amerykański wynalazca armaty gładkolufowej, nazywanej popularnie od swego kształtu „butelką wody sodowej”. Uczestniczył w ataku na Charleston. Wspomina o nim autor.

DAVIS JEFFERSON

(1808-1889), Amerykanin, prezydent Skonfederowanych Stanów Południa (Confederate States of America). Urodzony w Kentucky pochodził ze skromnej walijskiej rodziny, dorobił się majątku i zrobił karierę polityczną jako rzecznik interesów plantatorów. Po wojnie secesyjnej osadzony w więzieniu i po dwóch latach wypuszczony na wolność. Wspomina o nim autor.

DORN EARL (von)

(właśc. van DORN)

(1820-1863), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. Zwyciężył w bitwie pod Bentonville (Arkansas) gdzie pobił generała Curtisa. W drugiej potyczce z Curtisem pod Pea Ridge w Arkansas poniósł klęskę. Wspomina o nim autor.

DUPONT SAMUEL FRANCIS

(używ. też b. często DuPONT lub Du PONT)

(1803-1865), Amerykanin, komandor (później admirał) Unii w wojnie secesyjnej. Stał na czele komisji strategicznej, która podjęła decyzję o opanowaniu Zatoki Hatteras, leżącej u brzegów Karoliny Północnej. Dowodził flotą, która opanowała Zatokę Port Royal i okoliczne wyspy. Wspomina o nim autor, James i Gilbert Burbankowie oraz Stannard.

DY

→ BURBANK DIANA

ELLET CHARLES JR

(1810-1862), amerykański inżynier, konstruktor pierwszego w USA mostu wiszącego i pływającego taranu parowego (ang. „ram”). Ukończył paryską Szkołę Dróg i Mostów. Zaprojektował i zbudował (1846-49) nad rzeką Ohio most wiszący

o środkowym przęśle długości 308 m. Podczas wojny secesyjnej dowodził flotą 9 taranów w bitwie pod Memphis, w czasie której został śmiertelnie ranny. Wspomina o nim autor.

ERICSSON JOHN

(1803-1889), amerykański inżynier okrętowy i wynalazca pochodzenia szwedzkiego, pozostający na usługach Unii. Konstruktor lokomotywy „Novelty” (1829), silnika cieplnego (1833), śruby napędowej (1836), pancernika „Monitor” z wieżą obrotową (1862). W 1870 r. zaprojektował okręt podwodny z działem. Wspomina o nim autor.

FLOYD JOHN BUCHANAN

(1806-1863), amerykański polityk, gubernator Wirginii, sekretarz wojny i generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. W 1862 r. dowodził siłami Konfederacji w Fort Donelson, ale wycofał swoje wojska zanim fort upadł, w niewyjaśnionych okolicznościach. Pozbawiony za to dowództwa, jednak później zgromadzenie Wirginii mianowało go generałem dywizji w siłach zbrojnych tego stanu. Wspomina o nim autor.

FOOTE ANDREW HULL

(1806-1863), Amerykanin, kontradmirał marynarki wojennej Unii. Uczestniczył w II wojnie opiumowej w Chinach. W 1861 r. dowódca zachodniej flotylli rzecznej kanonierek na Missisipi. W 1862 r. prowadził działania na rzece Tennessee oraz Cumberland aż do Fort Donelson, gdzie został ranny. Brał udział w bitwie o wyspę nr 10. Wspomina o nim autor.

FRANKLIN BENJAMIN

(1706-1790), amerykański mąż stanu, fizyk, publicysta, filozof i jeden z twórców niepodległości Stanów Zjednoczonych. Współautor Deklaracji Niepodległości. W 1790 r. wnioskował w Kongresie zniesienie niewolnictwa. Badacz elektryczności, wynalazca piorunochronu. Wspomina o nim autor.

FREMONT JOHN CHARLES

(1813-1890), amerykański kartograf i badacz Dalekiego Zachodu, który przyczynił się do jego podboju oraz do rozwoju Kalifornii. W wojnie secesyjnej walczył po stronie Unii w stopniu generała. Zajął Springfield. W 1861 r. objął dowództwo okręgu wojskowego z siedzibą w St. Louis nad Missisipi, któremu podlegały stany zachodnie. Zmuszony do ustąpienia po ostrym zatargu z prezydentem. Wspomina o nim autor.

GARDNER

Amerykanin, pułkownik Unii w wojnie secesyjnej. Pełnił w zastępstwie Duponta funkcję dowódcy wojskowego miasta Saint Augustine. Przewodniczył trybunałowi powołanemu w celu osądzenia Texara. Wcześniej brał udział w zdobywaniu Fernandiny i wziął do niewoli pasażerów pociągu zatrzymanego przez okręt „Ottawa”.

GARFIELD JAMES ABRAM

(1831-1881), Amerykanin, 20. prezydent USA. W czasie wojny secesyjnej walczył po stronie Unii w dolinie Shiloh, był szefem sztabu Armii Cumberlanda, zwyciężył pod Middle Creek. W 1881 r. został wybrany na prezydenta USA, lecz wskutek postrzału długo chorował i nie mógł pełnić obowiązków głowy państwa. Wspomina o nim autor.

GODON SYLVANUS WILLIAM

(1809-1879), Amerykanin, kapitan (w 1866 r. kontradmirał). Z trzema kanonierkami („Mohican”, którą dowodził, „Pocahontas” i „Potomska”), zajął wyspy Jykill i Saint Simon oraz zawładnął miastami Brunswick i Darien. Uczestniczył także w blokadach Port Royal, Południowej Karoliny oraz w oblężeniu i zdobyciu Fort Fisher w Płn. Karolinie. Wspomina o nim autor.

GRANT ULYSSES SIMPSON

(1822-1885), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Zdobył w początkach wojny (1862) Fort Henry i Fort Donelson. Autor pierwszych sukcesów wojskowych Unii. Prezydent USA w latach 1869-77. W wojnie secesyjnej (od 1864 r.) głównodowodzący armią Północy. Doprowadził do kapitulacji wojsk Konfederacji pod Appomattox. Wspomina o nim autor.

HALLECK HENRY WAGER

(1815-1872), Amerykanin, dowódca zachodniego frontu wojny, doradca Lincolna w sprawach wojskowych. W 1862 r. został mianowany naczelnym dowódcą wszystkich frontów z siedzibą w Waszyngtonie. Zastąpiony przez Granta, został szefem sztabu. Wspomina o nim autor.

HARDEE WILLIAM JOSEPH

(1815-1873), Amerykanin, generał Konfederacji podczas wojny secesyjnej, autor popularnego podręcznika piechoty. Jeden z najlepszych dowódców w Armii Tennessee, uczestniczył w bitwach pod Shiloh, Perryville, Murfreesboro, Chattanooga. Wspomina o nim autor.

HARVEY

Amerykanin, jeden z pełnomocników J. Burbanka w Jacksonville. Wysłał posłańca, który ostrzegł Jamesa o ataku na jego farmę; próbował się skontaktować z uwięzionym Gilbertem; towarzyszył Alicji Stannard w chwili, gdy prosiła Texara o uwolnienie Burbanków; próbował uwolnić ich z więzienia.

HEABODY

→ PEABODY EVERETT

HIGGINSON THOMAS WENTWORTH STORROW

(1823-1911) amerykański reformator, działacz ruchu abolicjonistycznego, pisarz (książki historyczne, biografie). Wspomina o nim autor.

HOLLINS GEORGE NICHOLS

(1799-1878), Amerykanin, komandor Konfederacji w wojnie secesyjnej. Uczestniczył w walkach o Nowy Orlean, dowodził flotyllą okrętów złożoną z 6 kanonierek, usadowioną na rzece Mississippi. Został pokonany przez Foote’a. Wspomina o nim autor.

HOWICK

Amerykanin, federalista, kapitan. Oficer z okrętu „Wasbah”, ruszył w pogoń na czele oddziału złożonego z dwustu marynarzy za bandą konfederatów, którzy wciągnęli w zasadzkę szalupy federalistów w okolicy jeziora Kissimmee i zabili wielu marynarzy, z których uratowało się tylko dwunastu. Spotkał się z Burbankami w pobliżu Evergladów i razem podjęli poszukiwania Texara. Na jego rozkaz bracia Texar zostali rozstrzelani.

JACKSON THOMAS JONATHAN

(zw. STONEWALL)

(1824-1863), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej, jeden z najznakomitszych taktyków. Uzyskał przydomek Stonewall (Kamienny Mur) za swoją postawę w pierwszej bitwie nad Bull Run. Zajął Harpers Ferry, uczestniczył w bitwie pod Fredericksburgiem. W czasie atakowania wojsk J. Hookera w bitwie pod Chancellorsville (1-5 V 1863 r.) został postrzelony przez własnego żołnierza i tydzień po amputacji ręki, w wyniku zapalenia płuc, zmarł. Wspomina o nim autor.

JEFFERSON THOMAS

(1743-1826), amerykański mąż stanu, główny współautor Deklaracji Niepodległości. W latach 1784-89 poseł we Francji. Projektodawca reform prawa Wirginii oraz jej gubernator. Wiceprezydent, a w latach 1801-09 prezydent USA. Zakupił Luizjanę od Francji. Wspomina o nim autor.

JESSUP THOMAS SIDNEY

(właśc. JESUP)

(1788-1860), Amerykanin, generał i gubernator Florydy. Bronił jej przed Seminolami. W 1837 r. zaprosił wodza Indian Osceolę na rozmowy pokojowe i nakazał go uwięzić, nie patrząc na protesty opinii publicznej. Wspomina o nim autor.

JOHNSTON ALBERT SIDNEY

(1803-1862), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. Ukończył West Point, brał udział w wojnie Black Hawks (1832) i meksykańskiej (1846-48). We wrześniu 1861 r. tworzył armię do obrony linii między Missisipi a Alleghenami; musiał wycofać się z fortów Henry i Donelson oraz Bowling Green; w 1862 r. zaatakował generała Granta koło Pittsburg Landing; poległ 6 kwietnia w bitwie w dolinie Shiloh, która prawie zakończyła się jego zwycięstwem. Wspomina o nim autor.

KEARNEY (KEARNY) PHILLIP

(1815-1862), Amerykanin, generał Unii w czasie wojny secesyjnej, dowódca 1 Dywizji 3 Korpusu, pod generałem Heintzelmanem. Umarł w wyniku ran odniesionych w bitwie pod Chantilly. Wspomina o nim autor.

LEE ROBERT EDWARD

(1807-1870), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. Ukończył West Point, służył zawodowo jako oficer saperów. Na początku wojny dowódca Armii Wirginii, później głównodowodzący wojsk Konfederacji. Syn generała, który był bliskim przyjaciela Waszyngtona. Ożeniony z prawnuczką Marty Waszyngton. Skapitulował pod Appomattox przed generałem Grantem, co zakończyło wojnę secesyjną. Wspomina o nim autor.

LINCOLN ABRAHAM

(1809-1865), Amerykanin, prezydent Stanów Zjednoczonych w latach 1861-65. W czasie wojny secesyjnej zmobilizował wszystkie siły, by nie dopuścić do rozbicia Unii. Przyznał wolność Murzynom. Zginął od kuli zamachowca. Wspomina o nim autor oraz Carrol.

LOUIS PHILIPPE ALBERT D’ORLÉANS, COMTE DE PARIS

(1838-1894), Francuz, pretendent do tronu Francji. W czasie rewolucji 1848 r. na wygnaniu w Anglii. W czasie wojny secesyjnej, wraz z bratem Robertem, służył pod dowództwem generała Mac Clellana. Autor siedmiotomowej „Historii wojny domowej w Ameryce”. Wspomina o nim autor.

LYON NATHANIEL

(1818-1861), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Został zabity w starciu nad Wilsons Creek. Po jego śmierci nastąpił odwrót wojsk Unii pod Rolla. Wspomina o nim autor.

MAC CLELLAN GEORGE BRINTON

(1826-1885), amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Ukończył West Point. Służył na pograniczu indiańskim jako oficer saperów. Na początku wojny dowodził armią utworzoną w Ohio. Od 1 listopada 1861 r. został mianowany naczelnym dowódcą wojsk Unii. W marcu 1862 r. pozbawiony został naczelnego dowództwa z powodu nieudolności, lecz pozostał dowódcą najważniejszej Armii Potomacu. W listopadzie 1862 r. zwolniony z armii. Wspomina o nim autor.

MAC DOWELL IRVIN

(właśc. McDOWELL)

(1818-1885), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Na początku wojny stał na czele głównej armii Unii, stanowiącej osłonę Waszyngtonu. Poniósł klęskę w pierwszej bitwie pod Bull Run. Wspomina o nim autor.

MARS

Mulat, 35 lat, mąż Zermy, szczęśliwy w małżeństwie, które niejeden raz w pierwszych latach było zagrożone rozbiciem wskutek handlu niewolnikami. Wysoki, krzepki, nieustraszony, zręczny, silny, stanowił świetny typ Afrykańczyka, w którego żyłach płynęła krew kreolska. Nie odstępował Gilberta Burbanka na krok, wraz z nim przekradał się do Camdless Bay, uczestniczył w pościgu za Texarem i jego bandą.

MARSTON JOHN

(1795-1885), Amerykanin, kapitan Marynarki Wojennej Unii w wojnie secesyjnej (później kontradmirał). Dowódca „Roanoke”, fregaty wchodzącej w skład flotylli marynarki federalnej kotwiczącej w Hampton Road w pobliżu Newport, która została zaatakowana przez „Virginię”, okręt pancerny Konfederacji, zatopiony później przez „Monitora”. Wspomina o nim autor.

MEADE GEORGE GORDON

(1815-1872), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Był synem agenta floty USA w Hiszpanii, ukończył West Point. Odważny i skromny. W 1863 r. został dowódcą federalnej Armii Potomacu, dowodził w bitwie pod Gettysburgiem, największej bitwie wojny secesyjnej. Wspomina o nim autor.

MINIÉ CLAUDE-ÉTIENNE

(1804-1879), oficer armii francuskiej, który w roku 1849 wynalazł pocisk cylindryczny z stożkowatą końcówką. Wspomina o nim autor.

MOTTE

Amerykanin, kolonista, który wraz z żoną i trzema córkami został zabity i oskalpowany przez Seminoli w pobliżu osady Mandarin, położonej 15 mil od Camdless Bay. Wspomina o nim autor.

OSCEOLA

(ŚPIEWAK CZARNEGO NAPOJU)

(1803-1838), wódz Seminolów. Urodził się na granicy Alabamy i Georgii. Po wojnie 1813-14 r. uciekł na Florydę z matką. Został wodzem dzięki zdolnościom, jakie okazał w tzw. II wojnie seminolskiej. Żona jego była Murzynką. Gdy sprzedano jego córkę jako niewolnicę rozpętał wojnę. Z garstką wiernych wojowników walczył z białymi oraz zdrajcami z własnego plemienia. Podstępnie schwytany przez gen. Jessupa zmarł na malarię w więzieniu Moultrie w Karolinie Południowej. Po jego śmierci obcięto mu głowę i przekazano do nowojorskiego Muzeum Chirurgii i Patologii, gdzie przepadła podczas pożaru w 1866 r. Wspomina o nim autor.

PARIS (de, hrabia)

(właśc. HRABIA PARYŻA)

→ LOUIS PHILIPPE ALBERT D’ORLÉANS, COMTE DE PARIS

PARROTT ROBERT PARKER

(1804-1877), amerykański wynalazca i konstruktor armaty o lufie gwintowanej, zwanej armatą Parrotta. W 1824 r. ukończył West Point; w 1836 r. zrezygnował z kariery wojskowej i został kierownikiem odlewni. W 1861 r. opatentował metodę konstrukcji i produkcji dział poprzez umieszczenie kurczliwych opasek wokół odlewanych trzonów zamka; pociski wyposażone były w mosiężny pierścień rozszerzający się przy strzale, umożliwiający dopasowanie się pocisku do gwintu lufy. Armaty te były szeroko stosowane na lądzie i na morzu w czasie wojny secesyjnej. Wspomina o nim autor.

PEABODY EVERETT

(?-1862), Amerykanin, pułkownik, dowódca 1 brygady w 6 dywizji generała B.M. Prentissa w bitwie pod Shiloh (6-7 kwietnia 1862 r.). Jego brygada pierwsza napotkała niespodziewanie wojska Konfederacji i została rozproszona, a pułkownik Peabody zginął. Wspomina o nim autor.

PERRY

Główny rządca plantacji Camdless Bay, wspaniały i odważny człowiek, zwolennik niewolnictwa, zży­ty z rodziną Burbanków, nie traktował źle niewolników, walczył z Seminolami, bronił Camdless Bay podczas napadu. Brał udział w wyprawie mającej na celu odnalezienie Zermy i Dy.

PIGMALION

Murzyn, 20-letni młodzian, potocznie zwany Pig, przydzielony do służby w budynkach gospodarczych plantacji Camdless Bay. Pocieszny młodzieniec, próżny i leniwy, wygłaszał górnolotne frazesy na temat wolności człowieka; w głębi ducha nie był to zły chłopiec, więc pozwalano mu gadać. Był niewolnikiem Burbanków. Posłuchał rady rządcy Perry’ego i, aby stać się białym, mocno tarł swoją skórę.

PILLOW GIDEON JOHSON

(1806-1877), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. Dowodził obroną Fortu Donelson. Wspomina o nim autor.

POLK LEONIDAS

(1806-1864), Amerykanin, generał-major konfederatów w wojnie secesyjnej, biskup. Brał udział w bitwach pod Shiloh i Murfreesboro. Dowodził Armią Mississippi. Zginął pod Pine Mountain. Wspomina o nim autor.

POPE JOHN

(1822-1892), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. W 1862 r. mianowany dowódcą nowo utworzonej Armii Wirginii. Poniósł druzgocącą klęskę w drugiej bitwie pod Bull Run, za co odebrano mu dowództwo i wysłano do Minnesoty w celu zdławienia powstania Siuksów. Wspomina o nim autor.

PRICE STERLING

(1806-1867), Amerykanin, gubernator Missouri przed wojną secesyjną, generał Konfederacji w czasie jej trwania. Stworzył pięciotysięczną armię konfederacką, odniósł zwycięstwo nad Wilson’s Creek, jednak od 1862 r. poniósł szereg porażek. Wspomina o nim autor.

RIPLEY ROSWELL SABINE

(1823-1887), Amerykanin, generał Konfederacji w wojnie secesyjnej. Ukończył West Point, brał udział w wojnie meksykańskiej i z Seminolami. Inżynier, zastępca generała Beauregarda podczas obrony Charlestonu. Wspomina o nim autor.

RODMAN THOMAS JACKSON

(1815-1871), amerykański wynalazca pryzmatycznego i zbrylonego prochu kanalikowego; opracował także metodę odlewania dział poprzez zastosowanie dwuściennej matrycy, pustej w środku i chłodzonej od wewnątrz, co powodowało wzmocnienie odlewu. W czasie wojny secesyjnej zarządzał arsenałem w Watertown. W 1865 r. otrzymał stopień generała brygady. Wspomina o nim autor.

SEMMES RAPHAEL

(1809-1877), Amerykanin, kapitan okrętu „Sumter” z floty konfederackiej. Przez pół roku operował na Morzu Karaibskim, u wybrzeży Hiszpanii i Portugalii. W 1862 r. zawinął do Gibraltaru. Po stracie „Sumtera” wylądował w Anglii. Później dowodził należącym do Południa, nieuchwytnym krążownikiem „Alabama”, który w czasach, gdy nim dowodził, był prawdziwym postrachem mórz. Pod koniec wojny secesyjnej dowodził eskadrą pancernych kanonierek, m.in. „Virginia II”, „Fredericksburg”, „Richmond”, operujących na James River. Wspomina o nim autor.

SEYMOUR TRUMAN

(1824-1891), Amerykanin, w czasie wojny secesyjnej generał brygady w wojskach Unii. Uczest­niczył w bitwach pod Mechanicsville, Gaines’ Mill, Malvern Hill, Bull Run (Second), South Mountain, Antietam, Petersburg, Sayler’s Creek i Appomattox. W 1866 r. podjął akcję na Florydzie i zajął Jacksonville. Wspomina o nim autor.

SHERMAN WILLIAM TECUMSEH

(1820-1891), Amerykanin, generał Unii w wojnie secesyjnej. Jeden z dowódców wojsk Unii na froncie zachodnim. W latach 1869-84 naczelny dowódca armii USA, po trudnych walkach zajął stolicę Georgii Atlantę, ważny węzeł kolejowy i ośrodek przemysłowy Południa. Stworzył taktykę spalonej ziemi. Wspomina o nim autor.

SHRAPNELL HENRY

(właśc. SHRAPNEL)

(1761-1842), angielski generał-porucznik. W 1803 r. skonstruował pocisk artyleryjski nazwany później jego imieniem. Wspomina o nim autor.

SKAMBO

(w oryg. SQUAMBÔ)

Indianin, czarnowłosy, silnie zbudowany, pomocnik Texara w jego niegodziwościach, inteligentny i przebiegły. Texar przyjął go do służby po ostatnim napadzie Indian. Ukrył Zermę i Dy w Czarnej Zatoce. Jedynie on znał tajemnicę braci Texarów.

SMALLS ROBERT

(albo SMALL)

(1839-1915), Mulat, brat Zermy, bohaterski niewolnik, który porwał Konfederatom z portu Charleston niewielki parowiec (fregatę „Planter”) uzbrojony w dwa działa i ofiarował go flocie federalnej blokującej ten port. Wspomina o nim autor.

STANNARD (pani)

Francuzka. Żona Waltera Stannarda.

STANNARD ALICJA

Amerykanka, córka Waltera. Miała 19 lat, nie­mal czarne włosy, ciemną cerę, wdzięcz­ną postać i wytworny wygląd. Wydawała się nieco zbyt poważna, ale w tak zmiennej fizjonomii, że najlżejszy uśmiech odziewał jej twarz. Po śmierci matki wcześnie zmuszona do kierowania służbą swego ojca. Narzeczona Gilberta Burbanka. Próbowała wydostać Gilberta z więzienia.

STANNARD WALTER

Amerykanin z Nowego Orleanu, zamieszkujący w Jacksonville, przyjaciel J. Burbanka. Chociaż pochodził z Południa, nie był zwolennikiem niewolnictwa. Wdowiec, właściciel niewielkiego majątku, poświęcił się wychowaniu córki. Był z Burbankiem na procesie w Saint Augustine. W chwili zagrożenia przeniósł się z córką do Castle House. Uczestniczył w poszukiwaniach Zermy i Dy.

STEVENS THOMAS HOLDUP, JR

(1819-1896), Amerykanin, porucznik (od 1879 r. kontradmirał), dowódca kanonierki „Ottawa” (na której służył Gilbert Burbank), wchodzącej w skład eskadry admirała Samuela F. Duponta. Dowodził pierwszą wyprawą w górę rzeki Saint John i bez oporu opanował miasto Jacksonville (flotylla statków przepłynęła przez mieliznę w wy­niku huraganowego wiatru, który podniósł wody rzeki), ratując tym od śmierci Gilberta i Jamesa Burbanków. Później dowodził innymi okrętami Unii, m.in. „Monitorem”. Wspominają o nim autor oraz Gilbert Burbank.

STRINGHAM SILAS HORTON

(1798-1876), Amerykanin, admirał Unii w wojnie secesyjnej. Dowodził flotą złożoną z siedmiu okrętów podczas ataku na fort Clark i Hatteras. Wspomina o nim autor.

TEXAR

Zwolennik niewolnictwa, konfederat, 35 lat, średniego wzrostu, dobrze zbudowany, włosy czarne i sztywne, barki szerokie, oczy zielonkawe, szerokie usta o wargach cienkich i zapadniętych jakby powstały od cięcia nożem, nos krótki o nozdrzach dzikiej bestii. Cała jego fizjonomia wskazywała na człowieka przebiegłego i porywczego. Kiedyś nosił brodę, ale dwa lata wcześniej, gdy na wpół spłonęła od wystrzału w nie wiadomo jakiej awanturze, zgolił ją, a twardość jego rysów była przez to tylko bardziej widoczna. Wcześniej prawdopodobnie trudnił się handlem niewolnikami, później osiadł na Florydzie w opuszczonym blokhauzie. Obalił władze cywilne w Jacksonville, potajemnie współdziałał z Seminolami podczas ich napadów. Brał udział w napadzie na Camdless Bay. Miał brata bliźniaka. Ich historia była następująca: w pewnej osadzie u wybrzeży Teksasu znaleziono dwóch porzuconych braci, wychowano ich z funduszy społecznych. Bracia mieli te same ruchy, taki sam głos, zachowanie, fizjonomię, takie same instynkty, kradli od dzieciństwa. Przez długi czas żyli osobno, nigdy nie pokazywali się razem, co ułatwiało im prowadzenie zbrodniczego procederu. Schwytani, nie wyjawili, który z nich popełnił jakie czyny. Zostali rozstrzelani.

THOMAS GEORGE HENRY

(1816-1870), Amerykanin, generał major, jeden z głównych dowódców wojsk Unii (pochodził z Południa). Uczestniczył w bitwach pod Shiloh, Corinth i Perryville; pokonał generała Rosenkranca pod Cumberland. Wspomina o nim autor.

THOMPSON JACOB

(w oryg. J. THOMSON)

→ THOMPSON MERIWETHER JEFF

THOMPSON MERIWETHER JEFFERSON

(1826-1876), Amerykanin, zwany Swamp Fox (Bagienny Lis), generał brygady w wojskach Konfederacji. Został pokonany przez Johna Pope’a nad brzegiem Mississippi przed bitwą o Wyspę nr 10 (24 lutego 1862 r.). Wspomina o nim autor.

TICKBORN

Amerykanin, zwolennik niewolnictwa, plantator, znajomy Texara, poprzedni właściciel Zermy i Marsa, przeciętnie uzdolniony, nie cieszył się szacunkiem, marnie kierował swoimi sprawami, co zmusiło go do sprzedania części niewolników, których źle traktował. Chciał sprzedać osobno Zermę i Marsa, lecz zapobiegł temu Burbank. Wspomina o nim autor.

TYLER JOHN

(1790-1862), Amerykanin, prezydent USA w latach 1841-45. Został prezydentem po śmierci swojego poprzednika. Był to pierwszy przypadek w USA, gdy wiceprezydent po śmierci prezydenta został jego następcą. Poparł aneksję Teksasu. Wybrany do Kongresu Konfederacji Południa, zmarł przed objęciem funkcji. Wspomina o nim autor.

WARDEN JOHN LORIMER

(właśc. WORDEN)

(1818-1897), Amerykanin, porucznik (od 1872 r. kontradmirał) marynarki wojennej Unii w wojnie secesyjnej. Dowodził okrętem pancernym „Monitor”, który w bitwie pod Hampton Roads zatopił „Virginię”, okręt pancerny Konfederacji. Wspomina o nim autor.

WHITWORTH JOSEPH (sir)

(1803-1887), angielski fabrykant, konstruktor i wynalazca. Stworzył jednolity system miar gwintów; był twórcą podstaw budowy obrabiarek; skonstruował przyrząd mogący mierzyć z dokładnością do jednej tysięcznej cala; wynalazł ciśnieniowe odlewanie stali; konstruował i wytwarzał działa i karabiny. Wspomina o nim autor.

WILKES CHARLES

(1798-1877), komandor Marynarki Amerykańskiej i podróżnik. W 1838 r. dowodził ekspedycją naukową (południowy Pacyfik i Antarktyda). W listopadzie 1861 r., dowodząc okrętem „San Jacinto”, wziął do niewoli przedstawicieli rządu konfederackiego, Johna Slidella i Jamesa Masona, przebywających na brytyjskim statku pocztowym „Trent”, których następnie zawiózł do Bostonu, gdzie uwięziono ich w forcie za miastem. Incydent ten prawie doprowadził do wojny z Wielką Brytanią. Wspomina o nim autor.

WRIGHT HORATIO GOUVERNEUR

(1820-1899), Amerykanin, generał Unii. Jego brygada uczestniczyła m.in. w walkach na Florydzie razem z flotą Duponta. Wspomina o nim autor.

ZERMA

(w oryg. ZERMAH)

Mulatka, niewolnica Burbanków, niańka Dy, żona Marsa. Miała 31 lat. Sześć lat była na plantacji Camdless Bay. Zniszczyła akt emancypacyjny. Wraz z Dy została porwana przez Texara. Odkryła, że istnieje dwóch braci Texarów.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanie, konfederaci, mieszkańcy Jacksonville. Patrolowali brzeg i nurt rzeki w poszukiwaniu Gilberta Burbanka, wracającego z plantacji Camdless Bay, którego pojmali.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, człowiek z Georgii. Federalista. Przyniósł list od Gilberta Burbanka do jego rodziców na Florydzie.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, kapitan parowca „Shannon”, który pływał po rzece Saint John, aż do Jacksonville. W Pikolacie zabrał na pokład Texara i jego zwolenników oraz J. Burbanka ze znajomymi, udających się do domu z rozprawy sądowej w Saint Augustine.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, komendant Picolaty. Federalista. Temu oficerowi J. Burbank przedstawił przepustkę upoważniającą go do podróży po rzece.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, kurier. Przybył z Jacksonville do plantacji Camdless Bay i wręczył J. Burbankowi pismo nakazujące mu stawić się w sądzie.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, lekarz domowy rodziny Burbanków. Mieszkał w Jacksonville. Przybył do Camdless Bay do pani Burbank, gdy ta zachorowała po ataku na plantację i porwaniu córki.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, marynarz. Pełnił wachtę na parowcu „Shannon”, który przy Czarnej Zatoce spotkał uprowadzoną Zermę i Dy.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, mieszkaniec hrabstwa Putnam. Przekazał J. Burbankowi wiadomość, że natrafił na ślad porwanej Zermy i Dy na pewnej wysepce na Saint John, kilka mil powyżej Czarnej Zatoki (słyszał wołanie o pomoc). Wspomina o nim autor.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, posłaniec. Przybył łodzią z Jacksonville, ubrany w mundur milicji hrabstwa. Wręczył J. Burbankowi pismo sędziego z Jaksonville, nakazujące wydalić uwolnionych przez niego Murzynów poza granice stanu.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, sędzia z Jacksonville. Człowiek spra­wiedliwy, o poglądach umiarkowanych. Wraz z pomocnikami sądził J. Burbanka, gdy ten został wezwany do Jacksonville.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, strażnik z latarni w Pablo, rzekomo wyrzucony ze służby. Przybył na pokład kanonierki Stevensa i doniósł Gilbertowi Burbankowi o tym, co zaszło w Jacksonville, oraz o napadzie na Camdless Bay. Służył Texarowi. Wspomina o nim autor i G. Burbank.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin, żołnierz z oddziału kapitana Howicka, którego porwał Mars w czasie, gdy pełnił straż w obozie. Odpowiadał na pytania Burbanka.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin. Oficer milicji z Jacksonville. Wręczył Jamesowi Burbankowi rozkaz aresztowania go jako wspólnika syna oskarżonego o szpiegostwo.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin. Oficer milicji, dowódca zwiadu na północ, który przekonał się, że kanonierki Stevensona nie mogą się ruszyć; rozmawiał o tym z Texarem.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin. Oficer parowca, który płynął z Pi­colaty, gdzie wziął na pokład oddział milicji udającej się do Jacksonville w celu wzmocnienia oddziałów Konfederacji. Na rzece spotkał Skamba z porwaną Zermą i Dy.

[bez imienia i nazwiska]

Amerykanin. Oficer w mundurze florydzkiej milicji. Został wysłany, by poinformować Jacksonville, iż Stevens wycofuje się, gdyż kanonierki Północy nie popłyną dalej z powodu niskiego stanu wód.

[bez imienia i nazwiska]

Dwunastu Florydczyków udających się nad Zatokę Meksykańską. Zostali napadnięci przez Seminoli. Nie zginęli dzięki temu, że nie stawiali oporu. Wspomina o nich autor.

[bez imienia i nazwiska]

Dziecko Zermy i Marsa. Umarło na rękach matki, gdy ta przebywała w więzieniu za niepopełnione czyny, gdy była niewolnicą Tickborna.

[bez imienia i nazwiska]

Mieszkaniec Jacksonville, pijak. Miał zwadę z Te­xarem w szynku Torilla. Stanowił alibi Texara.

[bez imienia i nazwiska]

Murzyn, niewolnik Texara, któremu Zerma wręczyła karteczkę z wiadomością, że ją i Dy porwał Texar i że są więzione w Czarnej Zatoce. Został odnaleziony przez Gilberta i Marsa, jednak, śmiertelnie raniony przez Texara, umarł.

[bez imienia i nazwiska]

Murzyni, czterej żeglarze z plantacji Camdless Bay. Odwozili Zermę i Perry’ego do Jacksonville. Wspomina o nich autor.

[bez imienia i nazwiska]

Murzyni. Dwaj czekali z latarniami na przystani w Camdless Bay na powrót Jamesa Burbanka i Carrola. Dwóch murzynów pilnowało łodzi ukrytej wśród trzcin podczas ataku milicji na Camdless Bay (zostali zamordowani). Kilku płynęło w roli wioślarzy ze Skambo i porwanymi kobietami. Spotkali oni parowiec; pilnowali w Czarnej Zatoce Zermy i Dy, na wpół zezwierzęceni o nie budzącym zaufanie wyglądzie, nie cieszyli się wolnością, nałogowo pili.

[bez imienia i nazwiska]

Najstarszy z Murzynów z plantacji Burbanków, który podziękował J. Burbankowi za ogłoszenie aktu zniesienia niewolnictwa na plantacji.

[bez imienia i nazwiska]

Przełożony Murzynów z plantacji Burbanków. Był obecny na kolacji po zniesieniu przez J. Burbanka niewolnictwa na plantacji.

[bez imienia i nazwiska]

Wędrowni Florydczycy. Zajmowali się polowaniem i rybołówstwem w ciepłej porze roku. Podczas pościgu za Texarem z jednym z tych Florydczyków rozmawiał Carrol.